835 - uit het radionieuws van 17 februari 1964: ijzel
De dag begint met doctor Visser ’t Hooft, een groot Nederlander. Hij was van 1948 tot 1966 de secretaris-generaal van de Wereldraad van Kerken. Op een conferentie in Odessa agendeerde hij het gemengde huwelijk, waar de Roomschen erg op tegen zijn, en de godsdienstvrijheid. Het ANP: “Op de conferentie is een verklaring goedgekeurd waarin wordt gezegd dat godsdienstvrijheid toekomt aan iedereen, ook aan atheïsten.” Dat klinkt raar. Kennelijk was het toen nodig om vast te stellen dat ongelovig zijn mag.
Ook erg jaren 60 is het bericht in het avondbulletin: “De politie in Den Bosch heeft vier jongemannen aangehouden die een serie inbraken en diefstallen hebben gepleegd en tijdens ritten met gestolen auto’s benzine hebben getankt zonder te betalen. De jongelui van 17 en 18 jaar gebruikten hun buit voor verteringen tijdens de plezierritjes door het land.” Heel stoute nozems dus. Foei.
Het kan altijd erger. Het ANP: “Bandieten op Sardinië hebben afgelopen zaterdagavond op een autoweg 25 auto’s aangehouden en 80 mensen beroofd van geld en kostbaarheden tot een bedrag van bijna 30-duizend gulden. Zo’n grote roofoverval is in Italië in geen jaren voorgekomen.” Dat doet het toerisme geen goed, zo’n mededeling.
Bij ons is het ook niet best: “Op veel plaatsen in het land heeft het verkeer ernstig last van ijzel.”
Foto: IJzel (Rob Croes, Anefo)
834 - uit het radionieuws van 16 februari 1964: Cyprus
Vandaag is het zondag. Behalve de uitgebreide sportuitslagen, geen binnenlands nieuws. Niks, nada.
Het gaat de hele dag over het conflict op Cyprus en wat daaraan te doen. “De leden van de Veiligheidsraad houden zich in New York gereed om binnen een half uur bijeen te komen als de toestand met betrekking tot Cyprus nog verder zou verslechteren.” Ondertussen laat Engeland 1200 Britse vrouwen en kinderen die op het eiland zijn evacueren. De gevechten verplaatsen zich van Limasol in westelijke richting, naar Pafos.
Hé, Pafos, daar ben ik 30 jaar geleden op vakantie geweest. Niets van gemerkt.
Om 8 uur nieuws met voor ons actualiteitswaarde: “In Griekenland worden vandaag weer algemene verkiezingen gehouden omdat de verkiezingen van 4 maanden geleden het onmogelijk hebben gemaakt een kabinet samen te stellen dat in staat was te regeren.”
’s-Avonds horen we dat Papandreou afstevent op een absolute meerderheid. Kijk, dan wordt het makkelijker.
Bekende naam, Papandreou, maar geen wonder. Vader Georgios, zoon Andreas en kleinzoon Giorgos zijn alle drie een tijdje premier van Griekenland geweest.
Foto: Journalisten op Cyprus 1964 (public domain)
833 - uit het radionieuws van 15 februari 1964: Venus op reis
Gedoe in Dallas waar Jack Ruby, de moordenaar van Lee Oswald, de moordenaar van Kennedy, moet terechtstaan. De verdediging wil een onpartijdige jury. De rechter zegt nu dat “elke kandidaat voor de jury terdege zal worden onderzocht door psychologen en psychiaters.” Daar ben je mooi klaar mee. Iedere Amerikaan heeft ‘jury-duty’ wat betekent: opdraven als je door het lot wordt aangewezen. Dat blijft ons gelukkig bespaard.
De regering wil boeren omscholen naar niet-agrarisch beroepen. “Boeren en hun meewerkende zoons kunnen voortaan een cursus volgen van 5 uur per dag, waardoor ze nog tijd overhouden voor hun te likwideren bedrijf.” Dat klinkt niet echt vreugdevol maar er blijkt een groeiende belangstelling.
Verder buitenlands nieuws. “Vanuit Parijs gaat per trein en boot het 2000 jaar oude Griekse beeld ‘de Venus van Milo’ op weg naar Tokio, waar het tijdens de Olympische Spelen te zien zal zijn. De Venus weegt meer dan een ton. Ze is voor deze gelegenheid verpakt in een houten kist met dubbele wanden, bekleed met asbest en matrassen.” Interessant nieuws en zo lekker gedetailleerd. Zouden dat nieuwe matrassen zijn? Ik zie wel eens joekels van 2 x 2 meter op straat bij het grof vuil liggen. Voortaan zal ik steeds denken, niet weggooien. Altijd handig voor het vervoer van oude beelden.
Foto: ‘Venus de Milo’ (Aphrodite from Melos), Parian marble, ca. 130-100 BC Found in Melos in 1820. (Creative Commons)
832 - uit het radionieuws van 14 februari 1964: Italië staakt
Vandaag praktisch alleen maar nieuws uit het buitenland. Over ingewikkelde conflicten en hoe de wereldleiders daar mee bezig zijn. Over Cuba, Somalië, Cyprus, Maleisië, Cambodja. Opvallend dat het ANP hier de Nederlandse radioluisteraar zo uitgebreid mee bedient. Ik kan me niet voorstellen dat mijn opa en oma daar zo naar verlangden.
Neem het ochtendbulletin van 8 uur: “De Verenigde Staten hebben voor 125-miljoen dollar aan vreemde valuta gekocht van het internationaal monetaire fonds, Duitse marken, Franse francs en Italiaanse lires. Het betreft een gecompliceerde transaktie die moet voorkomen dat de Amerikaanse goudreserves met ongeveer 100-miljen dollar zullen afnemen.” Ik heb geen idee wat ik me hierbij moet voorstellen. Een groot kasboek waar wat met debiteuren en crediteuren wordt geschoven? Of gaat er een James Bond met een koffertje op pad? Kleine coupures graag.
Dichter bij huis horen we dat nu 100.000 mensen in het Italiaanse openbaar vervoer zijn gaan staken en dat alle personeel van radio en TV het werk heeft neergelegd. Andere sectoren waren vorige week al in staking gegaan. Italië ligt volkomen plat.
Eén nieuwsfeit uit eigen land: Heerenveen krijgt een kunstijsbaan. De financiering is rond. “De baan wordt groter dan de twee nu bestaande banen in Amsterdam en Deventer.” Altijd baas boven baas.
Foto: Geen openbaar vervoer in Italië (Archivio Luce Cinecittà)
831 - uit het radionieuws van 13 februari 1964: gezinshulp
In Cyprus loopt het uit de hand. Bij gevechten in Limasol zijn vannacht meer dan 50 mensen omgekomen en 100 gewond.
Een slechte beurt voor het Duitse rechtssysteem. “Van vier beklaagden die volgende week terecht zouden staan wegens oorlogsmisdaden zijn er twee kort na elkaar gestorven. Doktor Heyde, verantwoordelijk voor het uitroeien van 100.000 geestelijk en lichamelijk gehandicapten werd vanmorgen dood aangetroffen in zijn cel. Verdachte Tillmann, op borgtocht vrij, viel gisteravond uit een raam op de achtste verdieping van een kantoorgebouw in Keulen. De derde beklaagde, Gerhardt Bohne, is sinds vorig jaar spoorloos. Nummer vier, dr. Hefelmann, zit in voorarrest. Justitie deelt mee dat het proces, waarvoor 300 getuigen zijn opgeroepen, in elk geval zal doorgaan.”
Opbeurender nieuws in eigen land. In het kader van de loonrondes horen we dat de medewerkers van Van Gend & Loos er 16% bij krijgen en de gezinsverzorgsters 42,6%. Toe maar. “De salarissen bij de gezinsverzorging waren de laatste jaren sterk achtergebleven” staat er met pen bijgeschreven.
“In Den Haag is de Raad voor de Luchtverontreiniging geïnstalleerd. Staatssecretaris Bartels zei in zijn toespraak dat het een vraagstuk is dat velen zorgen baart, maar dat men zich moet hoeden voor overdrijving. De luchtverontreiniging is in Nederland minder erg dan in veel buitenlandse streken, aldus dr. Bartels.”
Handig standpunt, zou ik zeggen. Bij alles wat aandacht vraagt: Laten we niet overdrijven, het kan altijd erger.
Foto: Gezinsverzorgster, 1958 (via Historiek: Nat. Archief/Spaarnestad/Pim Stuifbergen)
830 - uit het radionieuws van 12 februari 1964: brandstichting?
De dag opent om 7 uur opvallend, met cultuur. Het ANP: “Het Holland festival begint dit jaar op 15 juni met een concert door het residentieorkest onder Giulini.” En dan volgt een anderhalf pagina lange opsomming van orkesten, dirigenten, componisten uit alle windstreken en de gekozen werken. Dat zul je nu niet snel horen op het nieuws, zekere niet om 7 uur.
In hetzelfde bulletin gaat het over de Britse premier Douglas Home die in Amerika met president Johnson gaat praten over de boycot van communistische landen. “Home is van mening dat ekonomische sankties eerder gevaarlijk dan doeltreffend zijn. Naar zijn mening is een Rus of een Chinees minder agressief naarmate hij het beter heeft.” Dat lijkt me te kort door de bocht.
We hebben de eieroorlog met Duitsland gewonnen. De Duitsers wilden de grenzen sluiten voor Nederlandse eieren, maar na veel overleg en EEG-druk hebben ‘de Pruussen’, zoals ze in Roermond werden genoemd, hiervan afgezien.
Tot slot, brand in Amsterdam: “Een winkel in bedden en tapijten aan de eerste Constantijn Huygenstraat is vannacht in vlammen opgegaan. De politie meent dat de brand moet zijn aangestoken. Een winkelruit was kapotgeslagen en bovendien werd in de winkel een afgebrande lucifer gevonden op een plaats waar nooit lucifers worden gebruikt.”
Op de plee, zeker. Ik vind dit een ongeloofwaardig verhaal. De brandweer spuit het hele pand vol water en dan vind jij een afgebrande lucifer. Ja, dag.
Foto: Winkel in bedden en tapijten geheel uitgebrand, 12 feb 1964 (Jac. de Nijs, Anefo)
829 - uit het radionieuws van 11 februari 1964: Den Haag enthousiast
Bij de bespreking van de verloving van Irene in de Tweede Kamer komt aan de orde hoe omstreden die Carlisten zijn, waarvan Juliana’s toekomstige schoonzoon het boegbeeld is. Zij hangen Franco aan. Dat vindt de PSP helemaal niets en pleit er voor dat het huwelijk niet in Nederland plaatsvindt.
Harmsen van de Boerenpartij vraagt of het klopt dat “Prins Bernhard in Spanje heeft onderhandeld om Don Carlos aangewezen te krijgen als opvolger van generaal Franco.” De minister-president antwoordt later “met een kort en krachtig nee.”
Grote verliezer in de hele affaire is de RVD. “De heer Vondeling concludeerde dat de voorlichting in dit geval volstrekt heeft gefaald. We hebben daarmee in binnen- en buitenland een figuur geslagen.”
Terwijl de kamer debatteert maakt Benno zijn vlieguren. Hij brengt na afloop van het verlovingsfeestje in Den Haag de familie De Bourbon Parma vanaf Ypenburg met de regerings Friendship terug naar Parijs.
Verder binnenlands nieuws: “In Amsterdam woonden eind vorig jaar 14.000 vreemdelingen. Ze behoorden tot 74 nationaliteiten. Het grootst in aantal zijn de Duitsers, 2600. Verder 1600 Italianen en 1000 Spanjaarden. In Amsterdam wonen tenslotte onder anderen 1 Koreaan, 1 Birmaan, 1 Somalier en 1 Kongolees.” Grappig hoe het ANP dit nog als een soort rariteitenkabinet presenteert.
Foto: Enthousiast Den Haag loopt uit voor Irene en Carlos, 11 feb 1964 (Harry Pot, Anefo)
828 - uit het radionieuws van 10 februari 1964: de Carlisten
Veel naweeën van de Irene-verloving. Het ANP: “In de kranten steen artikelen die variëren van hartelijke gelukwensen tot scherpe besprekingen van de politieke strevingen van de Spaanse groep waartoe Don Carlos behoort” en “In dit kader bespreekt een enkel blad ook de plaats van de rooms-katholiek in het Nederland van deze tijd.”
Wij kregen zulke opsteltitels: ‘beschrijf in goed Nederlands in maximaal 500 woorden jouw mening over de plaats van de rooms-katholiek in het Nederland van deze tijd.’ En dat ging je dan doen, omdat je niet beter wist.
“In de Plaspoelpolder in Rijswijk is een opslagplaats van een plastic-rubber fabriek door brand geheel verwoest.” Op dat bedrijventerrein heb ik nog een tijd gewerkt, zo’n 25 jaar geleden. Een zompiger naam kun je niet bedenken: de Plaspoelpolder. Daar stonden de kunstdepots van het ICN, het Instituut Collectie Nederland. Met daarnaast de filmarchieven, waarover ik toen de regie had. In de depots van kleurenfilm vriest het doorlopend 10 graden, anders verbleken de kleuren of krijgt alles een oranje waas. Toen de millenniumbug in aantocht was, eind 1999, kocht het ICN een gigantische generator om de klimaatbeheersing in hun depots te garanderen. Of ik mee wilde doen, voor 30.000 gulden. Dat was de helft van ons materiële budget, dus nee, ik nam de gok. Dat vonden de buren niet leuk. Ik was wel blij dat op nieuwjaarsdag van 2000 de stroom het nog gewoon deed.
Foto: Juul en Benno met de ouders van prins Carlos, kroonpretendent Xavier de Bourbon Parma en zijn vrouw Magdalena, bij de rondvaartboot, 10 feb 1964 (Jac. de Nijs, Anefo)
827 - uit het radionieuws van 9 februari 1964: eindelijk
Eindelijk legt het kabinet uit waarom er zo lang moest worden vergaderd over de verloving van Irene. Als troonpretendent in het Spanje van Franco is deze Carlos een politiek beladen type. Daar mag een Nederlandse prinses en potentiële troonopvolger niet mee trouwen want het Koningshuis blijft buiten de politiek. De kamer zal dit huwelijk niet goed kunnen keuren. De oplossing: geen toestemming vragen en de troon laten schieten. Vanaf nu is prinses Margriet tweede in lijn. Lekker belangrijk, maar het kabinet is er wel een week dag en nacht mee bezig geweest.
En dan is er weer tijd voor het gewone nieuws. In Cyprus wordt nog steeds gevochten tussen Grieken en Turken, terwijl de Verenigde Naties kibbelen over hoe en door wie daar een buffer kan worden gelegd. Ook over Maleisië is nog veel gedonder.
Dichterbij huis is er de afronding van de Olympische winterspelen in Innsbrück. “De voorzitter van het Olympisch Comité, Avery Brundage, heeft na 12 dagen de vlam gedoofd. Rusland veroverde verreweg de meeste medailles: binnen de 34 disciplines behaalden ze 11 keer goud, 8 keer zilver en 6 keer brons. Nederland komt op de negende plaats met één gouden medaille voor Sjoukje Dijkstra en één zilveren voor Kees Verkerk.” Heel niet slecht, als je bedenkt dat wij niet zo van het skiën, schansspringen, bobsleeën en rodelen zijn.
Foto: Prinses Irene en haar verloofde don Carlos Hugo de Bourbon Parma, 9 februari 1964 (Harry Pot)
826 - uit het radionieuws van 8 februari 1964: een heus sprookje
Het wordt eentonig, opnieuw gaat het nieuws vandaag voor 95% over de eventuele verloving van prinses Irene. Officieel is er niets bekend. Vier ministers hebben uren lang gedelibereerd op Soestdijk: “De stemming leek bijzonder hartelijk. De Prins begeleidde zijn gasten naar hun auto’s en wuifde hen na toen ze wegreden.” Daar moeten we het mee doen.
In Spanje is meer te halen. “In Madrid wordt bevestigd dat er een verloving met een Spaans edelman aan zit te komen en dat de verloving van de prinses en haar overgang naar de Rooms-Katholieke kerk niets met elkaar hebben uit te staan.”
Daarover is bij ons het laatste woord nog niet gezegd. “De geloofsovergang van prinses Irene heeft het moderamen van de generale synode van de Nederlands Hervormde Kerk ernstig geschokt. Het heeft een schrijven gericht aan kardinaal Alfrink waarin hem enkele vragen worden voorgelegd. Het moderamen is van oordeel dat bepaalde aspecten van dit gebeuren de verhoudingen dreigen te verstoren.”
Dan gaat het ineens snel, een extra bulletins om 14.45 uur meldt het ANP: “De RVD is gemachtigd te bevestigen dat de thans in verband met prinses Irene genoemde persoon de juiste is. Tot zover de RVD. Het moet dan gaan om de Spaanse prins Carlos Hugo de Bourbon Parma, 33 jaar, oudste zoon van Xavier, de Spaanse troonpretendent.”
Onderwijl is Benno het verliefde tweetal in Madrid gaan ophalen. “Om half negen arriveerden de wagens bij het paleis. De daar verzamelde menigte drong op en de auto’s liepen vast in de mensenmassa. Toen de auto’s binnen de hekken waren kon de politie de joelende menigte niet meer in bedwang houden. De mensen klommen over de hekken en drongen op over de gazons naar de trappen van het paleis. Daar werden ze door de marechaussee met de wapenstok verwijderd waarbij enkele agenten in de chaos hun uniformpet verloren. Later verschenen prinses Irene en prins Hugo op het bordes waar ze de hulde van de juichende menigte in ontvangst namen.” Hoe gepassioneerd wil je het hebben.
Foto: Enthousiaste menigte bij de aankomst van prinses Irene en haar verloofde prins Hugo op Soestdijk, 8 feb 1964 (Eric Koch, Anefo)
825 - uit het radionieuws van 7 februari 1964: onze monarchie
Het Koninkrijk trilt op zijn grondvesten, de MP en de drie ministers die samen de constitutionele zaken behartigen zijn de hele dag in touw, achter gesloten deuren. Omdat de RVD ook geen krimp geeft begint de geruchtenmachine te draaien. Het ANP: “Volgens iemand uit de naaste omgeving van de Spaanse prins Alphonso de Bourbon is deze de enige kandidaat-verloofde van prinses Irene geweest. De particulier secretaris van Hare Majesteit, mr van der Hoeven, zou hem op de consequenties van een huwelijk hebben gewezen, die de Spaanse prins vervolgens onaanvaardbaar zou hebben genoemd.”
Er is nog net ruimte voor enig ander nieuws, zoals over onlusten in Brazzaville, over het Amerikaanse plan “om door middel van kernenergie zout water te zuiveren voor consumptie”, en over Roeanda, waar “de heersende Bahoetoe stam inmiddels meer dan 10.000 leden van de Watoetsi stam heeft uitgemoord en nog eens tienduizenden heeft verjaagd.” Dat zijn de Hutu’s en Tutsi’s, toen al.
Daarna neemt Soestdijk het weer over. De vier ministers zijn om half negen ten paleize in overleg getreden met Juul en Benno die net, zelf in de cockpit, zijn dochters Bea en Margriet uit Innsbrück heeft opgehaald. Om half twaalf, na 3 uur bakkeleien, geen mededelingen.
Maar dan, middernacht, een persbericht van de secretaresse van Irene, mejuffrouw Andrade: “Wij zijn nu in staat te verklaren dat de prinses de moeilijkheden die ze ondervond heeft overwonnen. Zij zal als gevolg daarvan binnenkort vreugdevolle familiegebeurtenissen bekend maken. De geruchten over een verloving met don Alphonso de Borbon y de Dampierre zijn niet meer dan speculaties van de sensatiepers.”
Tsjonge, eergisteren nog in tranen, nu weer vreugdevol. We naderen een climax, ik voel het aan mijn water.
Foto: Grote drukte bij paleis Soestdijk , 7 feb 1964 (Joop van Bilsen, Anefo)
824 - uit het radionieuws van 6 februari 1964: mooie vrachtauto's
“De minister van verkeer en waterstaat heeft in Amsterdam de 47ste RAI-tentoonstelling van bedrijfsautomobielen geopend. Het is de grootste expositie op dit gebied die ooit in ons land is gehouden.” Ik hoopte op plaatjes van mooie vrachtauto's, maar alles wat ik vond zijn foto’s van de opening door minister van Aartsen. Deze Jan van Aartsen (ARP) is de vader van de ons wel bekende Jozias van Aartsen (VVD), lang minister en later burgemeester van Den Haag. Komt vaker voor, paps in de politiek, zoon of dochter treedt in zijn voetsporen.
Dan de Olympische Winterspelen in Innsbrück: “De 1500 meter hardrijden hebben Nederland een zilveren medaille opgeleverd, niet voor Rudi Liebrechts maar voor Cees Verkerk.” Ook de naam Ard Schenk valt. De eerste voortekenen van een periode waarin het schaatsen ongekend populair werd, vooral door het duo Ard en Keessie. Bij ons thuis, waar sport geen enkele rol speelde, kwam het zover dat vader het wedstijdschema uit de krant knipte en de uitslagen ging invullen. Ongekend.
Tot slot de Soestdijk-soap: “ZKH Prins Bernhard is vandaag samen met Koningin Juliana in een militair vliegtuig naar het zuiden gevlogen. Men vermoedde dat zij op weg gingen naar Madrid waar prinses Irene zou verblijven. Maar na een kort verblijf in Parijs vloog het echtpaar weer terug naar Nederland. De minister-president en de ministers Biesheuvel, Toxopeus en Scholten hebben vanavond laat nog enkele uren vergaderd. Mededelingen over het besprokene werden NIET gedaan.” Jongens, hoe loopt dit af?
Foto: Bedrijfswagen RAI geopend door minister van Verkeer en Waterstaat, Van Aartsen, 6 feb.1964 (Harry Pot, Anefo)
823 - uit het radionieuws van 5 februari 1964: jeugdige boefjes
De hele dag gaat het erover: “De minister president heeft met nadruk verklaard dat het kabinet géén invloed heeft uitgeoefend op het besluit van prinses Irene van een verloving af te zien. De heer Marijnen noemde het beslist onjuist om uit de duur van het vele overleg dat gisteren is gevoerd de conclusie te trekken dat er moeilijkheden zijn geweest. Hij zei ook dat het kabinet geen standpunt heeft over een mogelijke katholiek op de Nederlandse troon.” Zoals vaker, als ik veel ontkenningen hoor denk ik dat het tegenover gestelde waar. Gek hè. Afijn, we zullen zien.
Het gewone leven gaat door. B&W van Amsterdam keuren de plannen voor een grote parkeergarage op de Marnixstraat goed. Wethouder den Uyl wil er ook een op de Spuistraat. Die is er -gelukkig- nooit gekomen.
“De politie in Den Haag heeft acht jeugdige inbrekers gearresteerd. De jongelui, van wie de jongste 14 jaar is, hebben de laatste maanden voor 6-duizend guldens aan geld en goederen gestolen.”
Verder buitenlands nieuws: “Vierduizend Franse veeboeren hebben met hun tractoren alle aanvoer van rundvlees onmogelijk gemaakt naar de grootste veemarkt van Frankrijk in Chateaubriant. Alle toegangswegen zijn versperd. De boeren willen dit nog zeker 6 dagen laten duren, tot volgende week maandag.” De trekker als machtsmiddel, toen al.
Foto: Jeugd en politie. Luilak, 1963 (Hugo van Gelderen, Anefo)
822 - uit het radionieuws van 4 februari 1964: ludduvuddu
Bizar nieuws vandaag. In Kasjmir doen zich al weken gewelddadigheden voor vanwege een gestolen relikwie. “Vijftien mohammedaanse geestelijken hebben vastgesteld dat de gestolen haar van de profeet weer terug is in de moskee. De toestand blijft gespannen omdat de haar nog niet aan het publiek is getoond.” Een haar uit 632 na Christus tonen, hoe moeilijk is dat.
Even later horen we het mythische bericht dat de Amerikanen een ruimtevaartuig in de richting van de zon hebben gelanceerd. Zouden ze hem Icarus hebben genoemd? Beter van niet.
Wij hebben onze eigen sprookjes. Juul en Benno zijn hals over kop teruggevlogen uit Oostenrijk en hebben vervolgens 4 uur met minister-president op Soestdijk spoedoverleg gehad. Buiten wachtte de pers in spanning. Iedereen vermoedt dat het met prinses Irene van doen heeft. Die blijkt zoek. Ze was op retraite in een Spaans klooster, maar daar is ze niet meer. Een vliegtuig dat haar op zou halen uit Barcelona keerde leeg terug. Om 22.30 uur volgt uitsluitsel als majesteit zich tot haar onderdanen wendt. Juliana: “Ik heb de behoefte, mede namens mijn man, iets te zeggen. De laatste tijd is er veel gesproken en geschreven over onze dochter Irene. Wij hadden u graag deelgenoot gemaakt van haar plannen voor de toekomst, maar dat kon werkelijk niet vanwege de heuglijke mogelijkheid van een verloving. Maar nu moeten we helaas zeggen dat onze dochter ons vanmiddag heeft medegedeeld dat deze verloving geen doorgang zal vinden. U zult meevoelen dat onze dochter thans een bijzonder moeilijke tijd doormaakt en doen een dringend beroep op u haar rust te gunnen.” Jongens, wat een toestand.
Foto: Pers wachtend voor paleis Soestdijk, 4 februari 1964 (Anefo)
821 - uit het radionieuws van 2 februari 1964: 'onze Sjoukje'
Ben je een dag weg, duik je een dag niet in de ANP-archieven, mis je prompt de belangrijkste dag van het jaar. Dat overkwam mij. Terug van weggeweest bladerde ik in de nieuwsberichten van gisteren en eergisteren en ja hoor, in het nieuws van middernacht, van 2 op 3 februari: “De Olympische Winterspelen. Sjoukje Dijkstra heeft de gouden medaille behaald met een voorsprong van 73 punten op haar naaste concurrent Regine Heitzer. De kampioene werd in het ijsstadion van Innsbruck uitbundig toegejuicht. Zij ontving de persoonlijke gelukwensen van Hare Majesteit de Koningin, Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins en de prinsessen Beatrix en Margriet.” Ik wilde dit heuglijke feit niet ongemerkt voorbij laten gaan, ik zou een van de ijkpunten van de jaren 60 laten schieten. Alles was in beweging maar één zekerheid bood Nederland jaar in jaar uit houvast: het betrouwbare beenwerk van onze Sjouk, waarmee ze steeds opnieuw de eerste plaats wist te verwerven en te behouden.
Foto: Felicitaties, direct na de prijsuitreiking. Vlnr: HM Juliana, ZKH Bernhard, Prinses Beatrix en Olympisch Kampioene Kunstrijden op de schaats, Sjoukje Dijkstra. Innsbrück, 2 feb 1964 (Harry Pot, Anefo)
820 - uit het radionieuws van 1 februari 1964: koehandel
Het ANP opent om 8.00 uur met een cryptisch bericht: “De voorzitter van de KVP, meester Aalberse, vindt dat er in het economisch leven nog veel ontbreekt aan de mogelijkheden voor de ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid.” Als voorstander en bewonderaar van sterke persoonlijkheden werd ik enthousiast. Maar dan gaat het verder met: “De bezitsvorming zal ruimer en breder moeten worden.” Toch weer dat materiële.
Ze hebben het er duidelijk over gehad, daar bij de KVP. Om 13.00 uur doet fractievoorzitter Schmelzer een duit in het zakje: “De mens mag in het arbeidsproces geen nummer zijn. Het gaat niet alleen om productie maar ook om het scheppen van meer kansen op een menswaardig leven.” Barmhartigheid alom, daar bij de papen.
Aan gene zijde, bij de ARP, daalt ook de vrede neer in de harten der mensen: “De zogenoemde ‘groep van verontrusten’ binnen de Antirevolutionaire Partij zal niet meer optreden in georganiseerd verband, aldus dominee Velema.” Ook deze storm is gaan liggen.
Optimisme hangt sowieso in de lucht. “De Britse premier Douglas Home heeft in een vraaggesprek met het Russische regeringsblad Izvestia de hoop uitgesproken dat de koude oorlog nu is afgelopen.”
Wij handelen gewoon door: “Op Schiphol is vanmiddag een regeringsdelegatie uit Algerië aangekomen. Dat land heeft besloten zijn veestapel uit te breiden met duizend Nederlandse koeien. De koeien die naar Algerië gaan zijn tussen de een en twee miljoen gulden waard.” Dus een export koe doet gemiddeld 1500 gulden. Dat is veel, een goeie melkkoe gaat nu voor dezelfde prijs in euro’s lees ik op het web.
Foto: Veemarkt in Purmerend, 1960 (Hugo van Gelderen, Anefo)
819 - uit het radionieuws van 31 januari 1964: UvA: 10.000 studenten
Het Kabinet draait overuren. “De ministerraad heeft vannacht tot kwart over twee vergaderd over de loon- en prijspolitiek. Om 10 uur vanochtend komt het kabinet weer bijeen.” Dit is waarom de buitenlui in de politiek een appartementje in Den Haag of Scheveningen hebben. Handig, maar niet leuk voor de echtgenotes in Zwolle, Nijmegen of Goes. What happens in the Hague, stays in the Hague. En later lees je het in de Privé.
De grote Carel Briels gaat toch ten onder. Zijn stichting ‘Viering 150 jaar Koninkrijk’ die vorig jaar groot uitpakte in Nijmegen is failliet verklaard. Grote, grote schulden en nul inkomsten. Ja, dan ga je.
Om 18.00 uur meldt het ANP dat men vermoedt dat de beruchte oorlogsmisdadiger dokter Joseph Mengele in Paraguay verblijft. Voor zulke types geldt een soort dagkoers, waarbij het ‘laatst gezien in ..’ label heel Zuid-Amerika doorschuift. Ze hebben tientallen jaren fanatiek naar Mengele gezocht ($100.000 beloning) totdat in 1985 bleek dat hij in 1979 in Brazilië is overleden.
‘Feest’ in Amsterdam waar de Universiteit van Amsterdam de 10-duizendste student heeft ingeschreven. "De gelukkige is de 22-jarige rechtenstudent Paul Goossen die naast zijn collegekaart een oorkonde en een boekenbon ontving uit handen van rector Kok." Ik betwijfel of de UvA dit soort mijlpalen nog viert. Eind 2022 telde de UvA 42.324 studenten.
Foto: Ontgroening studenten op de Amstel, sept.1962 (Jac. de Nijs, Anefo)
818 - uit het radionieuws van 30 januari 1964: mond-op-mond beademing
Het ANP opent met nogal suggestief nieuws over onze bijdrage aan ‘Europa’: “Het meest betalen de inwoners van Luxemburg die ruim 16,5 gulden bijdragen aan de kosten voor EEG, Euratom en de EGKS. De Belgen betalen 15,5 en de Nederlanders 11 gulden en 30 cent per hoofd van de bevolking. In de grote landen betalen ze het minst: Frankrijk 9, Duitsland 8 en Italië maar 3,5 gulden per hoofd.” Over de voordelen uit ‘Europa’ die hier tegenover staan horen we even niets.
In Washington is de nieuwe Nederlandse kanselarij geopend. Het ding heeft 8,5 miljoen gulden gekost.
“De bakstenen, waaruit het gebouw is opgetrokken, zijn uit Nederland aangevoerd.” Dat is opvallend en vermoedelijk prijzig. In Suriname zie je veel Nederlandse bakstenen in de plinten van oude houten gebouwen en in de trappen. Die stenen werden als ballast vanuit Holland meegenomen, onderin een schip. Dat zal voor die nieuwe ambassade anders zijn gegaan.
Het ANP om 18.00 uur: “In Mijdrecht is vanmiddag en tienjarig jongetje verdronken. Ze waren met zijn vieren door het ijs gegaan. Twee klommen er snel uit, de derde raakte bewusteloos. Een politieman paste met succes de zogenaamde mond-op-mond-behandeling toe. De vierde werd pas een half uur later gevonden en kon niet meer worden gered.”
Die omschrijving ‘zogenaamd’ suggereert dat het idee van mond-op-mond-beademing nog geen gemeengoed was. Ik ga er nu vanuit dat iedereen daar mee bekend is, maar realiseer me dat ik niet weet wanneer ik daarover het eerste hoorde of ongeveer begreep hoe je dat moet doen.
Foto: Jamboree 1963 in Griekenland. Nederlandse zeeverkenners oefenen mond-op-mond beademing (Jac de Nijs, Anefo)
817 - uit het radionieuws van 29 januari 1964: 'wat is ons tekort?'
Er was wereldnieuws, zoals de opening van de Olympische Winterspelen in Innsbrück, waarbij Ard Schenk de Nederlandse vlag mocht dragen. Of de lancering van de eerste Saturnus raket, een reusachtig bakbeest van 562 ton, even hoog als de Brandaris.
Maar wat inslaat als een bom horen we om 13.00 uur: “Prinses Irene is Rooms Katholiek geworden.”
Zij blijkt vorig jaar al door kardinaal Alfrink ingewijd, maar de RVD maakt het nu bekend omdat het in Madrid begint rond te zingen. Juul en Benno zeggen volledig achter de keuzevrijheid van hun kinderen te staan.
En nu de politiek, bij monde van de fractievoorzitters. Schmelzer (KVP) ziet het als een persoonlijk besluit dat respect verdient. Vondeling (PvdA) is volkomen verrast. “We leven in een vrij land met vrijheid van godsdienst en ik respecteer haar keuze. Wel jammer dat de RVD dit bericht pas doorgeeft als Madrid er aanleiding toe geeft.” VVD-er Geertsema sluit zich hierbij aan: “De Kamer zal hier alleen bemoeienis mee krijgen als een huwelijk of erfopvolging aan de orde zijn.”
Dan wordt het leuker: Freule Wttewaal van Stoetwegen (CHU) respecteert de keuze. “Maar als overtuigd Protestant, zo voegde zij hier aan toe, ben ik geschokt. Want wat is ons tekort? Wat heeft deze jonge vrouw in eigen kerk niet gevonden?” Smallenbroek (AR) en Van Dis (SGP) sputteren wat, maar Jongeling (GPV) noemt het ronduit een ‘zwarte dag’. Bruggeman (PSP) op zijn beurt zegt dat dit nieuws in zijn kring geen grote indruk zal maken. Wat een heerlijk voorspelbaar landschap eigenlijk.
Foto: Prinses Irene in het Norbertineklooster, 1961 (Harry Pot, Anefo)
816 - uit het radionieuws van 28 januari 1964: eierprijs historisch laag
“De fractievoorzitter van de PvdA, dr. Vondeling, wil dat de regering op korte termijn het parlement inlicht over de jongste ontwikkelingen op het gebed van lonen en prijzen.” Dat lijkt me niets te vroeg. Gisteren bijvoorbeeld werd een nieuwe CAO voor al het spoorwegpersoneel vastgelegd die voorziet in een loonsverhoging van 14%. Kijk, dat is leuk voor al die jongens die bij het spoor werken, maar de treinkaartjes zullen navenant duurder worden, lijkt me.
Zo wordt alles duurder, behalve eieren. West Duitsland remt de eierimport om hun kippenboeren te beschermen en dat leidt er toe dat de eieren in ons land nog nooit zo goedkoop waren. "De prijs is gedaald naar 1 gulden 32 per kilo, wat neerkomt 8,5 cent per stuk." Blijkbaar rekenen ze gemiddeld 16 eieren in een kilo.
Een heel ander bericht om 13.00 uur: “De rechtbank in Zwolle heeft de barkeeper uit ’t Harde schuldig bevonden aan de dood van een militair door het verstrekken van te veel sterke drank. Hij heeft volgens het vonnis een huzaar uit Soest, toen deze al in kennelijke staat van dronkenschap verkeerde, nog zoveel geschonken dat de militair in de loop van de nacht in de kazerne overleed.”
Hier kijk ik van op. Als je de gevolgen van alcoholmisbruik de barkeeper kan verwijten, dan weet ik er ook nog een paar.
Foto: bij kippenboer Seuntjes, Bladel 1963 (BHIC)
