893 - uit het radionieuws van 24 april 1964: der Rudi
Grappig bij het komend huwelijk van prinses Irene is dat het ANP nu steeds meldt wie aankondigt niet naar de bruiloft te gaan, zoals vandaag de koning van België en de hertog van Luxemburg. Meestal is het andersom. De Nederlandse regering (die niet eens is uitgenodigd, en dus zeker niet komt) heeft wel extra tv-zendtijd verleend aan AVRO en KRO om, als dat lukt, live-beelden uit Rome te verzorgen.
Het zijn de hoogtijdagen van ‘onze’ Rudi Carell, die vandaag een Zilveren Roos won op het televisiefestival van Montreux. En ja, het was de beroemde show met Esther Ofarim die als zeemeermin op een onbewoond eilandje aanspoelt waar Carell toevallig zit. Voor Esther viel half Nederland in katzwijm, herinner ik me.
Minder vrolijk nieuws uit het buitenland: “De leider van de Zuid-Molukse onafhankelijkheidsbeweging doktor Soemokil is in Djakarta veroordeeld tot de dood door de kogel.” Soemokil heeft de Republiek der Zuid-Molukken uitgeroepen en is, na zijn executie in 1966, als president opgevolgd door ingenieur Manusama.
Dan nog een sterk verhaal uit Duitsland. Daar is de voormalige SS-officier Zech-Nenntwich uit de gevangenis van Brunswijk ontsnapt. “Een 47 jarige bewaker heeft bekend dat hij alle deuren heeft opengezet en Zech-Nenntwich naar buiten heeft begeleid. Hij zei de oud SS-er te hebben leren kennen in 1936, toen ze beiden deel uitmaakten van Hitlers Arbeidsdienst,” aldus het ANP.
‘Ben ick van Duytschen Bloedt’ wordt soms gezongen, maar helemaal lekker klinkt dat niet.
Foto: Rudi Carell en Esther Ofarim op een onbewoond eiland, 1964 (van You Tube)
892 - uit het radionieuws van 23 april 1964: dodenherdenking
“Amerika zal zijn steun aan Zuid-Vietnam belangrijk uitbreiden. Er zullen meer militairen worden gestuurd en ook de financiële hulp zal worden vergroot,” meldt het ANP. Dit is een keerpunt. Tot voor kort hoorden we steeds over het streven om het aantal Amerikanen in Vietnam te verkleinen. Hier start iets waar ze later spijt van krijgen.
In ons land laat doctor Loe de Jong van zich horen. Hij wil meer aandacht voor de 4 mei herdenkingen. “Er moet een dringend beroep op de overheid worden gedaan om de betekenis van de mei-herdenkingen beter bekend te maken bij de schooljeugd. In de leerboeken op scholen wordt aan de geschiedenis van de tweede wereldoorlog nog te weinig aandacht besteed. Van de jaren tussen 1933 en 1939 weet men meestal alleen de verloving en het huwelijk van prinses Juliana te noemen. Van de crisisjaren en de opkomst van het nationaal-socialisme weet men bijna niets, aldus dr. de Jong.”
Hij mag dan een vermaard historicus zijn geweest, dat over Juliana’s verloving en huwelijk zuigt hij uit zijn duim. Daar geloof ik niets van, misschien omdat ik zelf in de jaren 50, er met de neus werd opgedrukt. We woonden pal tegenover het oorlogsmonument waar steeds op 4 mei, tijdens de druk bezochte dodenherdenking, alle namen van de vermoorde en gesneuvelde stadgenoten werden voorgelezen. Die opsomming, de trompetsolo en de beklemmende twee minuten stilte in die mensenmassa maakten veel indruk op de kleine Piet.
Foto: Dodenherdenking op het Zwartbroekplein te Roermond, ca. 1960 (via Schumulder.nl)
891 - uit het radionieuws van 22 april 1964: spaarzin
Net als nu, zat Nederland 60 jaar geleden in een loon- en prijsspiraal. De lonen gingen flink omhoog, alles werd duurder en dus moesten de lonen nog verder omhoog. Ook toen dreigde ‘graaiflatie’, het fenomeen dat de detailhandel de prijzen stevig naar boven afrondt onder het motto: alles wordt duurder, toch. Om dat te voorkomen had de regering prijsplafonds ingesteld. Het ANP: “De Rotterdamse politie is een actie begonnen om de prijzen en prijsaanduidingen te controleren. Ze heeft vastgesteld dat vooral frisdranken tegen te hoge prijzen worden verkocht, er zijn al 40 processen verbaal gemaakt en boetes opgelegd. De Amsterdamse politie let extra op naleving in het Horeca-bedrijf en deelt mee dat als het publiek prijsstijgingen signaleert dit schriftelijk, telefonisch of mondeling op het politiebureaux kan melden.”
In New York is vanochtend door president Johnson de grootste wereldtentoonstelling ooit geopend. Op de eerste dag worden al een miljoen bezoekers verwacht. Men is gespannen, de Organisatie voor Rassengelijkheid heeft aangekondigd alle toegangswegen te blokkeren. “Duizend agenten worden in reserve gehouden en drie huizen van bewaring zijn vrijgemaakt om er gearresteerde demonstranten in onder te brengen.”
Verder binnenlands nieuws: “De minister van financiën, professor Witteveen, heeft ‘sparen’ de ruggegraat van onze economie genoemd. De spaargelden zijn in 1963 opgelopen tot bijna 2 miljard gulden.”
Zelf was ik ook een fervent spaarder, tot ik 3 gulden 95 bij elkaar had en een singeltje kon kopen. Mij eerste was ‘Tell me’ van de Rolling Stones, in Nederland uitgebracht in september 1964. Op de achterkant stond ‘Come on’. Ik heb hem nog.
Foto: Hoes en singeltje, Tell me / Come on, 1964
890 - uit het radionieuws van 21 april 1964: the Battersea Powerstation
“Een groot deel van Londen zat gisteravond zonder stroom door een brand in de Battersea-centrale. Een van de gevolgen was dat de opening van het tweede televisienet van de BBC niet kon doorgaan. De verzamelde journalisten werden bij kaarslicht ontvangen.”
Battersea Powerstation, een imposante industriële kathedraal gebouwd in de jaren 30, is wat je noemt een landmark, met zijn vier joekels van schoorstenen. In 1983 verloor de centrale zijn functie en heeft daarna bijna 4 decennia leeg gestaan. Meerdere ontwikkelaars zijn erover gestruikeld, maar in 2022 is het complex heropend; nu zit het vol met luxe winkels en restaurants. Het monumentale interieur, zoals de immense turbine-hal, is gelukkig niet verloren gegaan.
Verder binnenlands nieuws. De directeur van het Instituut voor Kinderstudies stelt vast dat er weinig toename is van jeugdcriminaliteit. “In 1946 werden 5,5-duizend jongelui, die in aanraking kwamen met de rechter, schuldig verklaard. In 1962 waren dat er 9-duizend. Rekening houdend met de grote bevolkingsaanwas is dit maar een gering percentage van de Nederlands jeugd. Hij bestreed daarom de veelgehoorde mening dat de misdadigheid onder de jeugd ernstig toeneemt.”
Eindelijk een positief bericht, die zijn zeldzaam. “Op het hetzelfde congres sprak ook meester Knottenbelt, kinderrechter in Den Haag, over het naar verhouding hoge inkomen van opgroeiende jeugd. Jongens verdienen vaak meer dan hun vader, waardoor het vaderlijk gezag aan kracht inboet.”
Poef, dat was bij ons thuis geenszins het geval.
Foto: Battersea Powerstation op de zuid-oever van de Thames, 2013. (Tosh Marshall, public domain)
889 - uit het radionieuws van 20 april 1964: the hippie-trail
Opnieuw royalty. Het ANP: “Prins Charles de Bourbon zei dat de prinses afstand heeft gedaan van elk vermogen en elk persoonlijk juweel dat van het Nederlandse Hof afkomstig is. Prinses Irene bevestigde dit. Gevraagd naar haar persoonlijk vermogen antwoordde zij ‘laten we niet in detail treden, maar het is waar, ik zal geen bruidsschat hebben’. Volgens een andere lezing zou zij ook gezegd hebben dat ze haar erfenis heeft opgegeven.”
Uit Buckingham Palace heel ander nieuws. Daar zijn de namen bekend gemaakt van de jongste telg. “Het prinsje dat 10 maart werd geboren zal Edward worden genoemd.” Ik mag hopen dat ze dat zes weken geleden al wisten, of zouden ze al die tijd maar wat geroepen hebben tegen die kleine.
Voor wie het niet meer ziet zitten hier, vertrekken kan altijd. “In 1963 zijn ongeveer 2800 Nederlanders geëmigreerd. Het merendeel naar Australie (1650) en Nieuws Zeeland (550) maar ook nog altijd 450 naar Zuid Afrika.” Dit is aardig ingekakt, in de jaren vijftig gingen er jaarlijks tien keer zoveel, met als hoogtepunt 1952, toen 51.000 landgenoten vertrokken.
Buitenlands nieuws: “In Tokio zijn afgevaardigden uit 35 Aziatische landen bijeen om te spreken over een trans-Aziatische verkeersweg, van Turkije naar Singapore via Irak, Perzië en India.” Aan dat vergezicht heb ik geroken toen ik in 1974 naar Istanbul was gelift. Daar zag je op grote stoffige parkeerplaatsen de kleurrijke bussen en vrachtauto’s uit Perzië, Afghanistan, Pakistan en terugkerende hippies met Afghaanse jassen. Dat lokte erg, maar het geld was op.
Foto: Onderweg naar Pakistan in de Khyber pas
888 - uit het radionieuws van 19 april 1964: opwinding in Zandvoort
In Laos heeft een staatsgreep plaatsgevonden. In de hoofdstad Vientiane is de premier, prins Soevanna Poema, gearresteerd door rechts-georiënteerde legereenheden. “Dit alles in het belang van het land.” Amerika zegt er ‘erg ongelukkig’ mee te zijn. Maar volgens mij gebeurt daar niets wat Amerika niet wil.
In ons land gelden andere prioriteiten. De hele dag zijn er extra bulletins want ‘out of the blue’ horen we: “Prins Xavier van Bourbon Parma heeft zojuist bekend gemaakt dat het huwelijk van zijn zoon met prinses Irene zal worden voltrokken op woensdag 29 april in Rome.” Dat is over 10 dagen! Wat later: “HM de koningin en ZKH de prins zullen het huwelijk van hun dochter Irene NIET bijwonen. Het was vanmiddag voor het eerst dat zij over die datum hoorden. Ook minister-president Marijnen heeft ons desgevraagd meegedeeld dat hij hiervan geheel onkundig was,” aldus het ANP. Lekker bezig, zeggen we dan.
In Zandvoort zijn weer andere zorgen. Het ANP: “Daar is de politie in actie gekomen tegen enkele honderden jongens en meisjes uit Haarlem en Amsterdam. Sommige jongelui waren gewapend met fietskettingen, boksbeugels en stukken beton. Nadat enkele belhamels door de politie waren opgepakt, verzamelden de nozems zich voor het politiebureau. Toen zij zich niet wilden verspreiden trok de politie met getrokken gummiknuppels en sabels op de herrieschoppers los. Tegen zessen was de orde hersteld.”
Leuk, zo’n alinea. Het gaat van jongens en meisjes via jongelui, naar belhamels, dan nozems en ten slotte herrieschoppers. Bij de redacteur hebben ze gaandeweg hun sympathie verspeeld.
Foto: Verkiezing Miss Zandvoort met vooraan Mimi Kok, 15 juli 1951. (Harry Pot, Anefo)
887 - uit het radionieuws van 18 april 1964: de vorstin wuift
De krampachtigheid waarmee de koninklijke familie wordt gevolgd is -in onze ogen nu- bijna ziekelijk. Benno en Juul keren vandaag terug na 10 dagen Mexico. Hoor dit aan, om 7 uur: “Over drie kwartier wordt het koninklijk paar op Schiphol terugverwacht. Op dit moment vliegt hun toestel nog boven Zuid-Engeland.” En later: “Ruim 5000 mensen stonden te wachten op de dakpromenade. Toen Hare Majesteit na de landing in de deuropening verscheen klonk uit het wuivende publiek een kort gejuich op. De koningin beantwoordde de groet door terug te zwaaien.” Dat u het maar weet.
Informatiever is het volgende bericht: “De Nederlandse centrale vereniging voor gebrekkigenzorg heeft besloten haar naam te veranderen in Centrale Vereniging tot Bevordering van Revalidatie. De laatste tijd was in verscheidene kringen bezwaar geuit tegen de term gebrekkigenzorg.”
Geweldig, die eindeloze taalcorrecties. Gehandicapten hadden eerst een beperking en later een uitdaging. Soms gaat bij correcties wat verloren: met ambachtsschool, huishoudschool en kweekschool was volgens mij niets mis.
Tot slot: “In Laren is het interscholaire muziekconcours afgerond, waaraan ruim 10.000 scholieren hebben deelgenomen.”
Dat doet me denken aan de ‘talentenjacht’ waaraan we als 7, 8 jarigen werden onderworpen. Dan kwam meneer Jos Lennards, de directeur van het befaamde Schola Cantorum, de klas in lopen en vroeg iedere leerling een door hem voorgezongen ritmisch melodietje te beantwoorden. Negen van de tien raffelden vals en kort terug naar af. Van ieder die hierop varieerde en een beetje toon hield werd de naam genoteerd. Niet de mijne.
Foto: Drukte op Schiphol bij terugkeer Koninklijk paar uit Mexico, 18 april 1964 (Harry Pot, Anefo)
886 - uit het radionieuws van 17 april 1964: Fluxus, maar niet echt
Het ANP: “De Verenigde Staten en Columbia gaan onderzoeken of het mogelijk is in Columbia een kanaal te graven tussen de Stille- en de Atlantische Oceaan.” Ik ga direct op de kaart kijken. Raar plan, 250 km door de bergen, het Panamakanaal ligt in 60 km relatief vlak terrein.
Nog een onzalig plan: “Burgemeester van Hall van Amsterdam meent dat de hoofdstad behoefte heeft aan een tweede burgemeester. De taken zijn zo omvangrijk dat één man ze niet volledig kan vervullen. Dit kan worden opgelost door naast een bestuurlijke burgemeester, een tweede burgemeester voor representatie te benoemen.” Rare suggestie. Alhoewel, als je de burgemeester aan het werk ziet bij een raadsvergadering, terwijl alle fracties hun plasje doen over alle agendapunten, in eerste termijn en dan nog eens, dan benijd je hem niet. Dan zie je hem/haar denken, kon ik maar naar mevrouw Derksen die vandaag 105 wordt of de nieuwe hondenuitlaatplaats openen in de Baarsjes. Veel leuker.
Tot slot, in het kader van de Amsterdam-promotie: “Een hoofdagente van de Amsterdamse verkeerspolitie heeft anderhalf uur lang het verkeer geregeld in New York. Haar Amerikaanse collega’s waren bijzonder tevreden. De agente was op drie televisiekanalen te zien.” Ik moet ineens aan Wim T. Schippers denken die een flesje gazeuse in de branding leeggooit. Fluxus in 1962. Maar ik vrees dat de actie van de hoofdagente geen kunstuiting was.
Foto: 1962: Wim T. Schippers gooit ten overstaan van de wereldpers een flesje Green Spot prikkellimonade in de zee bij Petten, 1962. (uit: Het Beste van Wim T. Schippers, Harry Ruhé, 1997)
885 - uit het radionieuws van 16 april 1964: Force de Frappe
“Bij de terugkeer van het Koninklijk paar uit Mexico zal een versterkte politiemacht op de been zijn om ordeverstoringen te voorkomen.” Men verwacht ‘aanhankelijkheidsdemonstraties’ voor Juul die het moeilijk heeft nu Irene zo ingewikkeld doet. Het ANP: “De directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst heeft de raad gegeven alles te vermijden wat een hartelijke begroeting een te emotioneel karakter kan geven. Geen vlaggetjes, spandoeken of bloemen. Maar tegen een sobere betuiging van trouw en aanhankelijkheid bestaat geen bezwaar.”
Jezus, Holland op zijn smalst. Ik snap ineens heel goed waarom Irene haar hervormde nest heeft verlaten en naar Spanje is afgereisd.
Dankzij de Telstar 2 satelliet zijn vannacht live beelden uit Japan op de Nederlandse televisie gebracht. We zagen kroonprins Hirohito, judoka’s en het wegennet rond Tokio. “De uitzending, gemaakt in Japan op 17 april kwart voor zes, werd op hetzelfde ogenblik hier ontvangen op 16 april tien over tien.” Het lijkt zo’n introductie op een eindexamenvraag: Bereken het tijdverschil tussen beide landen, wetende dat in Japan géén zomertijd wordt gehanteerd.
“President de Gaulle sprak vanavond voor de Franse radio en televisie. Hij gaf toe dat de productie van eigen Franse kernwapens, de Force de Frappe, heel veel geld vraagt. Maar, aldus de Gaulle, we moeten verder kijken dan ons neus lang is.”
Een opmerkelijke uitspraak voor een man met een neus waar een 747 op kan landen. Ik dacht, een grapje van het ANP, maar de uitdrukking bestaat ook in het Frans: ‘voir plus loin que le bout du nez.’ Alors, pffff.
Foto: President Charles de Gaulle, 1961 (Egon Steiner, Bundesarchiv)
884 - uit het radionieuws van 15 april 1964: de padvinderij
Het ANP om 13.00 uur: “Televisiekijkers in heel Amerika hebben vanmorgen op hun scherm gedurende tien minuten mode uit Nederland kunnen zien. Negen Nederlandse mannequins toonden creaties van 25 confectiebedrijven en couturiers. Het is onderdeel van de propaganda-activiteiten die een grote delegatie onder leiding van de Amsterdamse burgemeester Van Hall in New York onderneemt.” Het ANP noemt de prijs er niet bij; in de VS kun je alles op tv krijgen als je maar betaalt. Ik zou dat filmpje over ‘Dutch Fashion’ graag eens zien.
Dat we modegevoelig zijn hier te lande blijkt ook om acht uur s-avonds: “De Nederlandse padvinderij gaat vernieuwingen invoeren ten aanzien van het spel en het uniform. Voor het spel moet een nieuwe vorm worden gevonden, omdat het spoorzoeken in ons verstedelijkte land moeilijk is geworden. Het uniform wordt gemoderniseerd, waarschijnlijk gaat de korte broek verdwijnen,” aldus het ANP. Deze modernisering is waarschijnlijk langzaam tot de regio doorgedrongen. In mijn zeeverkennersgroep Sint Fransiscus werd nog jaren lang de korte broek voorgeschreven. Dit altijd met de verordening ‘götjes oet de box’. De ribfluwelen verkennersbroek was fors van snit en eindigde net boven de knie. Sommigen hadden de neiging de broekspijpen op te rollen. De dan ontstane gootjes moesten teruggerold.
Foto: De auteur legt de welpen-eed af bij akela van Gorp (op wie hij grenzeloos verliefd was). Ospel, 1962.
883 - uit het radionieuws van 14 april 1964: 'ik drink dus ik besta'
De hele dag komen de naweeën door van een gisteravond valselijk verspreid bericht dat de Russische premier Chroestsjov zou zijn overleden. Het lijkt terug te voeren op een Japanse journalist die een Russische persvoorlichter verkeerd heeft verstaan. Via het meestal betrouwbare Duitse persbureau DPA kwam het op de telex en prompt zocht de hele wereld bevestiging, die niet kwam. Want, zo zeiden de Russen olijk, hij heeft zojuist een heildronk uitgebracht op de Polen bij een galadiner met de Poolse partijsecretaris Gomulka. In Rusland geldt het gezegde ‘Ik drink dus ik besta.’
Vanmorgen waren de Russen minder coulant: “Het Russische Ministerie heeft scherp geprotesteerd en beschouwt het persbericht als een ernstige provocatie.”
“In de Amsterdamse RAI is vanochtend de 7e internationale verpakkingsbeurs Macropak geopend. 900 firma’s uit 16 landen laten hier verpakkingsmaterialen zien en bijhorende machines.”
Ik heb mij, toen ik in de jaren 70 in de rosse buurt achter de bar stond, laten vertellen dat bij grote beurzen met tienduizenden professionele bezoekers de omzet bij de meisjes op de wallen vertienvoudigde. Nu schiet door mijn hoofd dat de voorkeurslocatie van Femke Halsema voor een erotisch centrum eigenlijk tegenover de RAI ligt, aan de overzijde van de ring A10, op 5 minuten lopen. Die nabijheid heb ik nooit als argument zien langskomen, waarschijnlijk om de gemiddelde RAI-bezoeker niet als hoerenloper af te schilderen, maar toch.
Foto: president Chroesjtsjov brengt een toast uit, 1960 (public domain)
882 - uit het radionieuws van 13 april 1964: Rina Lodders getrouwd
De dag opent met de Frans-Amerikaanse expeditie naar het diepste deel van de Atlantische Oceaan. “In een door de Fransen ontworpen diepzee-cabine zullen drie mannen afdalen tot een diepte van 8000 meter.” Ik zie gelijk dat vorig jaar ineen geklapte duikbootje voor me waarmee rijke lui voor een hoop geld het wrak van de Titanic konden bezichtigen.
Dichter bij huis speelt zich een drama af: “Het gipsen beeld ‘De Houtbewerker’ van de zuidslaviër Miletic is bij vervoer door Zaandam in stukken gevallen.” Die naam doet mij bellen rinkelen. Deze beeldhouwer Miletic, inmiddels 94, heeft een lange geschiedenis van miskenning, mislukking en andere tegenslagen achter de rug. De vier meter hoge Houtbewerker, uiteindelijk in beton gegoten, heeft jarenlang op het Waterlooplein gestaan. Ook bekend is zijn ‘Vredesraket’, een tien meter hoge witte betonnen raket die bovenin twee elkaar omhelzende mensen uitbeeldde. Dit beeld, dat ongevraagd toch de hele jaren 80 op het Museumplein heeft gestaan, werd uitgeroepen tot het lelijkste beeld van de stad.
En dan wereldnieuws, ook door het ANP gebracht: “In Amerika is gisteren het huwelijk voltrokken tussen de Amerikaanse zanger Chubby Checker en de vroegere Nederlandse wereldschoonheidskoningin Rina Lodders.”
Even gecheckt: ze zijn op leeftijd (Rina 82, Chubby 83) en -voor zover ik kan zien- nog altijd samen.
Foto: Het echtpaar Checkers-Lodders op Schiphol, 1964 (Joop van Bilsen, Anefo)
881 - uit het radionieuws van 12 april 1964: Maya tempels
Bijna alle nieuws gaat over de hardnekkige artsenstaking in België, het protest tegen de nieuwe ziekte- en invaliditeitswet. De regering heeft vannacht een noodwet opgesteld, vanmorgen door Koning Boudewijn ondertekend, die alle reserveofficieren met een artsdiploma verplicht zich binnen 24 uur in uniform te melden. “Eind van de dag hadden 1050 van de 3600 reserveofficieren aan dit mobilisatiebevel gehoor gegeven. Niet opkomen is strafbaar, maar de oproep moet wel in persoon worden overhandigd.”
Nu blijkt hoe tactvol de ‘vakanties’ zijn van de honderden Belgische artsen die al een week in het buitenland bivakkeren, onder meer in Valkenburg en Luxemburg.
Het ANP besteedt veel aandacht aan royalty, dus zeker als een zware delegatie een staatsbezoek brengt aan Mexico. Juul en Bea bezochten vandaag, met de vrouw van de president, sociale woningbouw. “Duizenden kinderen juichten, zwaaiden met vlaggetjes en brachten de koninklijke bezoekers een zanghulde. Alles in het Mexicaans op één nummer na: ‘De Mosselman, die woont in Scheveningen’ werd in het Nederlands gezongen.”
Later vloog het gezelschap naar Merida om de ruïnes van Yucatan te bezoeken. Dat is voor mij bekend gebied. Lang geleden beklom ik met partner J. een zeer steile Maya tempel in Palenque. Boven aangekomen werd zij zozeer bevangen door hoogtevrees dat langs dezelfde route afdalen geen optie was. ‘Bestel maar een helikopter of sla me knock-out en neem me op de rug.’
Mijn geluk was dat het ding tegen een heuvel was gebouwd, en we achterlangs door het oerwoud konden afdalen. Een paar glazen mescal deed de angst snel vergeten.
Foto: De bewuste tempel in Palenque (J.C. Castenada)
880 - uit het radionieuws van 11 april 1964: allemaal op de lopende band
Brazilië na de staatgreep. Het ANP: “Uit de hoofdstad komen berichten over grootscheepse arrestaties van personen die verdacht worden van linkse sympathieën. Tegen achttien professoren zijn arrestatiebevelen uitgevaardigd. Onder hen is ook architect Oscar Niemeyer die een groot aandeel heeft gehad in het ontwerpen van de moderne nieuwe hoofdstad Brasilia.”
Hij is het land ontvlucht en heeft 20 jaar in ballingschap geleefd, las ik. Lastig voor de junta om te resideren in gebouwen die zijn ontworpen door je ideologische vijand. Zou ik me lekker voelen in een gebouw van Albert Speer?
Verder buitenlands nieuws: “In Napels is de gemeenteraad geschorst, omdat deze volgens de regering niet in staat is de stad te besturen. Alle 80 leden zijn naar huis gestuurd. Het is de derde keer in zes jaar dat de raad wordt geschorst. Bij gebrek aan een duidelijke meerderheid kan de raad steeds opnieuw niet tot besluiten komen.”
Op de wereldtentoonstelling in New York is de Pietà van Michelangelo opgesteld. “Bezoekers worden met drie rolbanen langs het beeld gevoerd. De snelheid hiervan zal worden aangepast aan het aantal belangstellenden.”
Hier moet ik over nadenken. Het heeft iets briljants, maar ook iets onverteerbaars. Is het iets voor op de wallen? Om kijkers en kopers te scheiden. Alle kijkers voor een paar euro op zo’n Schiphol rolbaan en dan met een vaart van 5 km per uur langs de ramen. Kopers kopen voor € 100 een tegoedbon, en mogen lopend de wallen op om hun zaken te doen.
Foto: The Vatican-pavilion, World Expo 1964, New York, NY (via Printerest)
879 - uit het radionieuws van 10 april 1964: ja lekker, kip
Juul, op staatsbezoek in Mexico, krijgt de sleutel van de stad Mexico-City aangeboden. Een hele eer. Als zuiderling associeer ik dat met prins Carnaval, die ook altijd de sleutel van de stad krijgt overhandigd door de burgemeester. Maar dat is anders.
Er wordt met man en macht gewerkt aan grote pijpleidingen om ons aardgas vanuit Groningen te verspreiden. Men hoopt dit jaar Zutphen te bereiken. Het ANP: “Daar is 500 man personeel voor nodig, waaronder 50 Amerikanen. Ze worden gehuisvest in een vloot van woonarken die van ligplaats zal veranderen naarmate het werk vordert.” Die kende ik niet, leuk bedacht.
Om 13.00 uur gaat het over kip. “De Nederlander eet gemiddeld twee kippen per jaar. Dat is veel minder dan onze naburen in Europa gewend zijn. De Fransen eten er negen, de Duitsers vijf. De Amerikanen eten er gemiddeld 17. Nederland is wel de grootste exporteur van kippen.” Ik verbaas me over die twee kippen per jaar in Nederland. We zijn aardig bijgetrokken, zie ik op het web: ‘Per persoon eten we gemiddeld 22,9 kilo pluimveevlees, waarvan 20 kilo kip.' Dan nog even bij AH opzoeken wat een kip weegt, 1250 gram, dus we eten nu 16 kippen per jaar. En zo leer je nog eens wat. Tik bij AH ‘kip’ in en zij vertellen je dat ze 480 verschillende soorten kip en kipproducten hebben. 480 ! Maar als ik daar doorheen scrol krijg ik geen trek.
Foto: De kippenslachterij van Marcus Samuel, Dorpsstraat 146, Enter in 1938 (Collectie: Fam. Van Hoorn).
878 - uit het radionieuws van 9 april 1964: Holland promotie
Door alle gedoe rond Irene is positief nieuws extra welkom. “De bevolking van Mexico-stad heeft het koninklijk paar en prinses Beatrix bij hun aankomst gisteren een bijzonder geestdriftig welkom bereid. De koningin won al dadelijk de harten van de Mexicanen door de begroetingstoespraak van de president in het Spaans te beantwoorden.” Ik zie het voor me, Juul in het Spaans.
“Langs de route hebben een kwart miljoen mensen de Nederlandse gasten toegejuicht” en zo gaat het door: cadeaus, bloemen en overal juichende menigten.
Hier, thuis, heeft Irene het blijkbaar verprutst. Het ANP: “De regering acht zich niet meer verantwoordelijk voor wat prinses Irene doet en gaat doen. Haar woorden en handelen kunnen het kabinet niet meer worden toegerekend. Ook de RVD zal berichten van haar afkomstig niet meer aan de pers doorgeven.” Kortom, deze ligt eruit.
Tussen alle royalty, nog enig ander nieuws: “De Staatsmijnen hebben toestemming gekregen 500 Grieken te werven voor ondergrondse en nog eens 50 voor bovengrondse arbeid.” Het stoere en goedbetaalde beroep van mijnwerker is voor Nederlanders kennelijk al uit de gratie, met dank aan het Groningse aardgas.
En deze was gisteren blijven liggen: “In het Duitse Kiel is een zakenman tot 3 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij heeft als SS-officier tijdens de tweede wereldoorlog de hand gehad in de moord op 780 joden in bezet Rusland. Tegen hem was 6 jaar ge-eist.”
Drie jaar voor de moord op 760 mensen. Wat moet de luisteraar hier van vinden?
Foto: Juul en de Mexicaanse presidentsvrouw Lopez Matteos drinken samen een gezond glas melk, 9 april 1964 (Anefo)
877 - uit het radionieuws van 8 april 1964: ontreddering
De hele dag is er ontreddering over wat prinses Irene heeft geflikt. Het ANP citeert volop uit commentaren die in nationale en regionale dagbladen zijn verschenen. “Het AD schrijft over de begeerte van Don Carlos om zijn eigen politiek te volgen. De prinses is kennelijk in de ban geraakt van de loze hersenschimmen die haar verloofde najaagt.”
Ik moet denken aan Irenes dochter Margarita, die zich jaren later eveneens vastbeet in de hersenschimmen van haar lichtelijk paranoia echtgenoot Edwin de Roy van Zuydewijn. It runs in the family, zeggen we dan.
Het ANP citeert verder: “Het Vrije Volk spreekt de wens uit dat het prinses Irene verder goed moge gaan en dat zij en haar man hun leven mogen wijden aan ernstiger zaken dan het najagen van de troon van Spanje.”
“De Tijd-Maasbode schrijft dat de prinses grondwettelijk troonopvolgster is totdat ze is getrouwd. Als ze ongehuwd in Spanje rondloopt met een Carlistenbaret op het hoofd en het noodlot zou haar plotseling roepen tot de Nederlandse troon, dan is zij grondwettelijk onze koningin.”
Premier Marijnen was vanmiddag in het parlement. “Een vraag was of hij een oordeel had over het feit dat Koningin, Prins en prinses Beatrix gisteren in één vliegtuig naar Mexico zijn gereisd. De heer Marijnen zei hierover wel een mening te hebben maar die liever niet uit te spreken.” Voor ander nieuws was vandaag bijna geen ruimte. Morgen misschien.
Foto: vlnr minister-president Marijnen en HM Koningin Juliana, 30 april 1964 (Anefo)
876 - uit het radionieuws van 7 april 1964: gedoe om Irene
Enorm gedoe rondom prinses Irene vandaag. Het ANP om 14.00 uur: “Prinses Irene is niet meegegaan naar Mexico.” Irene zou met Benno, Juul en Bea op staatsbezoek naar Mexico gaan, maar op het laatste moment haakt zij af. Het vliegtuig vertrekt zonder Irene. Om 16.00 uur een extra uitzending: “De particulier secretaresse van de prinses, mejuffrouw Wijnen, deelt mee dat de prinses op uitdrukkelijk verzoek van haar aanstaande echtgenoot nu al zal delen in zijn werkzaamheden met alle consequenties van dien. En dat het huwelijk niet in Nederland maar in het buitenland zal worden gesloten.”
Dan is het hek van de dam. Het kabinet komt in spoedberaad bijeen. De koningin heeft inmiddels haar leedwezen uitgesproken. Fractieleiders van partijen melden zich: “De heer Geertsema van de VVD ziet de indruk bevestigd dat zij als lid van het Koninklijk Huis blijk gaf niet voldoende te beseffen welke verantwoordelijkheid zij droeg. Mr Beernink, CHU, zei dat deze breuk in het Oranjehuis vooral uit menselijke overwegingen moet worden betreurd.”
“Het Algemeen Handelsblad oordeelt dat Don Carlos zich geen zier heeft aangetrokken van de gevoelens van zijn aanstaande schoonfamilie en ook niet van enig Nederlands belang,” zo citeert het ANP de krant. Dat de paniek echt groot is blijkt als “de Generale Synode van de Hervormde Kerken om advies wordt gevraagd over het uitsteken van de vlag op de trouwdag van prinses Irene.” Nederland vraagt zich af of we blij mogen zijn als Irene trouwt.
Foto: Don Carlos Hugo en prinses Irene, feb 1964 (Anefo)
875 - uit het radionieuws van 6 april 1964: Belgische doktoren staken
Drie hoofdonderwerpen vandaag: Eerst is er Cyprus, waar weer stevig wordt gevochten en doden vallen. De Grieks-Cyprioten hebben zelfs een dozijn Britten, leden van de VN-vredesmacht, gegijzeld.
Tweedst is prinses Irene. “Ze is kort na vieren teruggekeerd in Nederland in gezelschap van haar verloofde, Don Carlos, en zijn vader Xavier. Het gezelschap reisde onmiddellijk door naar Soestdijk.” Alles oké, maar wat blijkt, ze komen uit Rome waar ze op audiëntie waren bij de Paus. “Na afloop heeft het jonge paar met de paus geposeerd voor foto’s. Echter, de Nederlandse ambassade in het Vatikaan heeft vandaag steeds ontkend dat de prinses in Rome is geweest.” En zo is het in de media, een leugen of halve waarheid is ALTIJD nieuws. Bovendien zit haar overstap naar de RK-kerk een heleboel Nederlanders nog helemaal niet lekker.
Hoofdthema is de Belgische artsenstaking die al dagen duurt. Militaire hospitalen zijn opengesteld en bemand met vrijwilligers van het Rode Kruis. Een eerste slachtoffer door te laat geboden hulp zou zijn gevallen. Twee artsen uit Herentals zijn in verband hiermee gearresteerd. Honderden Vlaamse artsen zijn in het Nederlandse Valkenburg neergestreken om zich, wegens verblijf in het buitenland, als niet oproepbaar te kunnen beschouwen. Politie en brandweer zijn daar op de been gebracht om de artsen te beschermen tegen oprukkende demonstranten. “In Luik zijn duizenden de straat op getrokken om te protesteren tegen de stakende artsen, waarbij ze de artsen onder meer uitscholden voor moordenaars.” Zo ben je dokter, zo ben je moordenaar.
Foto: demonstratie tegen stakende doktoren, Vlaanderen, 6 april 1964 (still uit You Tube-filmpje)
874 - uit het radionieuws van 5 april 1964: generaal Douglas MacArthur
Het ANP om 7 uur: “In Brazilië worden op grote schaal mensen gearresteerd met mogelijke linkse sympatieën. Een grootscheepse actie tegen de kommunisten is begonnen.” Vier dagen geleden hebben militairen de president verjaagd en de regering naar huis gestuurd. Meestal kijken belangrijke landen even de kat uit de boom, voordat ze nieuwe machthebbers erkennen. Zo niet hier, dezelfde avond al feliciteerde president Johnson de militairen met hun moedige actie. Je zou haast denken dat ze er in de VS meer van wisten…
Dezelfde VS is vandaag een echte ijzervreter ontvallen, generaal Douglas MacArthur (1880-1964). Hij diende in WO-I, in WO-II en de Koreaanse Oorlog en ontving alle denkbare onderscheidingen. Op wiki staat, zoals bij een schrijver boektitels en bij een zanger liedjes, bij MacArthur een lijst van 44 ‘battles’ waarin hij blijkbaar een rol speelde. Chapeau!
Het ANP houdt de reis die Michelangelo’s Pietà maakt naar New York (zie gisteren) zorgvuldig bij. Het marmeren beeld is vandaag scheep gegaan in Napels, aan boord van het Italiaanse passagierschip Christoforo Colombo en is verzekerd voor zes miljoen dollar. Dat vroeg ik me al af, of je zoiets kunt verzekeren. Afijn, je hebt dan een startbedrag als het beeld van de zeebodem moet worden opgetakeld. Nu maar hopen dat de kapitein geen ererondje maakt voor zijn liefje op een of ander eiland, zoals capitano Schettino van de Costa Concordia in 2012.
Foto: General Douglas MacArthur (seated) Commander in Chief, United Nations forces in Korea, September 1950 (Robert W. Porter, public domain)
