11 februari 2024

829 - uit het radionieuws van 11 februari 1964: Den Haag enthousiast

Bij de bespreking van de verloving van Irene in de Tweede Kamer komt aan de orde hoe omstreden die Carlisten zijn, waarvan Juliana’s toekomstige schoonzoon het boegbeeld is. Zij hangen Franco aan. Dat vindt de PSP helemaal niets en pleit er voor dat het huwelijk niet in Nederland plaatsvindt.
Harmsen van de Boerenpartij vraagt of het klopt dat “Prins Bernhard in Spanje heeft onderhandeld om Don Carlos aangewezen te krijgen als opvolger van generaal Franco.” De minister-president antwoordt later “met een kort en krachtig nee.”
Grote verliezer in de hele affaire is de RVD. “De heer Vondeling concludeerde dat de voorlichting in dit geval volstrekt heeft gefaald. We hebben daarmee in binnen- en buitenland een figuur geslagen.”
Terwijl de kamer debatteert maakt Benno zijn vlieguren. Hij brengt na afloop van het verlovingsfeestje in Den Haag de familie De Bourbon Parma vanaf Ypenburg met de regerings Friendship terug naar Parijs.
Verder binnenlands nieuws: “In Amsterdam woonden eind vorig jaar 14.000 vreemdelingen. Ze behoorden tot 74 nationaliteiten. Het grootst in aantal zijn de Duitsers, 2600. Verder 1600 Italianen en 1000 Spanjaarden. In Amsterdam wonen tenslotte onder anderen 1 Koreaan, 1 Birmaan, 1 Somalier en 1 Kongolees.” Grappig hoe het ANP dit nog als een soort rariteitenkabinet presenteert.

Foto: Enthousiast Den Haag loopt uit voor Irene en Carlos, 11 feb 1964 (Harry Pot, Anefo)

10 februari 2024

828 - uit het radionieuws van 10 februari 1964: de Carlisten

Veel naweeën van de Irene-verloving. Het ANP: “In de kranten steen artikelen die variëren van hartelijke gelukwensen tot scherpe besprekingen van de politieke strevingen van de Spaanse groep waartoe Don Carlos behoort” en “In dit kader bespreekt een enkel blad ook de plaats van de rooms-katholiek in het Nederland van deze tijd.”
Wij kregen zulke opsteltitels: ‘beschrijf in goed Nederlands in maximaal 500 woorden jouw mening over de plaats van de rooms-katholiek in het Nederland van deze tijd.’ En dat ging je dan doen, omdat je niet beter wist.
“In de Plaspoelpolder in Rijswijk is een opslagplaats van een plastic-rubber fabriek door brand geheel verwoest.” Op dat bedrijventerrein heb ik nog een tijd gewerkt, zo’n 25 jaar geleden. Een zompiger naam kun je niet bedenken: de Plaspoelpolder. Daar stonden de kunstdepots van het ICN, het Instituut Collectie Nederland. Met daarnaast de filmarchieven, waarover ik toen de regie had. In de depots van kleurenfilm vriest het doorlopend 10 graden, anders verbleken de kleuren of krijgt alles een oranje waas. Toen de millenniumbug in aantocht was, eind 1999, kocht het ICN een gigantische generator om de klimaatbeheersing in hun depots te garanderen. Of ik mee wilde doen, voor 30.000 gulden. Dat was de helft van ons materiële budget, dus nee, ik nam de gok. Dat vonden de buren niet leuk. Ik was wel blij dat op nieuwjaarsdag van 2000 de stroom het nog gewoon deed.

Foto: Juul en Benno met de ouders van prins Carlos, kroonpretendent Xavier de Bourbon Parma en zijn vrouw Magdalena, bij de rondvaartboot, 10 feb 1964 (Jac. de Nijs, Anefo)

9 februari 2024

827 - uit het radionieuws van 9 februari 1964: eindelijk

Eindelijk legt het kabinet uit waarom er zo lang moest worden vergaderd over de verloving van Irene. Als troonpretendent in het Spanje van Franco is deze Carlos een politiek beladen type. Daar mag een Nederlandse prinses en potentiële troonopvolger niet mee trouwen want het Koningshuis blijft buiten de politiek. De kamer zal dit huwelijk niet goed kunnen keuren. De oplossing: geen toestemming vragen en de troon laten schieten. Vanaf nu is prinses Margriet tweede in lijn. Lekker belangrijk, maar het kabinet is er wel een week dag en nacht mee bezig geweest.
En dan is er weer tijd voor het gewone nieuws. In Cyprus wordt nog steeds gevochten tussen Grieken en Turken, terwijl de Verenigde Naties kibbelen over hoe en door wie daar een buffer kan worden gelegd. Ook over Maleisië is nog veel gedonder. 
Dichterbij huis is er de afronding van de Olympische winterspelen in Innsbrück. “De voorzitter van het Olympisch Comité, Avery Brundage, heeft na 12 dagen de vlam gedoofd. Rusland veroverde verreweg de meeste medailles: binnen de 34 disciplines behaalden ze 11 keer goud, 8 keer zilver en 6 keer brons. Nederland komt op de negende plaats met één gouden medaille voor Sjoukje Dijkstra en één zilveren voor Kees Verkerk.” Heel niet slecht, als je bedenkt dat wij niet zo van het skiën, schansspringen, bobsleeën en rodelen zijn.

Foto: Prinses Irene en haar verloofde don Carlos Hugo de Bourbon Parma, 9 februari 1964 (Harry Pot)

8 februari 2024

826 - uit het radionieuws van 8 februari 1964: een heus sprookje

Het wordt eentonig, opnieuw gaat het nieuws vandaag voor 95% over de eventuele verloving van prinses Irene. Officieel is er niets bekend. Vier ministers hebben uren lang gedelibereerd op Soestdijk: “De stemming leek bijzonder hartelijk. De Prins begeleidde zijn gasten naar hun auto’s en wuifde hen na toen ze wegreden.” Daar moeten we het mee doen.
In Spanje is meer te halen. “In Madrid wordt bevestigd dat er een verloving met een Spaans edelman aan zit te komen en dat de verloving van de prinses en haar overgang naar de Rooms-Katholieke kerk niets met elkaar hebben uit te staan.”
Daarover is bij ons het laatste woord nog niet gezegd. “De geloofsovergang van prinses Irene heeft het moderamen van de generale synode van de Nederlands Hervormde Kerk ernstig geschokt. Het heeft een schrijven gericht aan kardinaal Alfrink waarin hem enkele vragen worden voorgelegd. Het moderamen is van oordeel dat bepaalde aspecten van dit gebeuren de verhoudingen dreigen te verstoren.”
Dan gaat het ineens snel, een extra bulletins om 14.45 uur meldt het ANP: “De RVD is gemachtigd te bevestigen dat de thans in verband met prinses Irene genoemde persoon de juiste is. Tot zover de RVD. Het moet dan gaan om de Spaanse prins Carlos Hugo de Bourbon Parma, 33 jaar, oudste zoon van Xavier, de Spaanse troonpretendent.”
Onderwijl is Benno het verliefde tweetal in Madrid gaan ophalen. “Om half negen arriveerden de wagens bij het paleis. De daar verzamelde menigte drong op en de auto’s liepen vast in de mensenmassa. Toen de auto’s binnen de hekken waren kon de politie de joelende menigte niet meer in bedwang houden. De mensen klommen over de hekken en drongen op over de gazons naar de trappen van het paleis. Daar werden ze door de marechaussee met de wapenstok verwijderd waarbij enkele agenten in de chaos hun uniformpet verloren. Later verschenen prinses Irene en prins Hugo op het bordes waar ze de hulde van de juichende menigte in ontvangst namen.” Hoe gepassioneerd wil je het hebben.

Foto: Enthousiaste menigte bij de aankomst van prinses Irene en haar verloofde prins Hugo op Soestdijk, 8 feb 1964 (Eric Koch, Anefo)

7 februari 2024

825 - uit het radionieuws van 7 februari 1964: onze monarchie

Het Koninkrijk trilt op zijn grondvesten, de MP en de drie ministers die samen de constitutionele zaken behartigen zijn de hele dag in touw, achter gesloten deuren. Omdat de RVD ook geen krimp geeft begint de geruchtenmachine te draaien. Het ANP: “Volgens iemand uit de naaste omgeving van de Spaanse prins Alphonso de Bourbon is deze de enige kandidaat-verloofde van prinses Irene geweest. De particulier secretaris van Hare Majesteit, mr van der Hoeven, zou hem op de consequenties van een huwelijk hebben gewezen, die de Spaanse prins vervolgens onaanvaardbaar zou hebben genoemd.”
Er is nog net ruimte voor enig ander nieuws, zoals over onlusten in Brazzaville, over het Amerikaanse plan “om door middel van kernenergie zout water te zuiveren voor consumptie”, en over Roeanda, waar “de heersende Bahoetoe stam inmiddels meer dan 10.000 leden van de Watoetsi stam heeft uitgemoord en nog eens tienduizenden heeft verjaagd.” Dat zijn de Hutu’s en Tutsi’s, toen al.
Daarna neemt Soestdijk het weer over. De vier ministers zijn om half negen ten paleize in overleg getreden met Juul en Benno die net, zelf in de cockpit, zijn dochters Bea en Margriet uit Innsbrück heeft opgehaald. Om half twaalf, na 3 uur bakkeleien, geen mededelingen.
Maar dan, middernacht, een persbericht van de secretaresse van Irene, mejuffrouw Andrade: “Wij zijn nu in staat te verklaren dat de prinses de moeilijkheden die ze ondervond heeft overwonnen. Zij zal als gevolg daarvan binnenkort vreugdevolle familiegebeurtenissen bekend maken. De geruchten over een verloving met don Alphonso de Borbon y de Dampierre zijn niet meer dan speculaties van de sensatiepers.” 
Tsjonge, eergisteren nog in tranen, nu weer vreugdevol. We naderen een climax, ik voel het aan mijn water.

Foto: Grote drukte bij paleis Soestdijk , 7 feb 1964 (Joop van Bilsen, Anefo)

6 februari 2024

824 - uit het radionieuws van 6 februari 1964: mooie vrachtauto's

“De minister van verkeer en waterstaat heeft in Amsterdam de 47ste RAI-tentoonstelling van bedrijfsautomobielen geopend. Het is de grootste expositie op dit gebied die ooit in ons land is gehouden.” Ik hoopte op plaatjes van mooie vrachtauto's, maar alles wat ik vond zijn foto’s van de opening door minister van Aartsen. Deze Jan van Aartsen (ARP) is de vader van de ons wel bekende Jozias van Aartsen (VVD), lang minister en later burgemeester van Den Haag. Komt vaker voor, paps in de politiek, zoon of dochter treedt in zijn voetsporen.
Dan de Olympische Winterspelen in Innsbrück: “De 1500 meter hardrijden hebben Nederland een zilveren medaille opgeleverd, niet voor Rudi Liebrechts maar voor Cees Verkerk.” Ook de naam Ard Schenk valt. De eerste voortekenen van een periode waarin het schaatsen ongekend populair werd, vooral door het duo Ard en Keessie. Bij ons thuis, waar sport geen enkele rol speelde, kwam het zover dat vader het wedstijdschema uit de krant knipte en de uitslagen ging invullen. Ongekend.
Tot slot de Soestdijk-soap: “ZKH Prins Bernhard is vandaag samen met Koningin Juliana in een militair vliegtuig naar het zuiden gevlogen. Men vermoedde dat zij op weg gingen naar Madrid waar prinses Irene zou verblijven. Maar na een kort verblijf in Parijs vloog het echtpaar weer terug naar Nederland. De minister-president en de ministers Biesheuvel, Toxopeus en Scholten hebben vanavond laat nog enkele uren vergaderd. Mededelingen over het besprokene werden NIET gedaan.” Jongens, hoe loopt dit af?

Foto: Bedrijfswagen RAI geopend door minister van Verkeer en Waterstaat, Van Aartsen, 6 feb.1964 (Harry Pot, Anefo)

5 februari 2024

823 - uit het radionieuws van 5 februari 1964: jeugdige boefjes

De hele dag gaat het erover: “De minister president heeft met nadruk verklaard dat het kabinet géén invloed heeft uitgeoefend op het besluit van prinses Irene van een verloving af te zien. De heer Marijnen noemde het beslist onjuist om uit de duur van het vele overleg dat gisteren is gevoerd de conclusie te trekken dat er moeilijkheden zijn geweest. Hij zei ook dat het kabinet geen standpunt heeft over een mogelijke katholiek op de Nederlandse troon.” Zoals vaker, als ik veel ontkenningen hoor denk ik dat het tegenover gestelde waar. Gek hè. Afijn, we zullen zien.
Het gewone leven gaat door. B&W van Amsterdam keuren de plannen voor een grote parkeergarage op de Marnixstraat goed. Wethouder den Uyl wil er ook een op de Spuistraat. Die is er -gelukkig- nooit gekomen.
“De politie in Den Haag heeft acht jeugdige inbrekers gearresteerd. De jongelui, van wie de jongste 14 jaar is, hebben de laatste maanden voor 6-duizend guldens aan geld en goederen gestolen.”
Verder buitenlands nieuws: “Vierduizend Franse veeboeren hebben met hun tractoren alle aanvoer van rundvlees onmogelijk gemaakt naar de grootste veemarkt van Frankrijk in Chateaubriant. Alle toegangswegen zijn versperd. De boeren willen dit nog zeker 6 dagen laten duren, tot volgende week maandag.” De trekker als machtsmiddel, toen al.

Foto: Jeugd en politie. Luilak, 1963 (Hugo van Gelderen, Anefo)

4 februari 2024

822 - uit het radionieuws van 4 februari 1964: ludduvuddu

Bizar nieuws vandaag. In Kasjmir doen zich al weken gewelddadigheden voor vanwege een gestolen relikwie. “Vijftien mohammedaanse geestelijken hebben vastgesteld dat de gestolen haar van de profeet weer terug is in de moskee. De toestand blijft gespannen omdat de haar nog niet aan het publiek is getoond.” Een haar uit 632 na Christus tonen, hoe moeilijk is dat.
Even later horen we het mythische bericht dat de Amerikanen een ruimtevaartuig in de richting van de zon hebben gelanceerd. Zouden ze hem Icarus hebben genoemd?  Beter van niet.
Wij hebben onze eigen sprookjes. Juul en Benno zijn hals over kop teruggevlogen uit Oostenrijk en hebben vervolgens 4 uur met minister-president op Soestdijk spoedoverleg gehad. Buiten wachtte de pers in spanning. Iedereen vermoedt dat het met prinses Irene van doen heeft. Die blijkt zoek. Ze was op retraite in een Spaans klooster, maar daar is ze niet meer. Een vliegtuig dat haar op zou halen uit Barcelona keerde leeg terug. Om 22.30 uur volgt uitsluitsel als majesteit zich tot haar onderdanen wendt. Juliana: “Ik heb de behoefte, mede namens mijn man, iets te zeggen. De laatste tijd is er veel gesproken en geschreven over onze dochter Irene. Wij hadden u graag deelgenoot gemaakt van haar plannen voor de toekomst, maar dat kon werkelijk niet vanwege de heuglijke mogelijkheid van een verloving. Maar nu moeten we helaas zeggen dat onze dochter ons vanmiddag heeft medegedeeld dat deze verloving geen doorgang zal vinden. U zult meevoelen dat onze dochter thans een bijzonder moeilijke tijd doormaakt en doen een dringend beroep op u haar rust te gunnen.” Jongens, wat een toestand.

Foto: Pers wachtend voor paleis Soestdijk, 4 februari 1964 (Anefo)

2 februari 2024

821 - uit het radionieuws van 2 februari 1964: 'onze Sjoukje'

Ben je een dag weg, duik je een dag niet in de ANP-archieven, mis je prompt de belangrijkste dag van het jaar. Dat overkwam mij. Terug van weggeweest bladerde ik in de nieuwsberichten van gisteren en eergisteren en ja hoor, in het nieuws van middernacht, van 2 op 3 februari: “De Olympische Winterspelen. Sjoukje Dijkstra heeft de gouden medaille behaald met een voorsprong van 73 punten op haar naaste concurrent Regine Heitzer. De kampioene werd in het ijsstadion van Innsbruck uitbundig toegejuicht. Zij ontving de persoonlijke gelukwensen van Hare Majesteit de Koningin, Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins en de prinsessen Beatrix en Margriet.” Ik wilde dit heuglijke feit niet ongemerkt voorbij laten gaan, ik zou een van de ijkpunten van de jaren 60 laten schieten. Alles was in beweging maar één zekerheid bood Nederland jaar in jaar uit houvast: het betrouwbare beenwerk van onze Sjouk, waarmee ze steeds opnieuw de eerste plaats wist te verwerven en te behouden.

Foto: Felicitaties, direct na de prijsuitreiking. Vlnr: HM Juliana, ZKH Bernhard, Prinses Beatrix en Olympisch Kampioene Kunstrijden op de schaats, Sjoukje Dijkstra. Innsbrück, 2 feb 1964 (Harry Pot, Anefo)

1 februari 2024

820 - uit het radionieuws van 1 februari 1964: koehandel

Het ANP opent om 8.00 uur met een cryptisch bericht: “De voorzitter van de KVP, meester Aalberse, vindt dat er in het economisch leven nog veel ontbreekt aan de mogelijkheden voor de ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid.” Als voorstander en bewonderaar van sterke persoonlijkheden werd ik enthousiast. Maar dan gaat het verder met: “De bezitsvorming zal ruimer en breder moeten worden.”  Toch weer dat materiële.
Ze hebben het er duidelijk over gehad, daar bij de KVP. Om 13.00 uur doet fractievoorzitter Schmelzer een duit in het zakje: “De mens mag in het arbeidsproces geen nummer zijn. Het gaat niet alleen om productie maar ook om het scheppen van meer kansen op een menswaardig leven.” Barmhartigheid alom, daar bij de papen.
Aan gene zijde, bij de ARP, daalt ook de vrede neer in de harten der mensen: “De zogenoemde ‘groep van verontrusten’ binnen de Antirevolutionaire Partij zal niet meer optreden in georganiseerd verband, aldus dominee Velema.” Ook deze storm is gaan liggen.
Optimisme hangt sowieso in de lucht. “De Britse premier Douglas Home heeft in een vraaggesprek met het Russische regeringsblad Izvestia de hoop uitgesproken dat de koude oorlog nu is afgelopen.”
Wij handelen gewoon door: “Op Schiphol is vanmiddag een regeringsdelegatie uit Algerië aangekomen. Dat land heeft besloten zijn veestapel uit te breiden met duizend Nederlandse koeien. De koeien die naar Algerië gaan zijn tussen de een en twee miljoen gulden waard.” Dus een export koe doet gemiddeld 1500 gulden. Dat is veel, een goeie melkkoe gaat nu voor dezelfde prijs in euro’s lees ik op het web.

Foto: Veemarkt in Purmerend, 1960 (Hugo van Gelderen, Anefo)

31 januari 2024

819 - uit het radionieuws van 31 januari 1964: UvA: 10.000 studenten

Het Kabinet draait overuren. “De ministerraad heeft vannacht tot kwart over twee vergaderd over de loon- en prijspolitiek. Om 10 uur vanochtend komt het kabinet weer bijeen.” Dit is waarom de buitenlui in de politiek een appartementje in Den Haag of Scheveningen hebben. Handig, maar niet leuk voor de echtgenotes in Zwolle, Nijmegen of Goes. What happens in the Hague, stays in the Hague. En later lees je het in de Privé.
De grote Carel Briels gaat toch ten onder. Zijn stichting ‘Viering 150 jaar Koninkrijk’ die vorig jaar groot uitpakte in Nijmegen is failliet verklaard. Grote, grote schulden en nul inkomsten. Ja, dan ga je.
Om 18.00 uur meldt het ANP dat men vermoedt dat de beruchte oorlogsmisdadiger dokter Joseph Mengele in Paraguay verblijft. Voor zulke types geldt een soort dagkoers, waarbij het ‘laatst gezien in ..’ label heel Zuid-Amerika doorschuift. Ze hebben tientallen jaren fanatiek naar Mengele gezocht ($100.000 beloning) totdat in 1985 bleek dat hij in 1979 in Brazilië is overleden.
‘Feest’ in Amsterdam waar de Universiteit van Amsterdam de 10-duizendste student heeft ingeschreven. "De gelukkige is de 22-jarige rechtenstudent Paul Goossen die naast zijn collegekaart een oorkonde en een boekenbon ontving uit handen van rector Kok."  Ik betwijfel of de UvA dit soort mijlpalen nog viert. Eind 2022 telde de UvA 42.324 studenten.

Foto: Ontgroening studenten op de Amstel,  sept.1962 (Jac. de Nijs, Anefo)

30 januari 2024

818 - uit het radionieuws van 30 januari 1964: mond-op-mond beademing

Het ANP opent met nogal suggestief nieuws over onze bijdrage aan ‘Europa’: “Het meest betalen de inwoners van Luxemburg die ruim 16,5 gulden bijdragen aan de kosten voor EEG, Euratom en de EGKS. De Belgen betalen 15,5 en de Nederlanders 11 gulden en 30 cent per hoofd van de bevolking. In de grote landen betalen ze het minst: Frankrijk 9, Duitsland 8 en Italië maar 3,5 gulden per hoofd.” Over de voordelen uit ‘Europa’ die hier tegenover staan horen we even niets.
In Washington is de nieuwe Nederlandse kanselarij geopend. Het ding heeft 8,5 miljoen gulden gekost.
“De bakstenen, waaruit het gebouw is opgetrokken, zijn uit Nederland aangevoerd.” Dat is opvallend en vermoedelijk prijzig. In Suriname zie je veel Nederlandse bakstenen in de plinten van oude houten gebouwen en in de trappen. Die stenen werden als ballast vanuit Holland meegenomen, onderin een schip. Dat zal voor die nieuwe ambassade anders zijn gegaan.
Het ANP om 18.00 uur: “In Mijdrecht is vanmiddag en tienjarig jongetje verdronken. Ze waren met zijn vieren door het ijs gegaan. Twee klommen er snel uit, de derde raakte bewusteloos. Een politieman paste met succes de zogenaamde mond-op-mond-behandeling toe. De vierde werd pas een half uur later gevonden en kon niet meer worden gered.”
Die omschrijving ‘zogenaamd’ suggereert dat het idee van mond-op-mond-beademing nog geen gemeengoed was. Ik ga er nu vanuit dat iedereen daar mee bekend is, maar realiseer me dat ik niet weet wanneer ik daarover het eerste hoorde of ongeveer begreep hoe je dat moet doen.

Foto: Jamboree 1963 in Griekenland. Nederlandse zeeverkenners oefenen mond-op-mond beademing (Jac de Nijs, Anefo)

29 januari 2024

817 - uit het radionieuws van 29 januari 1964: 'wat is ons tekort?'

Er was wereldnieuws, zoals de opening van de Olympische Winterspelen in Innsbrück, waarbij Ard Schenk de Nederlandse vlag mocht dragen. Of de lancering van de eerste Saturnus raket, een reusachtig bakbeest van 562 ton, even hoog als de Brandaris.
Maar wat inslaat als een bom horen we om 13.00 uur: “Prinses Irene is Rooms Katholiek geworden.”
Zij blijkt vorig jaar al door kardinaal Alfrink ingewijd, maar de RVD maakt het nu bekend omdat het in Madrid begint rond te zingen. Juul en Benno zeggen volledig achter de keuzevrijheid van hun kinderen te staan. 
En nu de politiek, bij monde van de fractievoorzitters. Schmelzer (KVP) ziet het als een persoonlijk besluit dat respect verdient. Vondeling (PvdA) is volkomen verrast. “We leven in een vrij land met vrijheid van godsdienst en ik respecteer haar keuze. Wel jammer dat de RVD dit bericht pas doorgeeft als Madrid er aanleiding toe geeft.” VVD-er Geertsema sluit zich hierbij aan: “De Kamer zal hier alleen bemoeienis mee krijgen als een huwelijk of erfopvolging aan de orde zijn.” 
Dan wordt het leuker: Freule Wttewaal van Stoetwegen (CHU) respecteert de keuze. “Maar als overtuigd Protestant, zo voegde zij hier aan toe, ben ik geschokt. Want wat is ons tekort? Wat heeft deze jonge vrouw in eigen kerk niet gevonden?” Smallenbroek (AR) en Van Dis (SGP) sputteren wat, maar Jongeling (GPV) noemt het ronduit een ‘zwarte dag’. Bruggeman (PSP) op zijn beurt zegt dat dit nieuws in zijn kring geen grote indruk zal maken. Wat een heerlijk voorspelbaar landschap eigenlijk.

Foto: Prinses Irene in het Norbertineklooster, 1961 (Harry Pot, Anefo)

28 januari 2024

816 - uit het radionieuws van 28 januari 1964: eierprijs historisch laag

“De fractievoorzitter van de PvdA, dr. Vondeling, wil dat de regering op korte termijn het parlement inlicht over de jongste ontwikkelingen op het gebed van lonen en prijzen.” Dat lijkt me niets te vroeg. Gisteren bijvoorbeeld werd een nieuwe CAO voor al het spoorwegpersoneel vastgelegd die voorziet in een loonsverhoging van 14%. Kijk, dat is leuk voor al die jongens die bij het spoor werken, maar de treinkaartjes zullen navenant duurder worden, lijkt me.
Zo wordt alles duurder, behalve eieren. West Duitsland remt de eierimport om hun kippenboeren te beschermen en dat leidt er toe dat de eieren in ons land nog nooit zo goedkoop waren. "De prijs is gedaald naar 1 gulden 32 per kilo, wat neerkomt 8,5 cent per stuk." Blijkbaar rekenen ze gemiddeld 16 eieren in een kilo.
Een heel ander bericht om 13.00 uur: “De rechtbank in Zwolle heeft de barkeeper uit ’t Harde schuldig bevonden aan de dood van een militair door het verstrekken van te veel sterke drank. Hij heeft volgens het vonnis een huzaar uit Soest, toen deze al in kennelijke staat van dronkenschap verkeerde, nog zoveel geschonken dat de militair in de loop van de nacht in de kazerne overleed.”
Hier kijk ik van op. Als je de gevolgen van alcoholmisbruik de barkeeper kan verwijten, dan weet ik er ook nog een paar.

Foto: bij kippenboer Seuntjes, Bladel 1963 (BHIC)

27 januari 2024

815 - uit het radionieuws van 27 januari 1964: de jeugdbrandweer

Wat al wekenlang het nieuws domineert maar waar ik niet over schrijf zijn twee buitenlandse kwesties. Cyprus waar de Grieken en de Turken elkaar in de haren zitten en de Britse bemiddeling nog geen oplossing biedt. En Maleisië, dat in zijn bestaan wordt ontkend en gedwarsboomd door Indonesië. Soekarno vindt dat Malakka (Kuala Lumpur) en Noord-Borneo tot Indonesië behoort. Robert Kennedy bemiddelt, maar voorlopig nog met weinig resultaat. 
Leuker om te melden vind ik nieuws over een grote brand in Gorkum. “De brandweer heeft de vlammen met alle beschikbare materieel aangepakt, daarbij geholpen door de plaatselijke jeugdbrandweer.”   
Een ‘jeugdbrandweer’, hoe zou dat werken? Worden de jongens (en meisjes?) uit de klas gehaald als hun plicht roept. Krijgen ze een echt stoer brandweerpak aan met helm, of worden ze als een soort klaar-over ingezet om het verkeer om te leiden?
Ook nieuws is het verhaal in het middernachtbulletin: “Onderzoek heeft uitgewezen dat een 25-jarige Hongaar in 1962 veertien dagen gevangenisstraf heeft uitgezeten voor een verkeersdelict waarvoor een 26-jarige landgenoot was veroordeeld. Gebleken is dat hij zijn jongere landgenoot 100 gulden heeft betaald om voor hem de straf te ondergaan.”   Best gevaarlijk om dit zo publiekelijk rond te bazuinen. Je brengt mensen op een idee: een paar weken kost en inwoning en geld toe.

Foto: Jeugdbrandweer bij de start van de Rotterdamse avondvierdaagse, 1961 (Jan Voet, Anefo)

26 januari 2024

814 - uit het radionieuws van 26 januari 1964: tweehandig trekken

De Amerikanen hebben ballonsatelliet Echo 2 met succes gelanceerd. “De ballon met een middellijn van 42 meter ligt op ongeveer 1200 km van de aarde en heeft een omlooptijd va 109 minuten. Volgens geleerden is de satelliet goed te zien. ” Dat vind ik wel opmerkelijk, dat er dus een voor ons zichtbaar ding binnen twee uur rond de aarde zoeft.
Ook interessant, roddels uit het Vaticaan: “Paus Johannes 23 had voor zijn overlijden de wens geuit te worden begraven in de basiliek van Sint Jan van Lateranen in Rome. Een door paus Paulus aangestelde commissie heeft zich nu uitgesproken voor de Sint Pieter als laatste rustplaats voor paus Johannes.” Zo zie je maar. Met je laatste wens, zelfs die van de paus, vegen ze hun gat af.
Verder deze zondag, als gebruikelijk, een heleboel sport. Vooral binnensport, want buiten zijn alle velden afgekeurd. “Raymond Ceulemans is in Kopenhagen weer Europees kampioen driebanden geworden.”
“In Amsterdam heeft de heren-estafette ploeg van het IJ het Nederlands record vier maal 50 meter wisselslag verbeterd, met een tijd van 1 minuut, 58 seconden.”
Ook nieuwswaardig: “Gewichtheffen. De Rus Vlasov heeft het wereldrecord tweehandig trekken op zijn naam gebracht door 168 kilo omhoog te brengen.” Dat u het allemaal maar weet.

Foto:   Yuri Vlasov op 1 bij de OS in 1960  (public domain)

25 januari 2024

813 - uit het radionieuws van 25 januari 1964: operatie Tienstreep

President de Gaulle doet weer van zich spreken. Hij gaat Communistisch China erkennen, terwijl de hele westerse wereld voor Nationalistisch China kiest en vindt dat op Formosa de ware Chinese regering zetelt. Het ANP: “Volgens President Johnson heeft de aanstaande erkenning van Communistisch China door Frankrijk in grote delen van de wereld bezorgdheid gewekt. Maar, zo verklaarde hij, de erkenning zelf is een zaak die alleen Frankrijk aangaat.” De algehele reuring doet anders vermoeden.
“Uit het huis van bewaring in Roermond is een 21-jarige gevangene gevlucht. De jongeman had met een beddenplank het raam losgewrikt en zich met aan elkaar geknoopte lakens van de derde verdieping naar beneden laten zakken.”
Klassieke methode, kan zo in de film. In die gevangenis heb ik geslapen. Hij is namelijk omgebouwd tot een hotel, het Arresthuis, waarbij veel intact is gebleven. Een bijzondere ervaring.
“Op een festival voor agrarische films is Nederland in de prijzen gevallen. ‘Fit en goed’ ontving een Zilveren Aar, ‘Leven met Bloemen’ een bronzen Aar.”
Ik heb me lang geleden een keer verdiept in oude landbouwvoorlichtingsfilms. Prachtige werkstukken zoals ‘De bonte moet eruit’ over de bestrijding van TBC bij runderen en ‘Operatie Tienstreep’ over de strijd tegen de coloradokever: ‘Hij vreet niet alleen aan onze aardappelen, maar ook aan onze deviezen’ zegt de voice-over met dreigende stem. Stuk voor stuk juweeltjes.

Foto: Beeld uit de film ‘Operatie Tienstreep’ uit 1948. Wie onvoldoende meewerkt aan de bestrijding van de coloradokever gaat op de bon (Beeld & Geluid)

24 januari 2024

812 - uit het radionieuws van 24 januari 1964: royalty

“In Enschede is op 68-jarige leeftijd overleden professor Berenschot, die bekendheid genoot op het gebied van de bedrijfsorganisatie.” Dat is de naamgever van het gelijknamige organisatieadviesbureau. Tsjonge, wat heb ik een boel Berenschotrapporten gezien. Als een overheid met de handen in het haar zit, hup, Berenschot om een advies vragen. Ik voelde wel vaak een licht wantrouwen. Als de uitkomst niet paste in de visie van de opdrachtgever kon zo’n rapport zomaar in een diepe la verdwijnen. Jammer van de centen, goedkoop waren ze niet.
Of Berenschot ooit door Soestdijk is gevraagd, ik betwijfel het. Maar ze hadden direct gehapt op de vraagstelling van Juul en Benno: ‘hoe krijgen we onze vier dochters netjes aan de man?’
Dat de voelsprieten uit staan, ook bij het ANP, is vandaag merkbaar. Om 13.00 uur: “Prins Bertil van Zweden heeft vanmorgen een bezoek aan paleis Soestdijk gebracht waar hij werd ontvangen door HM de Koningin en ZKH de Prins. Het bezoek duurde ongeveer twee uur. Hij gaat vanmiddag naar Zweden terug.”
Nette partij voor ons Bea, zou ik zeggen. Wel een beetje oud. 
En dan om 18.00 uur: “De secretaresse van ZKH de Prins, mevrouw Gilles, heeft ontkend dat Koningin en Prins binnenkort de verloving van hun dochter Irene met een Spaans edelman bekend zouden willen maken.”
Oei. Dat zijn katholieken daaro, linke poep.

Foto: Koningin Juliana bezoekt Begijnen in West-Brabant, 1976 (Bert Verhoeff, Anefo)

23 januari 2024

811 - uit het radionieuws van 23 januari 1964: de rijpere jeugd

Het ANP ruimt veel tijd in voor buitenlands nieuws. Soms is de relevantie duidelijk, maar er zijn ook berichten waarvan ik denk dat mijn opa en oma zonder hadden gekund. Zo horen we vandaag: “De Russische regering wil haar onroerende bezittingen in Israël verkopen en met de opbrengst daarvan een deel van de graanaankopen in het westen betalen. Israël stelt voor het onroerend goed voor een derde te betalen in dollars en voor twee derde in sinaasappelen. De Sovjet Unie is hiermee in principe akkoord gegaan.”
Of deze: “In een militair kamp aan het Victoriameer in de Afrikaanse staat Oeganda zijn inheemse manschappen in verzet gekomen tegen de Britse leiding. De ongeveer 200 soldaten in het kampement eisen een hogere soldij.”
Zelf kick ik meer op binnenlands nieuws: “De veerboot naar Ameland is vanavond op een zandplaat gelopen. De ongeveer 50 passagiers zullen de nacht op het schip moeten doorbrengen.” Of: “In de Rotterdamse Afrikaanderbuurt is een clubhuis van het Instituut voor de Rijpere Jeugd geopend. Het instituut beschikt nu over zeven van deze huizen.” Ik wist niet van het bestaan, en ik heb mijn vader nooit horen zeggen, ‘Jongen, je bent nu wat rijper, zou je je niet eens melden bij het clubhuis.’ 
Nee, ik was bij de zeeverkenners.  Om 20.00 uur horen we dat “de padvinders- en verkennersbeweging heeft de strijd aangebonden tegen het roken.” Wel, ik kan uit eigen waarneming melden dat ze die strijd bij onze groep hebben verloren. Daar werd gepaft bij het leven, door jong en oud.
Foto: Kerstviering voor de rijpere jeugd, 1960 (Hugo van Gelderen, Anefo)

22 januari 2024

810 - uit het radionieuws van 22 januari 1964: autowrakken

Sommige problemen zijn verdampt. Het ANP: “De politie van Amsterdam heeft het vorig jaar in de straten van de hoofdstad ongeveer 1700 autowrakken gevonden, het dubbele van het aantal in 1962. De politie heeft 300 wrakken naar slopers gebracht, die er 3-duizend gulden voor betaalden.” Een tientje per autowrak, waarschijnlijk cash uitbetaald, zo gaat dat bij het oud-ijzer. Voor de pot ‘lief en leed’. Ik zie wel eens ‘verlaten’ auto’s, dik bedekt met vogelstront, maar echte wrakken?
Dan, rampspoed in Brabant, waar de beproevingen die God voor zijn gelovigen in petto heeft de spuigaten uitlopen. “Bij een verkeersongeluk in Boxtel zijn drie rooms-katholieke geestelijken om het leven gekomen. Het zijn twee paters en een broeder van de Witte Paters in Boxtel.” Triest bericht. Het verschil tussen een pater en een  broeder (frater?) ben ik even kwijt. Vakjargon. 
Net als in een later bulletin: “De bouwplannen van de gereformeerde kerken in ons land omvatten voor dit jaar ruim 25 miljoen gulden. Bij de generale deputaten voor kerkbouw zijn aanvragen ingediend voor de bouw van 49 kerken.”
Ik dacht dat dit decennium de kerken leegliepen. Maar bij de deputaten (dat woord is nieuw voor mij) wordt nog een eindspurt ingezet.
Tot slot, verbazing: “De rechtbank in München heeft de 53-jarige vroegere SS-majoor Erich Deppner vrijgesproken van medeplichtigheid aan de moord op 73 Russische krijgsgevangenen in kamp Amersfoort tijdens de tweede wereldoorlog. Uit documenten was gebleken dat het neerschieten een represaille maatregel was geweest waartoe de toenmalige Duitse regering in Berlijn opdracht had gegeven.” Wat? Hoe?  Ik zeg maar zo, ik zeg maar niks. 

Foto: ‘Autowrak in de Vroesenlaan, 1962’  (Gemeente-archief Rotterdam)