17 uit het radionieuws van 30-9-1961: de jeugd

Een uur ‘s-middags bericht het ANP uitgebreid over de rede, die HKH prinses Beatrix (23 jaar) in Toulouse hield, waar zij de Europese jongeren opriep  “metterdaad te bouwen aan een krachtiger Europese gemeenschap en daarvoor zo nodig offers te brengen. (..) In plaats van gemeenschappelijke idealen, hebben wij slechts gemeenschappelijke problemen.”
Maar ook:  “de ouderen zullen moeten aanvaarden dat de jeugd vaak andere opvattingen huldigt en mooie woorden genoeg heeft gehoord. Wij willen stevig worden aangepakt, aldus prinses Beatrix. ”
s-Avonds om 8 uur landden we weer met beide benen op de grond en hoorden dat Mejuffrouw Trix Wevers uit Den Haag voor de vierde keer nationaal kampioen machineschrijven was geworden met 523 goede aanslagen per minuut. En dat de accuratesseprijs naar Mevrouw Polman ging, eveneens uit Den Haag.
Er staan strepen onder de woorden mejuffrouw en mevrouw. Dat luisterde nog nauw in de tijd.

16 uit het radionieuws van 29-9-1961: geen verkleedfeestjes

Tamme dag vandaag, deze vrijdag 60 jaar geleden. Jan Blokker wint de prijs voor het beste kinderboek voor ‘Op zoek naar een oom’. De minister van OK&W wil geld vrij maken voor goede Nederlandse speelfilms en meent dat voor de documentaire film jong talent moet worden aangemoedigd. Het mag wel een slappe dag zijn qua nieuws, maar de nieuwslezer laat zich niet verleiden dan ook maar slap nieuws te brengen. Hem wordt gevraagd om 13.00 uur voor te lezen : In de haven van Amsterdam is een Brits smaldeel aangekomen dat “bestaat uit een kruiser, een vlaggeschip en 3 jagers, met in totaal 1700 bemanningsleden. Er is gelegenheid de jagers te bezichtigen. Ook wordt voor ongeveer 100 kinderen uit tehuizen aan boord een feest gegeven, bij welke gelegenheid bemanningsleden zich zullen verkleden als piraten.”
Dat gaat te ver, besluit hij ter plekke. Ik ga hier geen verkleedfeestjes aankondigen. En met een ferme potloodstreep heeft hij de laatste bijzin geschrapt. Toen onhoorbaar, nu openlijk zichtbaar op het internet.

15 uit het radionieuws van 28-9-1961: welvaart

Driekwart van het radionieuws betreft sores in het buitenland zoals vandaag een staatsgreep in Syrie. Wat opvalt is dat de weinige binnenlandse berichten ons vooral informeren over welvaart en vooruitgang hier te lande. Zo krijgt het eiland Tiengemeten vandaag waterleiding, kinderbijslag zal binnenkort niet langer alleen aan “loontrekkenden” worden uitgekeerd maar ook aan kleine zelfstandigen, TV zendtijd zal volgend jaar worden uitgebreid van 26 naar 30 uur per week. de haalbaarheid van een 5 daagse schoolweek zal worden onderzocht en “voor kweekschoolleerlingen, die het examen voor de onderwijsakte niet met gunstig gevolg hebben afgelegd zal binnenkort de mogelijkheid van een herexamen worden geopend.”
Moeten we hier de vraag stellen of vooruitgang, voorbij een zekere grens, slapte brengt in de samenleving.
Op één dag: meer TV, minder school en herkansingen voor zittenblijvers.

14 uit het radionieuws van 27-9-1961: swingmuziek

Hans Goedkoop benoemde in Andere Tijden het Kurhausconcert van de Stones in 1964 als startsignaal van de rebelse jaren 60. Dan was hij toch even het incident vergeten dat zich tijdens de slotavond van de Taptoe Delft afspeelde, op 2 september 1961. Daar was de luchtmachtkapel, in strijd met nadrukkelijke aanwijzingen, afgemarcheerd onder het spelen van ‘swingmuziek’.
In antwoord op vragen in de 2e kamer hierover heeft de Minister van Defensie verklaard “dat hij het juist vindt dat de verenigde Chefs van Staven zich in algemene zin bemoeit met repertoire van de luchtmachtkapel, in het bijzonder wat betreft de hedendaagse muziek.” De Fransen kregen eerder deze week les in het gebruik van kernwapens, onze generaals bogen zich over de muziekkeuze.
Zo is dat: first things first!

13 uit het radionieuws van 26-9-1961: de Verrekijker

Radionieuws volgt 60 jaar geleden, meer dan nu is mijn indruk, het wereldnieuws. Belangrijke thema’s domineren dagen achtereen, soms wekenlang de headlines. Eind september 1961 waren dat Berlijn, waar de bouw van de muur en dagelijkse vluchtpogingen de wereld in de ban hielden, de aanslagen van de AOS in Algerije en de strijd in Katanga. Dit werd verluchtigd met fait divers, soms van over de grens, net als bij het toen populaire kinderprogramma op de woensdagmiddag “De Verrekijker” .
In het nieuwsbulletin van 18.00 uur wordt gemeld dat men in Zuid Korea niet meer met houten stokjes mag eten. Dit ter bescherming van de bossen aldaar. “Volgens het ministerie van landbouw in Seoel verbruiken de Zuid-Koreanen jaarlijks 1,2 miljard eetstokjes. Het is de gewoonte dit bestek na iedere maaltijd weg te gooien. De regering heeft bevolen voortaan plastik of metalen stokjes te gebruiken.”
Hoe zit dat nu ? 

12 Uit het radionieuws van 25-9-1961: schietstoel in Vinkeveense plassen

Nederland wordt deze maandag wakker met spierballentaal, als het radionieuws om 07.00 uur meldt dat “de Amerikaanse minister van justitie, Robert Kennedy, heeft verklaard dat zijn broer, de president, zonder twijfel opdracht zal geven kernwapens te gebruiken als dat nodig is om de vrijheid van west Berlijn te verdedigen.”
In eigen land gaat het gemoedelijker toe. Om 13.00 uur wordt gemeld dat in het kader van de wereldcampagne tegen honger aan Nederlandse jongeren wordt gevraagd tien weken lang 10% van hun zakgeld af te staan.
Om 19.00 uur belanden we in het script van een vaderlandse film. “Vanmiddag is een Amerikaanse straaljager van de basis Soesterberg neergestort in de omgeving van Zevenhoven. De piloot, luitenant Martin, kon zich, toen zijn toestel onklaar raakte, met de schietstoel in veiligheid brengen. Hij kwam ongedeerd in de Vinkeveense plassen terecht . Het neergestorte toestel, een Delta Dagger, heeft bij Zevenhoven de kap van een hooiberg afgerukt. Verder richtte het geen schade aan.”
Ten overvloede, iedereen weet natuurlijk dat Zevenhoven (2750 inw.) een buurtschap is in de gemeente Nieuwkoop (Z.-H.)

11 uit het radionieuws van 24-9-1961: een botsing met een wild zwijn

In de jaren 60 lag het aantal verkeerslachtoffers beduidend hoger dan nu. Dit gegeven komt tot leven als je de ‘oogst’ van zondag 24 september 1961 beluistert: “In Roermond werd een vrouw, toen zij zaterdagnacht over de rijksweg wandelde, aangereden door een motorfiets. Zij is in het ziekenhuis overleden. In Heer bij Maastricht is een bromfietser op een wegkruising gegrepen door een bestelauto. Hij werd dodelijk gewond. In Rotterdam is een 85-jarige man bij het oversteken van de straat door een tram aangereden. Hij overleed kort na het ongeluk. In de omgeving van Elspeet is een bromfietser vandaag in botsing gekomen met een wild zwijn, dat de weg overstak. Men vond hem bewusteloos op de weg liggen. Hij is opgenomen in het ziekenhuis in Harderwijk.”
De les van het verkeersexamen ‘Eerst links kijken, dan rechts kijken, daarna nog een keer links kijken en dan pas oversteken” blijkt nog steeds een nuttige. 

10 uit het radionieuws van 23-9-1961: feuten in uniform

Geen schokkende berichten op de Radionieuwsdienst ANP deze zaterdag. Tijd voor wat faits-divers. September, begin van het studiejaar. Daarom in het bulletin van 20.00 uur: “De studenten aan de universiteit in Djakarta zullen voortaan niet meer worden ontgroend. Dit gebruik is afgeschaft; het zal worden vervangen door een militaire opleiding; aldus een woordvoerder van de studenten in Djakarta. Hij zei, dat het ontgroenen afkomstig is van het westen en dat het niet meer te verenigen is met de geest van de nationale revolutie.” Bij ons heeft het ontgroenen de revolutie wel overleefd, stel ik vast als ik over de gracht fiets.

9 uit het radionieuws van 22-9-1961: kanaalzwemgekte

Vandaag 60 jaar terug meldt de radionieuwsdienst ANP om 13.00 uur: “de Pakistaner Brojan Das is het kanaal van Frankrijk naar Engeland overgezwommen in de recordtijd van 10 uur, 35 minuten. Das heeft al 6 (zes!) keer het Kanaal overgestoken. Hij was dit jaar een kwartier sneller dan de Egyptenaar Rehim, die sinds elf jaar recordhouder was. Brojan Das wil volgend jaar de prestatie van de Argentijn Albertondo navolgen, die gisteren en eergisteren als eerste het kanaal zonder rust in beide richtingen heeft overgezwommen.”
Was het een rage ? Als Argentijnen, Pakistani en zelfs Egyptenaren hier het kanaal kwamen overzwemmen, dan moet het een gewilde bezigheid zijn geweest. Wie vandaag de dag ‘kanaalzwemmen’ op Google intikt leert dat het een cryptisch synoniem is voor ‘zappen’. Ook vermoeiend.

8 uit het radionieuws van 21-9-1961: cursus gebruik kernwapens

60 jaar terug, donderdag 21 september 1961. Het radionieuws van 08.00 uur: “De Amerikaanse senaat heeft het plan van president Kennedy goedgekeurd om Franse troepen een opleiding te geven in het gebruik van kernwapens.”
Verderop in hetzelfde bulletin, maar zonder causaal verband: “De Argentijn Antonio Albertondo is vanmorgen aangekomen in Wissant , bij Calais aan de Franse kust, na een geslaagde overtocht over het Kanaal, die hij gisteren bij Dover begon. Hij bleef maar twee minuten op Franse bodem en ging toen weer te water voor de terugtocht naar Engeland.”

7 uit het radionieuws van 20-9-1961: Juul blauwzwart gebloemd

Uit het radionieuws vandaag, 60 jaar geleden. Juliana en Bernhard zijn bij De Gaulle gaan lunchen. Om 13.00 landden ze in een door Benno zelf bestuurde Fokker Friendship. Dan staat er: “Het ontvangstprotocol op Orly had een eenvoudig karakter. Koningin Juliana was gekleed in een blauw en zwart gebloemde jurk. Het koninklijk paar stapte in een rijtuig, dat president De Gaulle ter beschikking had gesteld.”
De nieuwslezer van dienst besloot de zin over de jurk niet voor te lezen. Daar staat een dikke potloodstreep doorheen. Maar die beschikbaar gestelde auto dan. De Gaulle toonde zich ruimhartig: geef die mensen een auto, want het is aanpoten vandaag. Het ANP bericht over de ontvangst op paleis Elysee, over eresaluutschoten, het Wilhelmus en de Marseillaise, inspectie van de erewacht, mevrouw De Gaulle erbij, met zijn allen aan “het middagmaal” en daarna weer naar het vliegveld, uitgezwaaid door Couve de Murville. “Koningin en Prins zijn om kwart over 3 van Orly vertrokken naar Nederland.” Dus alles in 2 uur, 15 minuten. Chapeau !
Verder nieuws: “De gemeenteraad van Nieuwer Amstel heeft besloten de naam van de gemeente te veranderen in Amstelveen. Men wil daarmee verwarring voorkomen.”  Terecht. Nederland wil geen verwarring. Toen niet, nooit niet.

6 uit het radionieuws van 19-9-1961: de Daffodil

Dinsdag 19 september, Prinsjesdag. Toentertijd werd nog niet gelekt uit miljoenennota of troonrede. Tot 13.00 uur alleen berichten over enthousiaste menigten langs de straten van Den Haag en over de rijtoer, geheel in draf. Pas in het bulletin van 15.30 uur gaat het over de ‘millioenen nota’ (met dubbel l) die dit jaar voor het eerst 11 cijfers omvat. De totale uitgaven worden geraamd op 11 milliard, 160 millioen gulden. Minister van financiën dr. Jelle Zijlstra is erg content. Er is hoogconjunctuur, de gulden is gerevalueerd, er is zelfs lichte zorg over schaarste aan arbeidskracht. Qua omvang heeft de begroting van OK&W die van defensie van de eerste plaats geduwd. Voor onderwijs, kunst en wetenschap ligt nu 2,4 milliard gereed. Hallo, dat was dus 21,5%. Dat is nu 13% en defensie krijgt nu 3%. Nog meer goed nieuws om 19.00 uur: “Na afloop van de rijtoer van het koninklijk gezin heeft doctor Van Doorne namens de automobielfabrieken Van Doorne in de tuin van Paleis Huis ten Bosch het koninklijk gezin de eerste personenwagen van het type ‘Daffodil’ aangeboden. Prins Bernhard en Prinses Irene maakten direct een ritje met de nieuwe auto.”
Benno in de Daffodil: fasten your seatbelts !

Noot: foto's van Bernhard in een Daf zijn niet te vinden. Wel plenty andere met auto's, van het snellere type.

5 uit het radionieuws van 18-9-1961: Dag Hammerskjuld verongelukt

Vandaag 60 jaar geleden, 18 september 1961, de dag van Dag Hammarskjuld. Uit het bulletin van 07.00 uur: In Ndola in Noord-Rhodesie wacht men nog steeds op de komst van de secretaris-generaal van de Verengde Naties, Hammarskjuld, die met premier Tsjombe zou spreken over een wapenstilstand. Om 13.00 uur: grote onzekerheid over het lot van de heer Hammarskjuld. (..) Noord-Rhodesie heeft verklaard dat het vliegtuig wordt vermist. Dan een extra bulletin om 16.34 uur: De secretaris-generaal van de Verenigde Naties is omgekomen bij een vliegtuigongeluk in Noord-Rhodesie. Om 22.30 uur meer over de toedracht: (..) Het verongelukte vliegtuig was eerder onder vuur genomen en haastig gerepareerd. Hammarskjuld stapte aan boord van dit toestel, het beste dat de VN in Kongo bezit. Als gezegd: geschiedenis van uur tot uur. Vandaag gelardeerd met nieuws waar we beslist meer over gaan horen: aanslagen in Algerije, onrust in Vietnam en de eerste koelhuisboter à 90 cent per pakje. Smeren maar.

4 uit het radionieuws van 17-9-1961: Jacques Anquetil

Geschiedschrijving van uur tot uur. Dat leveren ons de bulletins van de radionieuwsdienst. Vandaag , 60 jaar terug, zondag 17 september 1961. Een rustige dag vandaag. De Russen steken weer een H-bom af, nu met de kracht van 1 miljoen ton TNT. Dat is, schat ik, veel en het was de 12e bom in twee weken tijd, wat leidt tot gemopper in het westen.
West Duitsland gaat vandaag naar de stembus en mag kiezen voor een nieuwe bondskanselier; voor de 85 jarige Konrad Adenauer of voor de 47 jarige Willy Brandt. Interessante keuze, morgen kijken wie het is geworden!
Nog een bekende naam: De Fransman Anquetil werd winnaar van de grote prijs der naties door de 100 km in Parijs af te leggen in 2 uur, 17 minuten en 38 seconden. Dat was ik even kwijt, maar nu niet meer. Tot zover de Radionieuwsdienst van het ANP.

3 uit het radionieuws van 16-9-1961: 84.000 woningen klaargekomen

Geschiedschrijving van uur tot uur. Dat leveren ons de bulletins van de Radionieuwsdienst ANP. Vandaag , zaterdag 16 september 1961, blijkt Spanje sterk op het EK rolhockey, zijn twee oost-Duitse piloten met straaljager en al overgevlogen naar west-Duitsland en meldt de nieuwslezer dat vorig jaar in ons land 84.000 woningen zijn klaargekomen. Hoe puur en onbezoedeld: toen nog niet dat krampachtige vermijden van het woord klaarkomen.
Een bericht maakt me benieuwd. 13.00 uur: -- De herbouw toren van Babel. Op de plaats van het oude Babylon zal binnenkort een nieuwe toren van Babel verrijzen. In het jaar 479 voor Christus werd de toren door Perzische legers verwoest. Het nieuwe bouwwerk wordt ruim honderd meter hoog.
Mijn vraag anno 2021: is het bouwwerk al gereed gekomen?

2 uit het radionieuws van 15-9-1961: eten bijde Gaulle

Geschiedschrijving van uur tot uur. Dat leveren ons de bulletins van de Radionieuwsdienst ANP.  Dominant zijn de ontwikkelingen in Berlijn, de kernproeven van zowel Sowjet als US zijde en de verhevigde strijd in Katanga. Ontroerend aanwezig vandaag de Koninklijke families in Nederland en België.
In het bulletin van 13.00 uur: -- De 85-jarige koningin-moeder Elizabeth van Belgie zal volgende week naar Paking vetrekken voor een bezoek aan communistisch China. Een woordvoerder van het kabinet van de koningin-moeder heeft meegedeeld dat het hier een zuiver privé bezoek betreft.
En om 19.00 uur: -- HM de Koningin en ZKH de Prins gaan volgende week woensdag naar Parijs. Zij zullen daar een bezoek brengen aan president De Gaulle. Het was eerst de bedoeling dat het koninklijk paar de Nederlandse legeronderdelen in La Courtine zou bezoeken. Nu dit niet doorgaat omdat de Nederlandse troepen zijn vertrokken, hebben Koningin en Prins besloten toch gebruik te maken van de uitnodiging van generaal De Gaulle bij hem een maaltijd te gebruiken.

1 uit het radionieuws van 13-9-1961: gastarbeiders

In de oude uitgetikte nieuwsbulletins lezen we welk nieuws precies 60 jaar geleden door het ANP werd uitzonden.
Twee berichten van deze woensdag de 13e maken me vrolijk:   Over de X-15 recordvlucht:  “De Amerikaanse testpiloot Joe Walker heeft tijdens een vlucht met het experimentele raketvliegtuig X-15 een snelheid bereikt van 5832 km per uur. Nadat hij was geland, verklaarde hij dat het toestel had geploft als een hete kachel. De meetinstrumenten leerden dat de huid van de X-15 was verhit tot 850 graden fahrenheit. Het doel van de vlucht was na te gaan hoe een ruimtevaartuig het best in de atmosfeer kan terugkeren.”
En verder:  -- “Op Schiphol is vanmiddag de Britse historicus Cyril Northcote Parkinson aangekomen. Hij komt hier enkele lezingen houden. Professor Parkinson heeft wereldvermaardheid gekregen door zijn boeken over ambtenarij en belastingen. Een van zijn wetten luidt dat het personeel zich uitbreidt naarmate er bij gebrek aan werk meer tijd moet worden gevuld.”
Tot zover de nieuwsberichten van het ANP.