155 - uit het radionieuws van 18-2-1962: de eerste keer
Het dodental na de overstromingen in noord-Duitsland is opgelopen tot boven de 200. Het definitieve aantal slachtoffers blijkt 340 te zijn. Ik heb nooit geweten dat zich daar zo’n drama heeft afgespeeld. In Duitsland wordt die herdacht, Die Grosse Sturmflut 1962.
In Almelo zijn de eersten van 48 Spaanse ‘modinettes’ afkomstig uit Sevilla aangekomen om in de Twentse textielindustrie te gaan werken. “De meisjes zijn ondergebracht in een speciaal tehuis dat wordt geleid door Spaanse religieuzen.” Dat klinkt veilig, voorlopig.
In Darwin, Australië, zijn 10 Indonesische vissers gered die 20 dagen op een prauw zonder drinkwater over zee hebben gezworven. Nadat ze op een klein eilandje waren aangespoeld duurde het nog 10 dagen voordat ze werden gevonden.
Dit doet me denken aan een van de eerste boekjes die ik las, ‘Veertien dagen op een ijsschots’. Het echt gebeurde verhaal over de Durgerdammer visser Bording en zijn twee zoons die gaan botkloppen op het ijs, losraken en twee weken door de wind over de Zuiderzee worden gestuwd. Af en toe zijn ze op zichtafstand van de bewoonde wereld. Muiden, Marken, Schokland, Enkhuizen, maar steeds keert de wind en drijven ze weer weg. Eén heeft het overleefd.
Het is als met alle ‘eerste keren’. Dit boekje maakte grote indruk op me en heeft me beslist gevormd. De vraag is hoe ?
154 - uit het radionieuws van 17-2-1962: 'n rotan-ameublement
“HKH Prinses Marijke heeft vanmiddag geschenken ontvangen ter gelegenheid van haar 15e verjaardag. De Koninklijke Landmacht bood haar een rotan-ameublement aan. De Stichting ‘Het vierde Prinsenkind’ deed de prinses een schemerlamp cadeau.”
Heftiger is het nieuws uit noord-Duitsland waar na de storm van gisteren al 56 doden zijn geteld. 30.000 mensen zijn dakloos, en na 24 uur zitten nog mensen op daken en in boomtoppen te wachten op redding, zo meldt het ANP.
In ons land bleef de schade beperkt tot kapotte dijken en ondergelopen land. Zoals in de Biesbosch waar de helft van de polders blank staat. Begin jaren 70 kwam ik een paar keer in de Biesbosch, waar we met wat vrienden een rietsnijdershuisje mochten gebruiken als we het zelf opknapten. Je kon er alleen met een roeibootje komen. Een keer in november, het was er onbeschrijflijk stil en leeg, waren we bezig toen plots een grote grijs slagschip het riet in schoof. De Rijkspolitie te water. “Wat zijn wij hier aan het doen?”
Het had allemaal met een sisser kunnen aflopen als niet vriend H., type Amsterdams lefgozertje, deze mannen begon te stangen. Tot overmaat van ramp zagen ze de lange wilgenteen waarmee H. een vislijntje had uitgegooid. Toen ze dit vistuig in beslag namen bleek er inmiddels een stekelbaarsje aan te hangen. Er volgde net geen arrestatie. De kantonrechter te Breda vonniste 4 maanden later een boete van 165 gulden. Het inbeslaggenomen gereedschap kon ter plaatse worden opgehaald.
153 - uit het radionieuws van 16-2-1962: John Glenn
De hele dag staat in het teken van de storm. Er raast een windkracht 11 uit noord-westelijke richting en dat doet de waterstanden stijgen tot waarden in de buurt van 1953. Op Schiermonnikoog zijn met sirenes alle mannen van het eiland opgeroepen de zuidelijke dijk te komen versterken nu daar het water overheen slaat. Op Ameland zijn grote stukken duin weggeslagen en is de toestand kritiek. In Dordrecht en Vlissingen zijn, uren voor vloed, al de hoogste standen sinds de ramp van 53 gemeten.
Om 18.00 uur een ander onderwerp: “Ons land telde per 1 augustus 1961 ruim 602.000 personenauto’s. Dat betekent 1 auto op elke 19 inwoners van ons land.” Ik heb te uwen gerieve even gekeken hoeveel dat er nu zijn, anno 2022. Houd u vast: ruim 8,8 miljoen. Dat is 1 auto op elke 1,9 inwoners van ons land, een factor 10 meer. Leve de welvaart.
In het buitenland gaat het nieuws gewoon door, alsof er niets aan de hand is. Zo is in de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers “na een debat van 4 dagen de definitieve vastlegging van de zogenoemde taalgrens aanvaard.” En in de VS is de ruimtevlucht van overste John Glenn voor de 10e (tiende) maal uitgesteld. De oorzaak is het slechte weer in de Atlantische Oceaan waarin hij na een vlucht om de aarde moet neerkomen. Het ANP om 13.00 uur: “Eén van de artsen die bij het Amerikaanse ruimteprogramma zijn betrokken heeft gepleit voor de aanwijzing van een andere astronaut. Volgens hem is overste Glenn na de spanningen van een wachttijd van bijna 2 maanden, geestelijk ongeschikt voor de vlucht.” Wij weten nu beter. Dat laat Glenn zich niet aanleunen, en ja hoor. Het ANP om 20.00 uur: “De Amerikaanse officier John Glenn is nog altijd geschikt om een tocht in een ruimtekabine om de aarde te maken. (..) Medisch onderzoek heeft alle twijfel weggenomen en Glenn blijft de eerste kandidaat.” Legendarische namen: hondje Laika, Yuri Gagarin en John Glenn.
152 - uit het radionieuws van 15-2-1962: voetbal toto
Vreemd om te lezen in de nieuwsbulletins van 60 jaar geleden. Bondskanselier Adenauer en president De Gaulle hebben een officiële ontmoeting gehad in Baden-Baden. Hun belangrijkste conclusie: de politiek eenwording van Europa moet worden versneld. Een Europese markt is belangrijk, maar politieke eenwording, die is urgent. 60 jaar niets veranderd.
Om 13.00 uur meldt het ANP: “In de staatsloterij is de prijs van 25.000 gulden uitgeloot. Het winnende lot heeft nummer 37-honderd 84, 3-7-8-4.”
Bij ons thuis was gokken not done. Empirie, statistiek, ratio, daarop waren doen en laten gebaseerd. Des te opvallender dat ik mijn moeder af en toe aantrof met de 4 of 5 doordrukvelletjes van de voetbaltoto. Dan zocht ze een ball-point -de gebruikelijke vulpen drukte onvoldoende door- en dan installeerde ze zich om eentjes, tweetjes en drietjes in te vullen. We hadden geen tv, de radio stond zelden aan, en ik heb haar nooit betrapt met de sportpagina’s in de krant. Dus het moet puur gokwerk zijn geweest. Soms mocht ik als kleine jongen meebeslissen. Als ze het vorige week zo had ingevuld, waren we nu rijk geweest.
Blauw Wit - PSV: 'n twee
Fortuna ’54 - VVV: 'n een
NAC - ADO: 'n drie
Feijenoord - de Volewijckers: 'n een
Willem II - Rapid JC: 'n drie
Ajax - Sparta: 'n een
Volendam - DOS: 'n een
MVV - Sportclub Enschede: 'n twee
GVAV - DWS/A: 'n een
151 - uit het radionieuws van 14-2-1962: soldaat in burger
Om 13.00 uur meldt het ANP dat “Japan heeft van de EEG een informeel verzoek ontvangen de uitvoer van goedkope goederen te verminderen.” Dat herinner ik me nu. Niet Made in China (dat deed nog helemaal niet mee als wereldproducent) maar Made in Japan stond op heel veel dingen, en dat duidde niet op top-kwaliteit.
Eveneens in het 1 uur bulletin horen we dat minister Beerman (justitie) zorgen heeft over de toenemende jeugdcriminaliteit. “Veel jonge mensen schijnen de toenemende welvaart niet op de juiste manier te kunnen verwerken, zo meende hij.”
Verreweg de meeste aandacht in dit bulletin gaat naar de uitslag van een kort geding tegen de staat, dat de vader van een dienstplichtig soldaat had aangespannen die in burgerkleding met in zijn paspoort het beroep ‘rijksambtenaar’ naar Nieuw Guinea werd gestuurd. De rechtbank in Den Haag wijst de eis hem een militair identiteitsbewijs te verstrekken af. De rechtbank overweegt “dat de eiser ten onrecht heeft gesproken van een vermomming van dienstplichtigen in burgerkleding tijdsens de reis naar Biak. (..) De beroepsaanduiding is misschien overbodig en zou kunnen worden weggelaten, maar van een vervalst paspoort kan niet worden gesproken, aldus de Haagse rechtbank. De betiteling ‘rijksambtenaar’ is volgens het vonnis niet onwaar, hoewel misschien minder juist. Ten aanzien van de militaire identiteitskaart die de Rode Kruisconventies voorschrijven, zegt de rechtbank dat de eiser voorbarig is, omdat er geen oorlogstoestand bestaat.”
Poeff.. Daar zouden nu aardig wat talkshows mee gevuld kunnen worden.
150 - uit het radionieuws van 13-2-1962:
Gevarieerd nieuws vandaag, verzorgd door het ANP. Over de ‘stille tocht’ die 100.000 Parijzenaars hebben gehouden. Dus ook toen al, stille tochten. En over de eerste ondergrondse melkpijpleiding die in Sint Nicolaasga is aangelegd tussen een boerderij en de 1,5 km verderop gelegen melkfabriek. Over de Tweede Kamer waar vandaag is gediscussieerd over een nieuwe echtscheidingswet. PvdA en AR kunnen elkaar vinden in het standpunt dat ‘ernstige ontwrichting van het huwelijk’ als echtscheidingsgrond wordt geaccepteerd.
Hoe was het in de oude wet? Moest niet eerst overspel worden bewezen?
Verder nieuws uit Californië dat nu al een week wordt geteisterd door noodweer. “In enkele wijken van Los Angeles staat het water 2 meter hoog. In de filmstad Hollywood zijn huizen van artiesten weggespoeld.”
Heel het zuid-westen van de VS heeft te lijden van felle stormen en enorme wolkbreuken. De politiek was nog niet rijp voor een Al Gore met zijn Unconvenient Truth, maar het klimaat wel. Dat heeft jaren te vroeg gepiekt, weten we nu.
149 - uit het radionieuws van 12-2-1962: storm
Storm raast over Nederland en de Noordzee. Windkracht 10. Over het hele land worden daken van huizen gerukt, bomen geveld, woonwagens omgeblazen. Veel schepen in nood, veerdiensten uit de vaart en tv-antennes die het niet houden. Dat beeld is verdwenen in stedelijk Nederland: alle daken bedekt met een woud van tv-antennes in alle gradaties van luxe en poverheid. Was het niet zo dat je vanaf de straat kon zien of iemand Duitsland had, of België? Maar goed, die waaiden dus en-masse om vandaag.
In Frankrijk krijgt men er ook van langs, maar dat is antropogene rampspoed. Aan een stakingsoproep van de rooms-katholieke en de communistische vakcentrale is massaal gehoor gegeven. Men protesteerde tegen het brute politie-optreden vorige week en dat deed men grondig. Metro, trein en bus stonden stil. Radio en tv zwegen. En, er was een half uur lang geen gas en elektriciteit in heel Frankrijk. Ik geloof niet dat je dat vandaag de dag moet flikken als je het ergens niet mee eens bent. Dan heb je het goed verbruid bij de mensen.
Het ANP meldt 's-avonds om 6 uur dat Nederland op 1 januari 1962 11 miljoen 720 duizend inwoners telt. Dat zijn er nu bijna 6 miljoen meer. Ook in dit bulletin van 18.00 uur dat Juul en Benno ter gelegenheid van 25 jaar samen provinciehoofdsteden gaan bezoeken. “Daarbij zal in Groningen, Arnhem, ’s-Hertogenbosch en Den Haag de Nederlandse jeugd in een viertal manifestaties antwoord geven op de door het koninklijk paar gestelde vraag hoe de jeugd haar taak ziet in de wereld van vandaag en morgen.”
Hier kon Nederland bij het avondeten alvast eens goed over nadenken. Samen met ‘de jeugd’.
148 - uit het radionieuws van 11-2-1962: stedenband
Zondag. Als vanouds, verkeersongelukken op het zondagse radionieuws. Veel auto’s te water, dit weekend, met als dieptepunt een met 7 inzittenden, waarvan 6 het niet meer zullen navertellen.
De zondag geldt ook als komkommertijd. In het bulletin van 10.30 uur wordt ons gemeld dat een delegatie uit Nijmegen, onder leiding van burgemeester Hustinx, een bezoek brengt aan de Franse stad Poitiers ter viering van de reeds 15 jarige vriendschapsband tussen beide steden. “Vandaag hebben de gasten een tocht gemaakt in de omgeving van de stad.”
Lekker belangrijk. De vriendschap is trouwens niet beklijfd. Nijmegen is nadien stedenband aangegaan met Masaya, Pskov, Gaziantep, Albany en Higashimatsuyana. U mag zeggen waar deze plaatsen liggen. De band met Gaziantep is vorig jaar verbroken wegens algehele onmin met Turkije.
Ook is er nieuws waar je je nauwelijks iets bij kan voorstellen. Zoals: “De Westberlijnse politie heeft vandaag 20 traangasbommen over de scheidsmuur naar de Oostberlijnse sector gegooid. Dit gebeurde nadat de Oostduiste Volkspolitie schoten had gelost in de richting van de Franse sector.”
Ik neem aan dat het westenwind was. 20 gasgranaten over de muur kieperen kan je lelijk opbreken als de wind verkeerd staat.
147 - uit het radionieuws van 10-2-1962: Glienickerbrücke
Voor ons de ‘vrolijke’ jaren 60, maar in 62 was het , mind you, wel nog op en top koude-oorlogstijd. Of kreeg de ontluikende vrolijke vrijheid juist hier extra perspectief omdat het 400 km oostwaarts nog behoorlijk spartaans toeging, stijl jaren 50.
Vandaag bericht het ANP-nieuws uitgebreid over wat later een hoogtepunt in de Koude Oorlog iconografie zou blijken. Zeer onverwacht was er een uitruil van spionnen. Plaats van handeling de Glienickerbrücke bij Potsdam. Daar werden de piloot van het neergehaalde (?) U2-spionagevliegtuig, Francis Gary Powers, geruild tegen de Russische spion Rudolf Abel. Half negen s-ochtends, mist, regenjassen, natte zwarte auto’s, krakende walky-talkies, en dan gaat een slagboom omhoog en loopt een man de brug op. Aan andere zijde gebeurt ongeveer hetzelfde. De twee passeren elkaar, er gebeurt niets. Dat was ook de bedoeling. Ruil geslaagd.
Minder filmisch, maar veel dramatischer is het radionieuws van half elf: “Het hooggerechtshof van de Sowjet-republiek Lithauen heeft vier mensen ter dood veroordeeld op beschuldiging van geld-speculatie. Men acht bewezen dat ze de staat hebben benadeeld door het inkopen en verkopen van grote sommen buitenlands geld.”
Geldspeculatie, toen een halsmisdaad, nu een hoog beloonde nationale sport.
146 - uit het radionieuws van 9-2-1962: Jamaica
Wij kennen ‘het zeilmeisje’, zestig jaar geleden was er Engelien Egberts. De familie Egberts emigreerde met hun 10 kinderen met de Zuiderkruis naar Australië, maar op het moment van vertrek verdween de oudste, de 17 jarige Engelien “die onderdook om bij haar verloofde te kunnen blijven.” Al vanaf de boot lieten de ouders haar opsporen . “Wat kan een meisje als ik doen, tegen vier grote politiemannen.” Ze werd op het vliegtuig gezet en was een week eerder in Australië dan het schip met de rest van de familie, zo meldt het ANP. Op Google zie ik dat dit avontuur in Australië nog tot meer publiciteit heeft geleid dan bij ons. Mogelijk is de woordkeuze van vader Egbert Egberts daar aanleiding toe. The Sydney Morning Herald kopt in chocolade letters: DUTCH GIRL ESCAPES SPANKING. Father of runaway 17-year-old Dutch girl said today he would not “spank” his daughter.
De Britse regering heeft er vandaag in toegestemd dat Jamaica op 6 augustus een onafhankelijke staat wordt. Mijn eerste kennismaking met Jamaica was op de kermis in mijn geboortestad. Daar won ik met touwtjetrekken of iets dergelijks een doos Van Dungen Jamaica Rumbonen. Met op het deksel palmboompjes en een ezeltje met een vaatje rum op zijn rug. Maar mooi dat ik die doos moest inleveren thuis, toen ik trots mijn prijs liet zien. Ik was te jong voor die heerlijke rumbonen, waarvan ik er onderweg al twee had geproefd.
145 - uit het radionieuws van 8-2-1962: Jayne Mansfield
. Diepe rouw vandaag in het Saarland waar een mijnramp heel veel mensenlevens heeft gekost. Veelzeggend is de waarneming dat in alle nieuwsbulletins het dodental steeds met de hand is opgehoogd, om s-avonds te eindigen op 290. Iedereen leeft mee, zelfs de paus heeft steun toegezegd. Of dat materiële of immateriële steun betreft vermeld het ANP niet.
Ander nieuws ‘in progress’ was vandaag de verdwijning van Jane Mansfield. Zij was gisteren met een klein gezelschap een waterski-tochtje gaan maken in de baai van Nassau, toen vanmorgen vissers hun boot gekapseisd en onbeheerd aantroffen. Boten en vliegtuigen zijn uitgerukt om te zoeken, maar om 13.00 uur horen wij dat de autoriteiten menen dat de kans om de filmactrice levend terug te vinden erg klein is. Om 19.00 uur komt het verlossende woord. Een vliegtuig heeft het vermiste drietal op het kleine eiland Rose ontdekt, waarvandaan ze nu worden opgehaald. Een aanwezige dame, die Jane Mansfield, die erg vooraan heeft gestaan, zoals dat heet. Beroemd is de foto die Ben van Meerendonk maakte in 1957 toen Jane bij een bezoek aan ‘De Telegraaf’ op de redactiebureaus klom en tussen telefoons en typemachines poseerde. Subtieler is een minder bekende van Van Meerendonk in dezelfde serie. Daar zien we Jane in witte overall als pompbediende op de Nieuwezijds benzine tanken. Ik zou nergens anders meer tanken, als zij daar werkte.
144 - uit het radionieuws van 7-2-1962: geen vliegende schotels
Burgemeester Van Hall is voorzitter van het jubileum comité ter viering van het zilveren huwelijksfeest van het koninklijk paar. Hij heeft het volgende bedacht. Er is een felicitatiekaart ontworpen, die gratis op alle scholen wordt uitgedeeld. De leerlingen sturen deze gefrankeerd naar hare majesteit. Alle porto van deze kaarten gaat via de PTT in het cadeaufonds want, zo meldt het ANP: “burgemeester van Hall vertelde dat het komitee gebruik zal maken van een oud wetsartikel dat bepaalt dat op brieven aan de koningin geen postzegels hoeven worden geplakt.”
Ander belangrijke nieuws om 13.00 uur: “De Staatssecretaris van OKW, de heer Stubenrouch, heeft in Zaandam het nieuwe gebouw geopend van de Stichting Karaktervormend Onderwijs voor de werkende jeugd.” Deze stichting lijkt schipbreuk te hebben geleden want ik zie dat ze niet meer bij de KvK staat geregistreerd.
Tot slot belangrijk nieuws uit de VS: “Vliegende schotels bestaan niet.” De nieuwslezer heeft hier met pen aan toegevoegd 'van andere planeten.' “Dat concludeert de Amerikaanse luchtmacht na 14 jaar onderzoek van bijna 7500 waarnemingen. Het bleek in alle gevallen “om vogels, vliegtuigen, ballonnen en lichtverschijnselen te gaan.” Was ik hier blij mee, of was het toch een beetje een teleurstelling. Weet ik niet meer. Maar met permissie, het wetenschappelijk paradigma van de Amerikaanse luchtmacht is niet het mijne. Ik zou concluderen dat onder deze 7500 waarnemingen geen vliegende schotel zat. Punt. Maar gelijk zeggen dat ze dus niet bestaan, dat gaat te ver. Of zie ik ze vliegen?
143 - uit het radionieuws van 6-2-1962: somber of sober
Thema’s die al dagenlang het nieuws domineren zijn de OAS en De Gaulle over de toekomst van Algerië, zoals de nieuwslezer het opschrijft. En mr. Luns over de status van ‘ons’ Nieuw Guinea. Robert Kennedy gaat Nieuw Guinea bezoeken, het wordt nu menens. Minister Toxopeus kondigt zijn beroemde loonrondes aan om “de bezoldiging van het overheidspersoneel te verbeteren: de rangen schrijver t/m adjunct commies gaan er 8% op vooruit, de hogere tussen de 22% en 40%.” Kijk, dat scheelt.
Ontroerend is om 6 uur ’s-avonds het bericht over de Nederlandse scheepskapitein Noordveld die in Honduras een baai in kaart bracht en de geulen van boeien voorzag, zodat ook grote schepen de haven van El Muerto kunnen bereiken. Uit dank heeft de Hondurese regering besloten de landtong bij de haven voortaan Punta Noordveld te noemen. Jammer voor de Noordveldjes, maar de landtong lijkt inmiddels onvindbaar.
Een vlaag van herkenning komt langs als ik lees over “Prins Suvannah Phuma die vanuit Vientiane de strijdende partijen oproept om tot een staakt het vuren te komen in noord Laos.”
Interessant is het bulletin van 22.30 uur als wordt bericht over een onderzoek onder 1000 Amsterdammers tussen 19 en 65 jaar over de verzorging in de hoofdstedelijke ziekenhuizen. 55% vindt de behandeling goed maar “een kwart gelooft dat de fondspatiënt wordt achtergesteld bij de particulier verpleegde. Bezwaren zijn er ook tegen het sombere aanzien van de Amsterdamse ziekenhuizen.” Ik was 15 jaar geleden betrokken bij het ontwerp van een nieuwe bibliotheek op het Binnen Gasthuisterrein, maar de bouw ging niet door omdat de 100 jaar oude ziekenhuispaviljoens ter plaatse plots als monument werden aangemerkt. Ik herinner me een van argumenten voor deze aanwijzing, in de trant van waardevol vanwege de sobere bouw en de opvallende afwezigheid van iedere monumentaliteit.
142 - uit het radionieuws van 5-2-1962: krotopruiming
Minister van Aartsen heeft in Arnhem een plan gelanceerd om het probleem van noodwoningen en krotopruiming nu eens echt aan te pakken, meldt het ANP. Aan krotopruiming heb ik 20 jaar later, in hetzelfde Arnhem, op eigen initiatief nog een steentje bijgedragen. Toen de Rabobank mij begin jaren 80 kredietwaardig had bevonden leende ik geld en kocht voor 51.000 gulden een geheel leeg te aanvaarden, vijf verdiepingen tellend herenhuis met tuin, fraai gelegen in het Arnhemse Spijkerkwartier. Het was een totaal bouwval waarin, naar later bleek, brand had gewoed. Door de muren en plafonds te berapen had de verkopende partij, de enigszins beruchte familie W. met stucadoors in eigen kring, dit in elk geval tot na de verkoop verborgen weten te houden. Na twee weken slopen en strippen met vrienden uit de hoofdstad was ik eigenaar van nog vier muren, maar nu zonder dak. Gelukkig was het een mooie droge zomer. Er was een spiegeltent neergestreken in de stad en de meisjes zagen er mooier uit dan ooit. Mijn vrienden, altijd bronstig, verloor ik een voor een uit het oog. Ik besloot als nieuweling op de vastgoedmarkt professionele assistentie te zoeken. Dat werd, na enig prijsvergelijken, een handige man met aannemer-ambities, die vooralsnog opereerde onder de naam ‘De Betuwse ontstoppingsdienst’. Je kon aan zijn gereedschap af en toe goed ruiken dat hij zijn oorspronkelijke vak nog niet vaarwel had gezegd. De kleuterschool in Bemmel kreeg dan altijd de schuld. Daar hadden ze blijkbaar veel last van verstopping. Erg leerzaam, zo'n bijdrage aan de krotopruiming.
foto: de natte cel, vóór renovatie
141 - uit het radionieuws van 4-2-1962: post
Een zondag, met weer veel sportuitslagen op de radio. Bij de EK schaatsen rijdt men de 10 km steeds om en nabij de 17 minuten.
Parijs staat op zijn kop. Morgenavond zal president De Gaulle voor de radio spreken en dat is aanleiding voor acties van de OAS. 28.000 veiligheidstroepen zijn samengebracht en 100 tanks en pantservoertuigen zijn de stad ingereden.
Geheel andere problemen meldt het ANP over de bewoners van het Britse eiland Foula, net benoorden Schotland. De 56 bewoners aldaar wachten nog steeds op de kerstpost. Vanwege het ruwe weer is het eiland al 6 weken onbereikbaar. Direct schiet een tekst van de onvolprezen Raymond van het Groenewoud door mijn hoofd met zijn lied ‘Mijnheer de Postbode:
‘Mijnheer de postbode / Heb jij voor mij geen brief / Van een of ander lief / Want ik zit hier maar te wachten.
Het moeten toch niet altijd cheques zijn / Of een of and're zakenbrief
Het mag toch ook wel voor m'n puur geluk zijn / Dank zij liefde van een lief.'
Thuis waren wij, broer en zussen, zo opgevoed dat wij, eenmaal uithuizig, regelmatig onze ouders een brief stuurden. Die lagen dan ter inzage in de vensterbank, zodat ieder het nieuws van de anderen kon lezen. Daar trof je dus ook je eigen brieven weer aan.
En ja hoor, in geval van een schrijffout, een klein rood streepje eronder.
foto: Raymond van het Groenewoud
140 - uit het radionieuws van 3-2-1962: dronken
Nog steeds veel aandacht voor het driedaagse officiële koninklijke bezoek aan de hoofdstad. Opvallend is de taakverdeling, met voor de prins een hoog ‘cherchez la femme’ gehalte. Koningin ontvangt s-ochtends vertegenwoordigers van de diverse kerkgenootschappen, de prins gaat naar de nieuwe filmstudio’s in Duivendrecht. s-Middags gaat Juul naar een buurthuis in de Jordaan, Benno bezoekt de manege in het Amsterdamse Bos, waar een demonstratie schoonspringen wordt gegeven.
Het ANP meldt s-avonds uit een WHO-rapport dat het verkeer wereldwijd “meer dan 100.000 mensenlevens eist. Dronkenschap is de voornaamste oorzaak, maar het zijn niet alleen dronken chauffeurs die ongelukken veroorzaken. Bijna de helft van het aantal voetgangers dat bij een verkeersongeluk wordt gedood, is onder invloed van sterke drank.” Dat laatste verbaast me. Je gaat uit drinken, je bent verstandig en laat de auto en zelfs de fiets thuis. Loop je met je dronken hoofd alsnog onder een auto. Want ik neem aan dat ze de dronkaards die al plassend de gracht in struikelen hier niet hebben meegeteld. Dat aantal is namelijk, zo las ik laatst, ook niet te onderschatten.
139 - uit het radionieuws van 2-2-1962: opwinding
Commotie op Schiphol. Vanmiddag zou een DC-8 vertrekken naar Nieuw Guinea met 110 militairen aan boord, in burgerkleding. “Voor vertrek deden zich moeilijkheden voor met familieleden die niet tot de militairen werden toegelaten, terwijl hen was toegezegd dat ze op Schiphol afscheid mochten nemen. Onder de familieleden ontstond verontwaardiging en opwinding. Tenslotte werden ze wel in de gelegenheid gesteld afscheid te nemen.” Nederland wringt zich in allerlei bochten om ‘ongemerkt’ extra soldaten in de oost te krijgen. Later die dag moet een vliegtuig naar Tokio met dertig militairen aan boord, ook in burger, op de startbaan rechtsomkeert maken vanwege een bommelding.
Enkele kilometers verderop staat Amsterdam in het teken van een driedaags officieel koninklijk bezoek aan de stad. Alles is uit de kast gehaald om Juliana en Bernhard te laten kennismaken met modern Amsterdam. Het Cartesius-lyceum (“zij namen een kijkje in verschillende leslokalen. De lessen gingen hierbij gewoon door”), het Burgerweeshuis (“onder hen zijn wezen, maar het merendeel zijn kinderen die hun wettige verzorgers missen”), de Volksmuziekschool (“daar voerden enkele groepjes om beurten een muziekstukje op”). Het ANP laat geen detail onvermeld. Onderaan het tekstblad wordt als ‘bron’ voor al dit moois opgegeven: draaiboek.
138 - uit het radionieuws van 1-2-1962: premie kerkenbouw
Het ANP opent de dag met sensatie: “De franse politie heeft een plan van de OAS ontdekt om de televisiezender op de Eifeltoren op te blazen. Dit had maandagavond moeten gebeuren op het moment dat president De Gaulle zijn rede over Algerië zou beginnen.”
Even schoten er 9/11 achtige taferelen door mijn hoofd, maar toen zag ik dat het alleen om de televisiezender ging. Dat is een mastje van 7 meter, boven op de toren. Peanuts.
In het binnenland houden de subsidies die de overheid verstrekt voor de bouw van kerken de gemoederen bezig. De regering put zich uit te melden dat ze de keuze van aard, omvang en inrichting van de nieuwe kerken geheel vrij laat. Pastorieën vallen buiten de regeling, maar kerktorens en ‘luidklokken’ weer wel. De schatting is dat tot 1970 nog 480 kerken moeten worden gebouwd, meldt het ANP.
De kerk waarin ik ter communie ging en op het koor zong was er ook zo een. Eerste steen gelegd in 1956 en ingewijd in 1963. De nieuw aangestelde pastoor had er zin in. Het moest een monumentale koepelkerk worden, opgetrokken uit Limburgse mergelsteen. En het resultaat was ernaar. Een indrukwekkende grote, hoge, ronde ruimte, niet warm te krijgen en met een erbarmelijke akoestiek. Na 46 jaar, in 2009, is de kerk zoals dat heet ‘aan de eredienst onttrokken’. Nu is er een gezondheidscentrum in gevestigd.
Voor al uw kwalen, dus wat is er nieuw?
137 - uit het radionieuws van 31-1-1962: keuzes
De onderwerpkeuze van de Radionieuwsdienst ANP is voor mij, ook na lezing van duizenden bulletins, raadselachtig. Dominant is altijd het buitenlands nieuws. Veel meer en veel langere berichten over internationale ontwikkelingen dan luisteraars anno 2022 zouden verdragen. Het weinige binnenlandse nieuws is meestal van politieke aard. Misdaad lijkt niet te bestaan in de vroege jaren zestig en op de keuze van overige binnenlandse nieuws is geen peil te trekken. Vandaag wordt gemeld dat in Emmen mejuffrouw E.I. de Groot, 2e fagottiste van het Noordelijk Filharmonisch Orkest, beklemd raakte tussen twee bussen en is overleden aan haar verwondingen. Dat prinses Beatrix vandaag haar 24ste verjaardag viert wordt niet vermeld. Wel dat het Christelijk Lyceum Buitenveldert vannacht volledig is afgebrand. Bij dit bericht spits ik mijn oren. Waarom, het is niet mijn school. Die stond beneden de rivieren. Maar toen ik in 1971 naar Amsterdam kwam raakte ik bevriend met een groep jongens waarvan er vijf op het CLB hadden gezeten. Op melige avonden haalden ze eindeloos anekdotes op. Vijf maal zes jaar, dus 30 jaar schooltijd ingedikt tot een top 20 van hilarische scenes en sterke verhalen. Ik kan nu meer vertellen over dit Christelijk Lyceum dan over mijn eigen Bisschoppelijk College. Ik ben dus blijkbaar toen 'gereformeerd'.
136 - uit het radionieuws van 30-1-1962: Philip Bloemendal
De radionieuwsdienst ANP neemt haar taak serieus. Stemgeluid en intonatie waarmee de afzonderlijke nieuwsberichten worden voorgelezen laten daarover geen misverstand bestaan. “Verder buitenlands nieuws” klinkt op een toon die weinig goeds voorspelt.
Dit in tegenstelling tot het bioscoopjournaal, een andere bron voor wereldnieuws waar honderdduizenden Nederlanders het lang mee moesten doen. De kenmerkende stem van Philip Bloemendal en zijn niet te stuiten woordspelingen maakten zo zeer school dat de eerste televisiejournaals uit het begin van de jaren 50 herkenbaar zijn als variant in de traditie van het bioscoopjournaal. Opvallend eigenlijk. Het TV-journaal had ook een loot van de radionieuwsdienst kunnen worden. In het radionieuws is humor taboe. Als ik dan ooit in de ANP-bulletins iets bijna-grappigs lees, dan roept dit bij mij onvermijdelijk het bijhorende Polygoonbeeld en stemgeluid op. Zoals in het volgende bericht. “De commissaris van de Koningin in Zuid Holland, meester Klaasesz, heeft in Den Haag een driedaagse nationale tentoonstelling voor kleine dieren geopend. Ongeveer 6000 kippen, duiven, konijnen, sier- en zangvogels zijn beoordeeld door binnen- en buitenlandse keurmeesters. Aan de commissaris, die in zijn rede herhaaldelijk werd overstemd door een miauwende papegaai, bleken vooral de Chileense kippen te zijn opgevallen, die blauwe eieren leggen.” Het lijkt wel verdwaald, dit nieuwbericht van 18.00 uur.
