814 - uit het radionieuws van 26 januari 1964: tweehandig trekken
De Amerikanen hebben ballonsatelliet Echo 2 met succes gelanceerd. “De ballon met een middellijn van 42 meter ligt op ongeveer 1200 km van de aarde en heeft een omlooptijd va 109 minuten. Volgens geleerden is de satelliet goed te zien. ” Dat vind ik wel opmerkelijk, dat er dus een voor ons zichtbaar ding binnen twee uur rond de aarde zoeft.
Ook interessant, roddels uit het Vaticaan: “Paus Johannes 23 had voor zijn overlijden de wens geuit te worden begraven in de basiliek van Sint Jan van Lateranen in Rome. Een door paus Paulus aangestelde commissie heeft zich nu uitgesproken voor de Sint Pieter als laatste rustplaats voor paus Johannes.” Zo zie je maar. Met je laatste wens, zelfs die van de paus, vegen ze hun gat af.
Verder deze zondag, als gebruikelijk, een heleboel sport. Vooral binnensport, want buiten zijn alle velden afgekeurd. “Raymond Ceulemans is in Kopenhagen weer Europees kampioen driebanden geworden.”
“In Amsterdam heeft de heren-estafette ploeg van het IJ het Nederlands record vier maal 50 meter wisselslag verbeterd, met een tijd van 1 minuut, 58 seconden.”
Ook nieuwswaardig: “Gewichtheffen. De Rus Vlasov heeft het wereldrecord tweehandig trekken op zijn naam gebracht door 168 kilo omhoog te brengen.” Dat u het allemaal maar weet.
Foto: Yuri Vlasov op 1 bij de OS in 1960 (public domain)
813 - uit het radionieuws van 25 januari 1964: operatie Tienstreep
President de Gaulle doet weer van zich spreken. Hij gaat Communistisch China erkennen, terwijl de hele westerse wereld voor Nationalistisch China kiest en vindt dat op Formosa de ware Chinese regering zetelt. Het ANP: “Volgens President Johnson heeft de aanstaande erkenning van Communistisch China door Frankrijk in grote delen van de wereld bezorgdheid gewekt. Maar, zo verklaarde hij, de erkenning zelf is een zaak die alleen Frankrijk aangaat.” De algehele reuring doet anders vermoeden.
“Uit het huis van bewaring in Roermond is een 21-jarige gevangene gevlucht. De jongeman had met een beddenplank het raam losgewrikt en zich met aan elkaar geknoopte lakens van de derde verdieping naar beneden laten zakken.”
Klassieke methode, kan zo in de film. In die gevangenis heb ik geslapen. Hij is namelijk omgebouwd tot een hotel, het Arresthuis, waarbij veel intact is gebleven. Een bijzondere ervaring.
“Op een festival voor agrarische films is Nederland in de prijzen gevallen. ‘Fit en goed’ ontving een Zilveren Aar, ‘Leven met Bloemen’ een bronzen Aar.”
Ik heb me lang geleden een keer verdiept in oude landbouwvoorlichtingsfilms. Prachtige werkstukken zoals ‘De bonte moet eruit’ over de bestrijding van TBC bij runderen en ‘Operatie Tienstreep’ over de strijd tegen de coloradokever: ‘Hij vreet niet alleen aan onze aardappelen, maar ook aan onze deviezen’ zegt de voice-over met dreigende stem. Stuk voor stuk juweeltjes.
Foto: Beeld uit de film ‘Operatie Tienstreep’ uit 1948. Wie onvoldoende meewerkt aan de bestrijding van de coloradokever gaat op de bon (Beeld & Geluid)
812 - uit het radionieuws van 24 januari 1964: royalty
“In Enschede is op 68-jarige leeftijd overleden professor Berenschot, die bekendheid genoot op het gebied van de bedrijfsorganisatie.” Dat is de naamgever van het gelijknamige organisatieadviesbureau. Tsjonge, wat heb ik een boel Berenschotrapporten gezien. Als een overheid met de handen in het haar zit, hup, Berenschot om een advies vragen. Ik voelde wel vaak een licht wantrouwen. Als de uitkomst niet paste in de visie van de opdrachtgever kon zo’n rapport zomaar in een diepe la verdwijnen. Jammer van de centen, goedkoop waren ze niet.
Of Berenschot ooit door Soestdijk is gevraagd, ik betwijfel het. Maar ze hadden direct gehapt op de vraagstelling van Juul en Benno: ‘hoe krijgen we onze vier dochters netjes aan de man?’
Dat de voelsprieten uit staan, ook bij het ANP, is vandaag merkbaar. Om 13.00 uur: “Prins Bertil van Zweden heeft vanmorgen een bezoek aan paleis Soestdijk gebracht waar hij werd ontvangen door HM de Koningin en ZKH de Prins. Het bezoek duurde ongeveer twee uur. Hij gaat vanmiddag naar Zweden terug.”
Nette partij voor ons Bea, zou ik zeggen. Wel een beetje oud.
En dan om 18.00 uur: “De secretaresse van ZKH de Prins, mevrouw Gilles, heeft ontkend dat Koningin en Prins binnenkort de verloving van hun dochter Irene met een Spaans edelman bekend zouden willen maken.”
Oei. Dat zijn katholieken daaro, linke poep.
Foto: Koningin Juliana bezoekt Begijnen in West-Brabant, 1976 (Bert Verhoeff, Anefo)
811 - uit het radionieuws van 23 januari 1964: de rijpere jeugd
Het ANP ruimt veel tijd in voor buitenlands nieuws. Soms is de relevantie duidelijk, maar er zijn ook berichten waarvan ik denk dat mijn opa en oma zonder hadden gekund. Zo horen we vandaag: “De Russische regering wil haar onroerende bezittingen in Israël verkopen en met de opbrengst daarvan een deel van de graanaankopen in het westen betalen. Israël stelt voor het onroerend goed voor een derde te betalen in dollars en voor twee derde in sinaasappelen. De Sovjet Unie is hiermee in principe akkoord gegaan.”
Of deze: “In een militair kamp aan het Victoriameer in de Afrikaanse staat Oeganda zijn inheemse manschappen in verzet gekomen tegen de Britse leiding. De ongeveer 200 soldaten in het kampement eisen een hogere soldij.”
Zelf kick ik meer op binnenlands nieuws: “De veerboot naar Ameland is vanavond op een zandplaat gelopen. De ongeveer 50 passagiers zullen de nacht op het schip moeten doorbrengen.” Of: “In de Rotterdamse Afrikaanderbuurt is een clubhuis van het Instituut voor de Rijpere Jeugd geopend. Het instituut beschikt nu over zeven van deze huizen.” Ik wist niet van het bestaan, en ik heb mijn vader nooit horen zeggen, ‘Jongen, je bent nu wat rijper, zou je je niet eens melden bij het clubhuis.’
Nee, ik was bij de zeeverkenners. Om 20.00 uur horen we dat “de padvinders- en verkennersbeweging heeft de strijd aangebonden tegen het roken.” Wel, ik kan uit eigen waarneming melden dat ze die strijd bij onze groep hebben verloren. Daar werd gepaft bij het leven, door jong en oud.
Foto: Kerstviering voor de rijpere jeugd, 1960 (Hugo van Gelderen, Anefo)
810 - uit het radionieuws van 22 januari 1964: autowrakken
Sommige problemen zijn verdampt. Het ANP: “De politie van Amsterdam heeft het vorig jaar in de straten van de hoofdstad ongeveer 1700 autowrakken gevonden, het dubbele van het aantal in 1962. De politie heeft 300 wrakken naar slopers gebracht, die er 3-duizend gulden voor betaalden.” Een tientje per autowrak, waarschijnlijk cash uitbetaald, zo gaat dat bij het oud-ijzer. Voor de pot ‘lief en leed’. Ik zie wel eens ‘verlaten’ auto’s, dik bedekt met vogelstront, maar echte wrakken?
Dan, rampspoed in Brabant, waar de beproevingen die God voor zijn gelovigen in petto heeft de spuigaten uitlopen. “Bij een verkeersongeluk in Boxtel zijn drie rooms-katholieke geestelijken om het leven gekomen. Het zijn twee paters en een broeder van de Witte Paters in Boxtel.” Triest bericht. Het verschil tussen een pater en een broeder (frater?) ben ik even kwijt. Vakjargon.
Net als in een later bulletin: “De bouwplannen van de gereformeerde kerken in ons land omvatten voor dit jaar ruim 25 miljoen gulden. Bij de generale deputaten voor kerkbouw zijn aanvragen ingediend voor de bouw van 49 kerken.”
Ik dacht dat dit decennium de kerken leegliepen. Maar bij de deputaten (dat woord is nieuw voor mij) wordt nog een eindspurt ingezet.
Tot slot, verbazing: “De rechtbank in München heeft de 53-jarige vroegere SS-majoor Erich Deppner vrijgesproken van medeplichtigheid aan de moord op 73 Russische krijgsgevangenen in kamp Amersfoort tijdens de tweede wereldoorlog. Uit documenten was gebleken dat het neerschieten een represaille maatregel was geweest waartoe de toenmalige Duitse regering in Berlijn opdracht had gegeven.” Wat? Hoe? Ik zeg maar zo, ik zeg maar niks.
Foto: ‘Autowrak in de Vroesenlaan, 1962’ (Gemeente-archief Rotterdam)
809 - uit het radionieuws van 21 januari 1964: dichte mist
Het lijkt wel we in die jaren vaker dichte mist hadden dan nu. Dat is natuurlijk door het KNMI, met al zijn statistieken, zo na te kijken. Vandaag is het weer raak. Het ANP om 18.00 uur: “In bijna het hele land is in de loop van de dag de mist nog dichter geworden. Op de meeste plaatsen is het zicht niet meer dan enkele tientallen meters, meestal nog minder.”
Schiphol zit dicht. In Rotterdam zit vliegveld Zestienhoven dicht en is de havensleepdienst er mee op gehouden. In Zeeland zijn diverse veerdiensten en busdiensten gestaakt. En natuurlijk her en der kettingbotsingen, zoals in Amsterdam, vlakbij de Utrechtsebrug, waar 21 auto’s bij waren betrokken.
In het Land van Maas en Waal komt de mist ook ongelegen, zo horen we in het laatste bulletin van vandaag: “Een felle brand in Boven-Leeuwen heeft vanavond het Rooms-Katholieke bejaardencentrum Sint Josef helemaal in de as gelegd. Honderd bejaarden en veertig verplegende nonnen hebben het tehuis net op tijd kunnen verlaten. De brand werd bestreden door korpsen van Boven-Leeuwen, Maasbommel en Druten. De brandweerwagens ondervonden veel vertraging door de mist en de gladheid. De schade wordt geschat op twee tot drie miljoen gulden.”
Dat is dan de materiële schade. Want ik zeg je, 100 bejaarden en 40 nonnen overstuur en op kousenvoeten om 11 uur s-avonds buiten in de kou, ga der maar aan staan.
Foto: ‘Gecompliceerde kettingbotsing nabij de Utrechtse brug, 21 januari 1964’ (F.N. Broers, Anefo)
808 - uit het radionieuws van 20 januari 1964: de landbouwmechanisatie
In het kader van de bangmakerij: “De Russische marine heeft een nieuw type oorlogsschip gebouwd dat volgens deskundigen een revolutie betekent voor de oorlogsvoering ter zee. Het is een snel vaartuig bewapende met atoomraketten met een bereik van 700 km.” Ofwel, nu zijn we nergens meer veilig.
“De Afrikaanse staat Dahomey heeft een nieuwe president, Soeroe Migan Apithy. Zijn ‘Demokratische partij’ is bij de verkiezingen als enige met een lijst uitgekomen.” Dahomey is later Benin gaan heten. Daar was ik jaren geleden een keer op bezoek bij een belangrijk politicus, wiens huis permanent werd bewaakt door een soldaat met een machinegeweer. Op zeker moment zie ik zijn geweer tegen het muurtje staan, de soldaat is verdwenen. Navraag leert dat hij waarschijnlijk is plassen. Kortom, een gemoedelijke sfeer.
Verder binnenlands nieuws: “In het Amsterdams RAI-gebouw is de tentoonstelling ‘Het Landbouwwerktuig’ geopend. Doctor Ingenieur Bakker, die de tentoonstelling opende, pleitte voor mechanisatie, rationalisatie en schaalvergroting. Als dat niet gebeurt bestaat het gevaar dat de aanschaf van machines meer geld kost dan er aan arbeid wordt bespaard.”
Ik bracht in die jaren veel vakanties door op de boerderijen van mijn omes en tantes. Geen groter genot dan ‘helpen’ bij het echte werk, dus mee met melken, hooien, mestrijden. Hoogtepunt was als bij ome Gert het graan werd geoogst en ik de hele dag mocht meehelpen op de combine. Zakken aanbinden en afhalen in oorverdovende herrie, hitte en stof. En dan na afloop zwemmen in het Amsterdam-Rijnkanaal. Wat een feest.
Dit is Oud-nieuws 807. Meer op www.devrolijkejaren60.nl Foto: Op de Landbouwwerktuigtentoonstelling in de RAI, 20 januari 1964 (Joop van Bilsen, Anefo)
807 - uit het radionieuws van 19 jan. 1964: ijspret
En weer is er een schip vergaan. De laatste maanden schat ik het gemiddelde op drie per week. Vandaag botste in dichte mist voor de kust van Oostende de Noorse tanker Ida Knudsen van 20.000 ton met de Oostduitse Kap Arkona van 2000 ton. De laatste zonk.
Hé, ho, Kap Arkona, dat schip ken ik. Maar nee het is haar naamgenoot Cap Arkona die een nog veel groter noodlot trof. Het grote passagierschip dat door de Duitsers in april 1945 was volgestouwd met 5000 concentratiekampgevangenen uit Neuengamme en vervolgens op 3 mei door de Royal Airforce voor de kust van Lübeck werd gebombardeerd, in brand vloog en zonk. De paar overlevenden die de kust wisten te bereiken werden daar alsnog doodgeschoten. Onder hen Waldemar Nods ofwel Sonny Boy. Hoe triest wil je het krijgen.
En dat op zo’n mooie zondag als vandaag. Het ANP: “Duizenden schaatsenrijders en rijdsters hebben dit weekeinde de ijzers ondergebonden. Toertochten, molentochten, afvaltochten en dorpentochten brachten alleen al in de kop van Noord Holland 6-duizend liefhebbers op de ijzers. Dat het ijs nog niet altijd sterk genoeg is ondervond de ijsclub van Monnikendam die een gloednieuwe baanveegmachine van 12.000 gulden in een wak zag verdwijnen.”
Ook toen al onvermijdelijk: “Het Elfstedentocht-bestuur komt de eerstvolgende dagen nog niet bijeen. Het ijs is mooi maar volgens het bestuur nog lang niet dik genoeg.”
Foto: IJspret op de Gouwzee nabij Marken, 19 januari 1964 (Harry Pot, Anefo)
806 - uit het radionieuws van 18 jan. 1964: schietpartij op de Albert Cuyp
Veel nieuws uit de hoofdstad vandaag. Eerst de Albert Cuypstraat. Daar is een monteur die een inbraak rapporteerde in zijn been geschoten. “Er werden vijf verdachten aangehouden. De tipgever werd op zeker moment ook als verdachte beschouwd. Omdat hij weigerde in een politieauto te stappen en zich bleef verzetten schoot een agent hem in zijn been. Op het politiebureau is het misverstand opgelost.” Hoe zou dat verder zijn gegaan? Bosje bloemen?
Dan: “De Amsterdamse politie heeft gisteravond laat een grootscheepse speurtocht gehouden naar de pyromaan die aan het werk moet zijn. Vrijwel alle surveillance auto’s, politiebusjes en politie-geleidehonden waren op straat. De politie kreeg veel tips van mensen die een gooi wilden doen op de uitgeloofde 5-duizend gulden. De tips waren allemaal waardeloos, de pyromaan is onvindbaar.”
Later op de dag: “De Amsterdamse Officier van Justitie meent dat er geen pyromaan aan het werk is geweest. Hij heeft de stellige indruk dat de brand in de bouwketen is ontstaan door een mankement in de oliekachels.” Ja, dat vinden die dienders leuk, die de halve nacht op pad waren.
Tot slot een droevig bericht: “In Amsterdam is vanavond een jongen van 16 jaar op de Lijnbaansgracht door het ijs gezakt en verdronken.”
Ik liep een keer met J. om 1 uur ’s-nachts op het ijs van de Prinsengracht, dat sterk was, ook midden onder de bruggen. Maar niet onder de kleine zijbogen. En daar ging het mis toen een paar jongens bij Café De Prins elkaar achterna zaten. Eén ging onder zo’n kleine donkere boog door het ijs. Dat was wel even paniek omdat eerst onduidelijk was waar hij was gebleven. Het is goed afgelopen.
Foto: Op de Albert Cuypmarkt, 1972 (Bert Verhoef, Anefo)
805 - uit het radionieuws van 17 jan.1964: Sjoukje weer Europees Kampioen
Slecht nieuws en goed nieuws vandaag. Eerst het slechte: “Amerikaanse geleerden hebben ontdekt dat sigarettenrook radioactieve Polonium deeltjes bevat die bij het inhaleren in de longen achterblijven.” Dat is echt rommel, dat wil je niet in je lijf. Vraag maar aan de nabestaanden van Litvinenko, die kritisch was op Poetin.
Nu vannacht bij het nieuwe VU-ziekenhuis drie bouwketen door brand zijn verwoest en gisternacht een houten school in Slotervaart, houdt de Amsterdamse politie rekening met een pyromaan. “De politie zal alle personen die zich ‘s-nachts ophouden in de omgeving van scholen, houten keten en dergelijke in het oog houden en zo nodig meenemen voor een verhoor.” Hier waakt de hermandad, voor onze veiligheid.
“Het gemeentebestuur van Enschede heeft schriftelijk dank gebracht aan kapitein-vlieger Janssen van de vliegbasis Twenthe. Hij heeft gisteren boven Enschede, tegen advies van de basis, niet uit zijn Starfighter straaljager willen springen toen die in brand was geraakt. Hij maakte met zijn toestel in glijvlucht een geslaagde noodlanding. Het gemeentebestuur hoopt dat zijn moedig optreden tot voorbeeld strekt.”
Nog beter nieuws: “De Britse premier Sir Alec Douglas Home is van mening dat de betrekkingen tussen Engeland en West-Duitsland op het ogenblik beter zijn dan ooit in deze eeuw het geval is geweest.”
En tenslotte het beste nieuws: “Sjoukje Dijkstra is voor de vijfde achtereenvolgende keer Europees kampioen kunstrijden op de schaats.” Net als vorig jaar werden Regine Heitzer en Nicole Hassler tweede en derde. Het ANP geeft nog een opvallend detail: “Onze landgenote droeg op deze vrijdag startnummer 13.”
Foto: Sjoukje Dijkstra en kampioen zwemmer Harry Vriend, 8 maart 1962 (Joop van Bilsen, Anefo)
804 - uit het radionieuws van 16 januari 1964: vaarverbod op Friese kanalen
De onmin tussen de VS en Panama leidt tot inventiviteit. “De Amerikaanse senator Mansfield heeft voorgesteld een waterweg te graven door zuid Mexico, als tegenhanger van het Panamakanaal. Volgens hem kunnen hierbij atoomladingen worden gebruikt.” Ik zie het helemaal voor me. Mexico is daar zo’n 300 km breed. Duizend bommen met kraters van 300 meter doorsnee, en je bent er. Appeltje eitje, heet dat.
In Innsbruck moeten ze de natuur ook een handje helpen. Daar gaan de Olympische winterspelen plaatsvinden, maar het dooit en regent. “Een hulpleger van 3000 militairen en burgers zoekt in verafgelegen berggebieden naar sneeuw, die met honderden vrachtwagens naar de olympische parcoursen wordt gebracht. De weersverwachting spreekt nog steeds van dooi.”
Hoe anders in Nederland: “Elfstedentocht bericht: met ingang van morgenochtend 6 uur geldt voor alle kanalen in Friesland een vaarverbod.”
Verder buitenlands nieuws: “13 Arabische landen hebben in Caïro overeenstemming bereikt over de vorming van een gezamenlijk militair opperbevel.” Opmerkelijk, de Arabische landen willen altijd van alles samen, maar het lukt nooit. Israël, hoed u.
En dan Duitsland: “Van de 22 verdachten, beschuldigd van massamoord in concentratiekamp Auschwitz heeft er nu voor het eerst een bekend gevangen te hebben doodgeschoten. Hans Stark, 20 jaar toen hij als kampwacht diende, zei dat hij bevelen van meerderen onvoorwaardelijk opvolgde.” Wat een mijlpaal, een bekentenis. Je zou er niet van opkijken dat daar meer dan een miljoen mensen zijn vermoord en dat niemand meer weet wie het heeft gedaan.
Foto: Sleepboot Thalassa aan het werk als ijsbreker, 1971 (Hans Peters, Anefo)
803 - uit het radionieuws van 15 jan 1964: zegeningen van de ruimtevaart
Om 18.00 uur horen we: “Een overzicht van de ijstoestand, meegedeeld door Rijkswaterstaat.” Het vriest weer stevig, allerlei waterwegen zijn dichtgevroren. “Op de Waddenzee bij Ameland zitten twee schepen vast in het ijs. De bemanningen worden met helikopters bevoorraad.”
Terug naar het vasteland. “De politie van Rotterdam gaat mensen die bij herhaling onder invloed van sterke drank autorijden verplichten zich door een psychiater te laten onderzoeken.” En dan?
Ik heb ook gezondigd. Toen ik eind jaren 70 net in Arnhem werkte sjeesde ik iedere vrijdagavond in mijn kever terug naar Amsterdam om daar weekend te vieren. Ik had met mezelf afgesproken dat bij Abcou de meegenomen halve liter pils open mocht. Die had ik dan precies op als ik bij mijn logeeradres in de Pijp arriveerde. De avond kon beginnen.
Verder buitenlands nieuws: “In een gevangenis in de Amerikaanse staat Californië leven 17 vrijwilligers al enkele maanden op een dieet van chemisch, vloeibaar voedsel. Ze zijn volgens hun artsen gezonder dan voor de proef. Het experiment maakt deel uit van het Amerikaanse ruimteprogramma, maar de geleerden menen dat het een belangrijke bijdrage kan betekenen voor de oplossing van het voedseltekort in de wereld.”
Daar zijn ze weer, de geleerden. We leerden op school: waar is ruimtevaart goed voor? Nou, voor alle bijproducten en dan volgde een opsomming van uitvindingen die onder de vleugels van de NASA waren gedaan. En dat was van alles: plakband, ducttape, inlegkruisjes, plexiglas, contactlenzen, aardlekschakelaars. Geen hond die dat kon checken, dus hup met die ruimtevaart.
Foto: Henk Terlingen verslaat de maanlanding voor de TV, 1969 (Anefo, coll NA)
802 - uit het radionieuws van 14 januari 1964: emigreren
In het buitengebied van Venray worden opvallend veel clandestiene houten huizen gebouwd. “De woningen worden veelal ’s-nachts opgetrokken. Alle huizen zonder vergunning zullen worden gesloopt.” Het doet me denken aan wat je hoorde over veenwerkers die in Drenthe een plaggenhut bouwden. Als er ’s-morgens rook uit de schoorsteen kwam, mochten ze blijven.
Om 13.00 uur, emigratiecijfers. “In 1963 zijn bijna 68-honderd Nederlanders geëmigreerd, het laagste emigratiecijfer sinds 1947. De meeste Nederlanders vertrokken vorig jaar naar Australië, 19-honderd. 17-honderd gingen naar Canada, 16-honderd naar de Verenigde Staten en ongeveer 600 naar Zuid-Afrika. Het hoogste emigratiecijfer werd genoteerd in 1952. Toen emigreerden 48.700 Nederlanders. Sindsdien hebben de emigratiecijfers steeds een dalende lijn vertoond.”
Dat er 600 naar Zuid-Afrika vertrekken is opvallend. Dat land is bijna dagelijks in het nieuws vanwege de schrijnende apartheidspolitiek. Ook vandaag weer: “Het Internationaal Olympisch Comité in Lausanne heeft Zuid Afrika uitgesloten van deelneming aan de komende Olympische Spelen in Tokio. De Zuid-Afrikaanse regering heeft geen gevolg gegeven aan het verzoek een eind te maken aan rassenscheiding in de sport. De regering Verwoerd heeft uiteengezet dat sportbeoefening tussen blanke en gekleurde leden van de bevolking strafbaar is.”
Foto: Gezin met zes kinderen emigreert naar Canada, 1948 (Anefo, coll NA)
801 - uit het radionieuws van 13 januari 1964: koffie wordt duurder
Vandaag gaat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rusk in op de kritiek dat de VS een miljoen ton graan aan hongerend Rusland verkoopt. “Het is de beste manier om de Russen van hun goudvoorraad af te helpen, aldus Rusk.” Een lesje in geopolitieke naastenliefde.
“In Maryland is een bommenwerper van het type B52 neergestort. Het toestel had twee atoomwapens aan boord, maar deze waren niet van een atoomlading voorzien.” Ja, hallo: of je hebt atoombommen aan boord, of niet. Als je alleen lege hulzen vervoerd, maak ons dan niet bang met de mededeling dat ze ‘atoomwapens’ aan boord hadden. Verschrikkelijke bakbeesten trouwens, die B52’s, die in Vietnam en Cambodja veel dood en verderf hebben gezaaid. En een geweldige band, the B52’s, maar dat terzijde.
Om 13.00 uur: “Met ingang van vandaag is een directe radio-telefoonverbinding in bedrijf gesteld tussen Amsterdam en Bandoeng op Java.” Dat doet erg vooroorlogs aan. Dat komt natuurlijk door de tranentrekker van Willy Derby uit 1929 ‘Hallo hier Bandoeng’. Ik heb hem net beluisterd op YouTube en ja hoor.
Om half elf ’s-avonds permitteert het ANP zich een grapje: “Morgen wordt de koffie duurder, een pakje van 250 gram zal 12 cent meer kosten. In koffiekringen werd al gezegd dat een prijsverhoging onvermijdelijk was. De thee wordt 4 cent per ons goedkoper.”
Het ontbreekt er maar aan dat het ANP uit ‘theekringen’ citeert.
Foto: Vermageringsproef voor Rita Corita en Willy Alberti, 1961 (Jac de Nijs, Anefo)
800 - uit het radionieuws van 12 januari 1964: sterke drank
Zanzibar is de hele dag in het nieuws. “Een revolte heeft vandaag een einde gemaakt aan het bewind van sultan Seyyid Jamshid, een maand nadat dit kleine eiland voor de oostkust van Afrika onafhankelijk werd.” Zo ben je de baas, en zo word je weer heen gezonden. Wij hebben Suriname. “Ondervoorzitter Lachmon vindt dat Surinamers die in Nederland willen werken zich beter moeten laten voorlichten. De Surinaamse overheid wil voorlichting geven maar krijgt daartoe weinig gelegenheid omdat geen van de arbeiders daarom vraagt of inlichtingen komt inwinnen. De gevolmachtigd minister, meester Emanuels, zegt dat de mythe van Nederland als een soort Walhalla nog stamt uit het koloniale tijdperk. Men hoort dat hier 200 gulden per week is te verdienen, maar vergeet dat dit maar 100 Surinaamse guldens zijn.” Deze twee praten niet echt met trots over hun landgenoten.
Verder binnenlands nieuws: “In een huis aan de Groesbeeksedwarsweg in Nijmegen is een vrouw van 68 op haar bed vermoord door een onbekende, die via het dak en een opengebroken raam de woning was binnengedrongen. De dader heeft waarschijnlijk bloed aan kleren of lichaam gekregen of kleine verwondingen opgelopen.” Je vraagt je af tot welke graad van detaillering het ANP bereid is te gaan, als de politie het verder ook niet weet.
Soms weet de politie dingen dan weer wel. “In Den Burg op Texel is een bejaard echtpaar aangereden door een automobilist die onder invloed was van sterke drank.” Kijk, dat is een bij wet vastgelegde term: 'sterke drank' bevat minimaal 15% alcohol en mag alleen door slijterijen worden verkocht. Hoe wist de politie dat deze man sterke drank had genoten? Beetje flauw, maar toch.
Foto: Een passagier in een vliegtuig krijgt jenever ingeschonken (Willem van de Poll, 1950. Nat. Archief)
799 - uit het radionieuws van 11 januari 1964: roken is slecht
In Sittard zijn twee voetbalspelers voor 10 jaar geschorst. “Ze hebben zich schuldig gemaakt aan ernstige mishandeling van een scheidsrechter.” Dus ook toen liep het wel uit de hand.
Een nawee rond het TV-programma ‘Zo is het…’. “Het hoofdbestuur van de VARA verzoekt de redactie zich ervan bewust te blijven hoezeer godsdienstige waarden het Nederlandse volk ter harte gaan. En zich te realiseren dat op het ogenblik in Nederland veelal geen tweede kijkmogelijkheid bestaat.”
Wat een klef hoofdbestuur! Die godsdienstige waarden, het zij zo. Maar dat ontbreken van een tweede kijkmogelijkheid is een heel trieste waarneming. In hun ogen ligt Nederland kennelijk aan een soort TV-infuus, waar geen uitknop op zit. Dat is precies wat het onderdeel ‘beeldreligie’ aan de kaak stelde. ‘Geef ons heden ons dagelijks programma. Wees met ons, oh Beeld. Want wij weten niet wat wij zonder U zouden moeten doen,’ bad Peter Lohr. Dat kon dus niet, 60 jaar geleden.
Ook toen: “Een medische commissie, die een jaar geleden van president Kennedy opdracht kreeg om de gevolgen van het roken te bestuderen, is tot de slotsom gekomen dat de gevaren van het roken van sigaretten zo groot zijn dat ze medische maatregelen wettigen. De gevaren van het roken van pijpen en sigaren zijn in vergelijking van weinig betekenis.” Het rapport werd speciaal op deze zaterdag gepubliceerd om een directe koersval op de beurs te vermijden. En nog steeds hangt onze overheid in de teugels van de tabakslobby.
Foto: Jochies die roken (school punt nl)
798 - uit het radionieuws van 10 januari 1964: wel of geen fluoride
In Panama is de pleuris uitgebroken. In de zogenaamde Kanaalzone spelen de Amerikanen de baas. Panamese studenten zijn daartegen in opstand gekomen. Het ANP: “In de hoofdstad van Panama hebben honderden demonstranten de Amerikaanse ambassade overvallen en twee mariniers gedood. In de Kanaalzone zelf zijn 14 Amerikaanse militairen gedood.”
Wiki meldt dat toen in 1914 het kanaal open ging de omliggende zone door de Amerikanen voor eeuwig is ‘gekocht’ voor 10 miljoen dollar. Dat zit de Panamezen niet lekker en komen 60 jaar geleden in opstand, uiteindelijk met succes: eind 1999 komt het kanaal in bezit en beheer van Panama.
Verder binnenlands nieuws: “Spoedig zal een-derde deel van de bevolking drinkwater gebruiken met een verhoogd fluoridegehalte. De Raad voor de Volksgezondheid, die advies uitbracht over de bezwaren tegen fluoridering, is tot de slotsom gekomen dat deze voor het grootste deel niet steekhoudend zijn. Gewetensbezwaarden moeten onder voorwaarden wel ongefluorideerd water kunnen krijgen." Hoe dat moet, staat er niet bij.
Dan de VARA die vandaag officieel reageert op de ophef rond het programma ‘Zo is het..’. Secretaris Rengeling onderkent drie soorten brievenschrijvers: 1. De gelovigen die oprecht zijn gekwetst; 2. Scheldbrieven met verdachtmakingen en bedreigingen, en 3. Mensen die sympathie betuigen met het programma en die verontrust zijn door de aard van de reacties.
Wat zich toen in een week ophoopte, zie je nu op twitter in vijf minuten ontstaan. Leve de vooruitgang.
Foto: Pomp in Amsterdam voor ongefluorideerd water in de Van Hallstraat, 1972 (Rob C. Croes, Anefo)
797 - uit het radionieuws van 9 januari 1964: ongeluk met dodelijke afloop
De dag opent in rouw: “Op het Amsterdamse Surinameplein is gisteravond bij een botsing tussen en tram en auto een automobilist om het leven gekomen. Zijn vrouw die naast hem zat liep verwondingen op.” Nog een wonder dat zij er levend uitkwam, als je de foto ziet.
Vers in het nieuwe jaar worden allerlei cijfers geproduceerd over het afgelopen jaar, soms zo belangwekkend dat ze het radionieuws halen: “Op de eiermarkt in Barneveld zijn in 1963 ruim 105 miljoen eieren aangevoerd. Dat is ongeveer 2 miljoen per wekelijkse marktdag.” Ik ben een leek, maar dit zijn veel eieren.
In de Ridderzaal in Den Haag is de hele dag gevierd dat ‘ons’ parlement 500 jaar bestaat. Lezingen, feestredes, koninklijke onderscheidingen, het kon niet op. “De feestelijkheden werden besloten met een concert in het gebouw van de Tweede Kamer. Marsen, Galops en Paso Dobles werden in de vergaderzaal gespeeld door de koninklijke militaire kapel in galatenue. De leden van de Staten Generaal en hun gasten zongen en klapten mee.” Ik hoor het al, een dolle boel daar in Den Haag.
We ontvingen al gelukwensen uit de VS, vandaag heeft ook het Russische parlement, de Opperste Sovjet, ons gefeliciteerd met dit prachtige jubileum. Halleluja. Inmiddels hebben we parlementsleden die het een ‘nepparlement’ noemen en vervolgens de grootste winst boeken bij de verkiezingen. Hoe trots kun je daarop zijn? Hoeveel felicitaties krijg je daarvoor binnen?
Foto: Surinameplein, lijn 17 in botsing met een personenauto. 8 januari 1964 (Jac. de Nijs Anefo)
796 - uit het radionieuws van 8 januari 1964: prinses Irene voor de rechter
Om 18.00 uur horen we dat in Utrecht wordt gedemonstreerd door onderwijzers. “Meer dan 23.000 leerkrachten zijn met spandoeken naar de Domstad gekomen om te protesteren tegen hun salarispositie. De opkomst is ruim 3 keer groter dan verwacht en nog steeds komen bussen met demonstranten bij de Jaarbeurshallen aan.” Ik vraag me af of mijn meneer Koenders van de vijfde klas aan zoiets zou meedoen en ik hem heb gemist. Maar dan zie ik dat het vandaag woensdag is. De goede zielen hebben het op woensdag namiddag georganiseerd, dus buiten bezwaar van de leerlingen.
“President Lyndon Johnson heeft ‘ons’ zijn gelukwensen aangeboden ter gelegenheid van het 500 jarig bestaan van het Nederlandse parlement.” Huh, wat gebeurde in 1464? Opzoeken leert dat op 9 januari 1464 Filips de Goede voor het eerst de ‘Staten Generaal’ bij elkaar riep, nota bene in Brugge. Dank je wel, Lyndon Johnson, ons daaraan te herinneren.
LBJ had het druk vandaag, hij sprak zijn eerste State of the Union uit: “Het doel van de Verenigde Staten is een wereld zonder oorlog.” zei hij. Wat een tragiek dat onder zijn bewind de oorlog in Vietnam en buurlanden zo gigantische escaleert.
Tot slot: “HKH Prinses Irene is vanmiddag in het paleis van justitie in Utrecht beëdigd als vertaalster voor de Spaanse taal. De president van de rechtbank nam de prinses de eed af.” Wel een slimpie, die Irene, die zo haar eigen weg ging, niet?
Foto: Prinses Irene legt de eed af, als tolk/vertaler Spaans. Links koningin Juliana en prinses Beatrix. 8 jan. 1964 (Harry Pot, Anefo)
795 - uit het radionieuws van 7 januari 1964: autobussen voor Cuba
Vorig jaar woedde tussen de VS en Europa een kippenoorlog, nu horen we over een appelenoorlog. Deze betreft de export van Italiaanse appelen naar Frankrijk en Duitsland. “De ministers van landbouw van de zes EEG-landen hebben vanmiddag besloten tot een bestand. De grenzen blijven gesloten, voorlopig tot 12 januari.”
“Communistisch China zal in Albanië een propagandacentrum vestigen, van waaruit het zijn ideologie wil verspreiden over oost- en west Europa en over Afrika.” Ik herinner me dat op de radio een propagandastrijd woedde met de Voice of America en BBC-Worldservice. Maar Radio Peking of iets dergelijks doet me geen bel rinkelen. De gespannen oost-west verhoudingen komen ook tot uiting in de westerse boycot van Cuba. Amerika is zwaar teleurgesteld nu Engeland roet in het eten gooit: “Het betreft 400 bussen die door Cuba in Groot Brittannië zijn aangekocht voor een bedrag van 36 miljoen gulden. De regering in Havanna heeft bovendien een optie genomen op nog eens 1000 bussen.” Het lijkt me te gaan om nieuwe bussen. Wat mij bijstaat van mijn fietstocht over Cuba zo’n dertig jaar geleden was het grote aantal tweedehands, ook Nederlandse, bussen waar nog gewoon ‘Alkmaar’ opstond, of ‘Buiten dienst’.
Verder binnenlands nieuws: “Voor de Amsterdamse rechtbank is 8 maanden gevangenisstraf geëist tegen de penningmeester van de Vereniging tegen Ambtelijke Willekeur.” Dat klinkt als een sympathieke club, maar het bleken juristen die hun eigen zakken vulden als er wat te halen viel. Wat een boeven.
Foto: Bus op Cuba (topgear. nl)
