534 - uit het radionieuws van 17-3-1963: de ALL-STARS grammofoonplaat

Groot nieuws: het eerste kievitsei is gevonden te Denekamp.
Verder buitenlands nieuws. “De kranten in New York kunnen nog steeds niet verschijnen. Nu vormen de stakende bezorgers het struikelblok.”   Je kon er op wachten. Nadat eerst de drukkers met drie maanden staken de New Yorkse krantenuitgevers hadden klemgezet, sloten de journalisten en de ‘stypeurs’ aan met hun wensen. Vandaag dus de bezorgers. De drukkers zijn solidair, dus zolang de bezorgers niet beter worden betaald, geen kranten in New York.
Vandaag begint de anti-hongerweek van de Verenigde Naties. Het ANP: “Op allerlei manieren zal worden geprobeerd geld bij elkaar te krijgen. Zo is er onder meer de verkoopactie van de ‘All-Star’ grammofoonplaat waarvan de opbrengst voor dit werk bestemd is. Met de verkoop gaat het heel goed. Ongeveer een half miljoen mensen heeft zich al een plaat aangeschaft.” Ik neem aan, wereldwijd. Een half miljoen in Nederland lijkt me onhaalbaar.
Dit soort dingen gingen toen geheel aan mij voorbij. We hadden een grammofoonmeubel onder de radio waarmee 78-toeren platen konden worden gedraaid, grote bakelieten schijven met de valeta of een Engelse wals. Mijn broer had één 45 toeren singletje, een wit flexibel plastic plaatje van de M-brigade, de Melk-Brigadiers. Dat was het wel. De eerste (en enige) ‘pick-up’ kwam pas in 64 of 65. De stars op de All-Star LP had ik niet herkend, denk ik. Die namen zeiden me nog niets, op mijn tiende. De radio stond zelden aan, behalve dan voor het nieuws, het weerpraatje en Wim Kan op oudjaarsavond.

Foto: All Stars Album United Nations 1963

533 - uit het radionieuws van 16-3-1963: Charles de Gaulle in het land

De hele dag wordt in de opeenvolgende nieuwsbulletins -als in een spannend feuilleton- de komst, het verblijf en het vertrek van de Franse president De Gaulle en zijn vrouw gevolgd. Geland werd niet op Soesterberg maar op Ypenburg, dus dan zal het wel een Haags paleis worden om te lunchen. Klopt. Daar waren maximale veiligheidsmaatregelen getroffen. “Op het moment dat de auto’s wegreden stegen twee Alouette-helikopters op die boven de rijroute bleven hangen. De wegen naar Huis ten Bosch waren hermetisch afgesloten. Het verkeer was stilgelegd en om de tien meter stond een politieagent op post. In de zijstraten stonden overvalwagens met geheime agenten. Officiële kringen in Den Haag vinden het waas van geheimzinnigheid waarmee het bezoek op Franse wens is omgeven, dicht genoeg om mogelijke belagers van de president op een dwaalspoor te brengen.” Klopt. Om 18.00 uur, nog een konijn uit de hoed: “Tot ieders verrassing is het Franse gezelschap niet vertrokken van vliegveld Ypenburg, waar het vanmorgen was aangekomen, maar van de basis Valkenburg.”  En dat allemaal om een particulier, twee uur durend bezoek van dit echtpaar aan Juul en Benno die op 20 sept 1961 (zie Oud-nieuws 7) bij de De Gaulletjes hadden meegegeten en waren vertrokken met een welgemeend ‘kom het eens gezellig terughalen’. Alhoewel, particulier? Om 19.00 uur: “Minister Luns heeft tijdens de lunch op Huis ten Bosch gelegenheid gehad geruime tijd met de president van gedachten te wisselen over Europese vraagstukken. Een woordvoerder noemde het onderhoud bijzonder openhartig en nuttig.” Openhartig. Dat is diplomatieke taal voor dat het net geen ruzie werd. Volgend keer zonder die Luns.

Foto: Het echtpaar Charles de Gaulle op visite bij Juul, Benno en drie dochters, 16 maart 1963 (Harry Pot, Anefo)

532 - uit het radionieuws van 15-3-1963: Joseph Luns

In het ochtendnieuws over hoe Luns het herstel van de diplomatieke banden met Indonesië ziet. Korte voorgeschiedenis: eind jaren 40 voert Nederland een bloedige en mislukte oorlog in een poging het onafhankelijkheidstreven in de kiem te smoren. Wat daarbij allemaal mis gaat geeft ons nu nog het schaamrood op de kaken. In 1962 vallen opnieuw doden als de overdracht van Nieuw Guinea anders loopt dan gehoopt. Hoe nu verder. Het ANP: “Minister Luns meent dat de oude banden met Indonesië hun waarde kunnen bewijzen na het herstel van de diplomatieke betrekkingen. Dit zal blijken als de partijen elkaar zonder vooroordeel en zonder rancune tegemoet treden. Voor de economische betrekkingen geldt dat het belangrijker is naar de toekomst te zien dan naar het verleden. Dat neemt niet weg, zei de minister, dat voor zaken als de onteigende bezittingen te zijner tijd naar een regeling zal worden gestreefd.” Is dit erg KVP, of ben ik bevooroordeeld. Net doen of je neus bloedt en hup, verder waar we gebleven zijn.
Om 13.00 uur horen we dat Frankrijk is vastgelopen. Naast de 240.000 stakende mijnwerkers hebben nu 350.000 spoorwegambtenaren het werk neergelegd. Alle wegverkeer zit vast, nu er geen treinen rijden en de telefoon ligt eruit, omdat miljoenen Fransen hun baas willen bellen dat ze te laat of helemaal niet komen. Maar president De Gaulle laat zich niet gek maken. Om 18.00 uur meldt de nieuwslezer dat De Gaulle en zijn vrouw morgen een kort privé-bezoek brengen aan HM de Koningin en ZKH de Prins. “Zij zullen samen het noenmaal gebruiken ten paleize. Om veiligheidsredenen wordt niet bekend gemaakt in welk paleis. Bij het noenmaal zullen ook aanzitten de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet en . . . minister Luns.”
Bon appétit à tous, gaat Juul zeggen. Ik zie het voor me.

Foto: minuister J.A.M.H. Luns te Helmomd, 1965  (Anefo) 

531 - uit het radionieuws van 14-3-1963: Juan Perón

Uit oude gangsterfilms kun je de indruk krijgen dat met Amerikaanse vakbonden niet moet worden gespot. Hard-boiled union leaders, met maffia connecties en vuile praktijken, het kon niet op. Is dat fictie? Het ANP rapporteert bijna wekelijks over de staking van de zetters van de New Yorkse kranten. Door hun werkweigering is inmiddels 97 dagen, dus meer dan 3 maanden, geen krant verschenen in New York. Dat dit de boel gigantisch ontregelt behoeft geen toelichting. Maar goed, met de zetters lijkt nu een overeenkomst aanstaande. En met dat iedereen denkt, hé, hé, we kunnen verder, dienen zich twee nieuwe groepen aan die gaan staken. De journalisten en de ‘stypeurs’. Dat is wel een hele sluwe manier van meeliften, maar daar heb je natuurlijk die doortrapte maffiose vakbondsleiders voor. Maar ‘stypeurs’, die ken ik niet. Van Dale zegt dat ze stiepen maken, stereotypen meer speciaal, bij de productie van matrijzen. Enfin, er is veel veranderd in de drukwereld, dus actieve stypeurs gaan we vandaag niet meer zien bij de krant, schat ik.
Ander nieuws uit de VS om 22.30 uur: “In de Amerikaanse staat Georgia is de leeftijd waarboven iemand wegens een misdrijf ter dood kan worden gebracht verhoogd van 10 tot 17 jaar.” Land of the free, heet het, maar niet voor iedereen.
Nog een onbegrijpelijk bericht. Het ANP: “De Heilige Stoel heeft de ex-communicatie van de voormalige president van Argentinië, Perón, opgeheven. Hij werd in 1955 van de sacramenten uitgesloten na een reeks conflicten met de kerk.” Wat moet je je hierbij voorstellen. Heeft die Perón daar om gevraagd, mag ik aub weer meedoen en ter communie? Persoonlijk, als vrijwillig ge-ex-communiceerde denk ik hou die hele hocus pocus maar bij je.

Foto: 'El general Juan Perón se toma un café'  ca 1950  (Pinélides A. Fusco) 

530 - uit het radionieuws van 13-3-1963: tb-tent

Het ANP om 18.00 uur: “In het Drentse dorp Ekehaar in de gemeente Rolde zijn acht gevallen van tuberculose geconstateerd. De besmette personen zijn allen lid van de plaatselijke gymnastiekvereniging. Drie van hen zullen in een sanatorium worden opgenomen.”
TB of tering, dat was wel een dingetje vroeger, toen er nog geen werkzame medicatie was. Schone, frisse lucht, rust en goed eten leek de enige remedie. Op wikipedia staat dat tbc nu, met de juiste antibiotica, goed te behandelen is, met als opvallende bijzin dat het in 2018 wereldwijd behoort tot de 10 meest voorkomende doodsoorzaken. Zo’n tien miljoen raken per jaar besmet, voor een kleine 2 miljoen met fatale afloop. Hier is duidelijk nog werk aan de winkel.
In mijn tijd als boerderij-onderzoeker stuitte ik wel eens op een TBC-huisje of kortweg TB-tent op het erf. Een houten huisje van 2 x 2 meter met openslaande deuren, zodanig op een ronde rails gemonteerd dat je het altijd  in de zon of uit de wind kon draaien. Maximaal buitenlucht voor de patiënt die daar de dag rustend doorbracht.
's-Avonds goed nieuws uit Perzië op de radio. Daar heeft Farah Diba haar tweede kind gebaard. Dat moet Farahnaz Pahlavi zijn die vandaag haar 60ste viert en volgens wiki thans werkzaam als psycholoog in een Amerikaans ziekenhuis. Het ANP voegt hier aan toe: “De Sjah van Perzië heeft ter gelegenheid van de geboorte van zijn dochter een grote amnestie afgekondigd. Ongeveer 15.000 gevangenen zullen op vrije voeten worden gesteld.” Kijk, dat is een echte vorst, met grote gebaren. Hier te lande bouwt men een reputatie met wc-pot werpen, de aanschaf van een speedboot of gratie verlenen aan Frank Masmeijer. Maar, noem eens wat, op koningsdag alle 65-plussers los laten uit de bajes gaan wij niet meemaken.

Foto: TBC-huisje z.j.  (Stadsherstel Amsterdam) 

529 - uit het radionieuws van 12-3-1963: de zaak van der Putten

Opvallend vaak en tot vervelens toe wordt in het radionieuws bericht over de zaak ‘Van der Putten’. Ik schrijf daar niets over omdat er voorkennis wordt verondersteld die ik niet heb. Vandaag is het weer raak. In de Tweede Kamer wordt het eindrapport van de parlementaire commissie over deze kwestie behandeld en alle partijen grijpen de kans om hun zegje hierover te doen. In het kort: Frans van der Putten werkte bij Defensie toen hij in 1961 enkele hoge militairen van corruptie en andere malafide praktijken beschuldigde. De klokkenluider werd direct ontslagen. Hij vocht dit meerdere keren aan bij het ambtenarengerecht, dat hem steeds in het gelijk stelde. Maar minister van defensie Visser weigerde hem te rehabiliteren. Vandaag gaat het dus weer over hem, pagina’s lang. Algemene conclusie: Van der Putten past niet in het defensieapparaat, de term ‘incompatibilité d’humeurs’ valt, maar de minister heeft de zaak uitermate klungelig aangepakt. “Het was mij alleen te doen om de smet weg te nemen, die ten onrecht op het militaire apparaat was geworpen" zegt de minister er zelf over. De uitslag van het debat zal morgen wel langs komen, rehabilitatie en schadeloosstelling of een minister die zijn poot stijf houdt. We zullen zien. Een ding weet ik zeker. Je moet 60 jaar later nog steeds heel goed nadenken of je de rol van klokkenluider op je wilt nemen.
Er is ook ander nieuws dat zijn schaduw vooruit werpt. Het ANP om 13.00 uur: “Het Amerikaanse bureau voor ruimtevaart heeft een vliegtuigfabriek opdracht gegeven voor de bouw van een tweepersoonsruimteschip dat op de maan moet kunnen landen. De capsule zal bijna anderhalf miljard gulden kosten.” Dat is heel veel geld. Het woord miljard viel bijna nooit toen.

Foto:  Frans van der Putten  (Harry Pot, Anefo) 

528 - uit het radionieuws van 11-3-1963: Jean Marie Bastien-Thiry

De hele dag is er gekibbel over de censuur die de KRO onderging, toen de regering (lees: minister Luns) niet wilde dat een interview met de Franse oud-premier Georges Bidault op tv werd uitgezonden. Grappig zo’n KVP hanengevecht, Luns tegen Van Doorn, een echte ijzervreter. Nu blijkt dat men klaar zat om, als er toch was uitgezonden, de hele zender Lopik onklaar te maken, zodat het scherm op zwart zou gaan. Wat een klucht.

Verder drie keer in het nieuws de terechtstelling van 36-jarige kolonel Jean-Marie Bastien-Thiry. Hij is schuldig bevonden aan de moordaanslag op president De Gaulle vorig jaar (zie Oud Nieuws 332 van 22-8-1962). Twee kameraden die ook ter dood waren veroordeeld hebben gratie gekregen, hun straf is omgezet in levenslange dwangarbeid. “Het gratieverzoek dat de verdedigers van Bastien-Thiry hebben ingediend is door president De Gaulle afgewezen.” Er werden meer dan honderd kogels op de auto van de president afgevuurd, maar hij bleef ongedeerd.
Ik vind het woord ‘terechtgesteld’ een eufemisme. Ze bedoelen executeren, wat ook de zaak verbloemt, want dat betekent alleen maar ‘ten uitvoer brengen’. Sensatiebelust als ik ben heb ik opgezocht hoe deze man de doodstraf heeft moeten ondergaan: het vuurpeloton.
Hij is dus doodgeschoten, deze zeer getalenteerde luchtmachtofficier, uitvinder van een ‘wire guided anti-tank missile’, waar er 30.000 van zijn geproduceerd. Maar ja, net als Bidault, aanhanger van de OAS en dan ben je bij De Gaulle aan het verkeerde adres. Ik begrijp, troost, dat dit het laatste doodvonnis is dat de Fransen ten uitvoer hebben gebracht.

Foto: 'Tract de propaganda OAS'  (Archives Nationales de France)

527 - uit het radionieuws van 10-3-1963: Ilya Ehrenburg

Het ANP om 8 uur s-ochtends: “Ongeveer 19-duizend mannen hebben vannacht deelgenomen aan de stille omgang, de traditionele bedetocht door oud-Amsterdam. Uit alle delen van het land waren ze met 16 extra treinen en 200 autobussen naar de hoofdstad gekomen.” In die tijd dus alleen mannen? Daar kom je nu niet meer mee weg. Opvallend, ik ben in 1971 in Amsterdam komen wonen en al die jaren heb ik nooit iets gemerkt van de stille omgang. Was blijkbaar steeds elders bezig.
Verder buitenlands nieuws. “De Olympische Comités van Oost- en West-Duitsland zullen één ploeg Duitse atleten naar de Olympische Spelen in Tokio sturen.” We horen dagelijks hoe Oost-Duitsers worden doodgeschoten bij hun pogingen het westen te bereiken, en dan nu net doen of we het over één land hebben. Heel apart.
In Rusland heeft premier Chroestsjof zich over ‘kunst’ uitgesproken. “Hij beschouwt kunst, in het bijzonder literatuur, als ideologisch wapen van de communistische partij. Met grote nadruk wees de communistische leider abstracte kunst af. Rusland heeft behoefte aan strijdbare revolutionaire kunst die in levendige beelden de heroïsche opbouw van het communisme laat zien. De kunst moet naar zijn mening de werkelijke wereld getrouw weerspiegelen. Chroestsjof leverde in het bijzonder kritiek op de memoires van Ilya Ehrenburg. Hij zei dat de schrijver alles somber voorstelt. Volgens de premier maakt Ehrenburg een grote ideologische fout en het is onze plicht hem te helpen die in te zien.” Hoe dat ‘helpen’ eruit gaat zien, staat er niet bij.
Deze Ehrenburg (1891-1967) is kennelijk in korte tijd van zijn voetstuk gevallen, in 1961 werd hem nog de prestigieuze Leninorde opgespeld en was hij lid van de Opperste Sovjet, lees ik op het net.

Foto: Ilya Ehrenburg  (www.quotationof.com) 

526 - uit het radionieuws van 9-3-1963: de koelkast

De staking van de Franse mijnwerkers loopt hoog op. De regering biedt 2%, zij willen 11% erbij. Dit alles ondanks het decreet waarmee De Gaulle het staken strafbaar stelde. Sterker, de spoorwegen gaan meedoen om de import van buitenlandse kolen tegen te houden. Wordt vervolgd.
“Huisvrouwen kiezen voor vette melk” horen we van de nieuwslezer. “Bij het experiment in Alkmaar waar voor dezelfde prijs melk met 3% en met 3,5% vet werd aangeboden, is gebleken dat ze de voorkeur geven aan de vettere melk.” Het is winter, zullen we maar zeggen. Alle vet is welkom.
Dan een gruwelbericht uit de USA. Het ANP: “In Amerika bestaat een wet die voorschrijft dat koelkasten van binnenuit kunnen worden geopend. Ondanks deze wet komen in de VS dertig kinderen per jaar in koelkasten om het leven. Deskundigen menen dat zelfs koelkasten die aan de binnenkant kunnen worden geopend voor kinderen levensgevaarlijk zijn. Proefnemingen hebben aangetoond dat een kind, wanneer het zich opgesloten weet, vaak niet de moeite neemt te ontsnappen. Meestal valt het direct in slaap.”
Wat een raar verhaal, op zaterdagmiddag een uur. Bij ons thuis kwam ergens rond 1965 de eerste koelkast in huis, zo’n standaard ding van gelijke hoogte als het aanrecht. Je moet wel aan een vroeggeboren baby denken als je daar en menselijk wezen in wil krijgen. Dus peuters of kleuters die in je ijskast gaan slapen, ik zie het niet.

Foto:  uit  'The Ladies Home Journal, 1949' 

525 - uit het radionieuws van 8-3-1963: geen pier bij Zandvoort

Gevarieerd nieuws op de radio, deze vrijdag. De dag begint met een staatsgreep in Syrië. Net als een maand geleden in Irak heeft de Baath partij het heft in handen genomen. Bekende verhaal, radiostation bezet, straaljagers boven Damascus, staatshoofd gevlucht.
Vrolijker is het bericht dat vanaf vandaag men tussen Londen en Parijs automatisch kan bellen, later zullen andere steden en andere landen volgen. Voorbij, voorbij de voorname procedure: goedemorgen mevrouw, mag ik van u Polen, Warschau, nummer 35218. Na een paar minuten belde de telefoniste dan terug en zei: ik heb Polen aan de lijn, ik verbind u door.
De Zweedse regering wil dat in 1967 het verkeer daar rechts gaat rijden, hoewel een grote meerderheid links wil houden. De overgang gaat 300 miljoen gulden kosten. Het verhaal gaat dat het jaar dat Zweden omging een minimum aan auto-ongelukken kende, zo voorzichtig reed iedereen.
Er komt geen pier bij Zandvoort. “De regering meent dat de spanning op de bouwmarkt en de achterstand in de woningbouw niet toelaten dat aan deze werken wordt begonnen.” Ze hadden hun prioriteiten op orde, toen.
Tot slot: De KRO is van plan morgenavond een interview met Georges Bidault uit te zenden op tv. Deze oud-premier van Frankrijk is sympathisant van de OAS, een spijker aan De Gaulles doodkist. Onze regering maakt nu bezwaar omdat “ze vreest dat de uitzending zal leiden tot een ernstige directe verstoring van de goede betrekkingen met een bevriende mogendheid. Als de KRO de uitzending toch laat doorgaan zal de regering maatregelen nemen krachtens artikel 20 van het televisiebesluit of andere maatregelen nemen.”
Aha, censuur ! Ik heb gespiekt bij morgen: de KRO heeft bakzeil gehaald en het, onder luid protest, niet uitgezonden.

Foto: Ontwerp pier Zandvoort van H.Th.Wijdeveld, aanzicht bij dag en nacht (Het Nieuwe Instituut / Architectuur Collectie) 

524 - uit het radionieuws van 7-3-1963: zogenaamde top-hits

Op het radionieuws vandaag: HKH Beatrix heeft de mazelen, maar er is geen reden tot bezorgdheid. De Mona Lisa is, verzekerd voor f.375 miljoen, per schip onderweg terug naar Frankrijk. Ze trok in Washington en New York in twee maanden anderhalf miljoen bezoekers. Genietroepen worden ingezet om rivieren en beken te bewaken nu het ijs begint te kruien. In oost-Gelderland zijn door verstopte beken al honderden hectaren land ondergelopen. Met explosieven worden metershoge ijswallen opgeblazen.
Het leukste nieuws betreft de wetenschap. Het ANP: “De organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek heeft de Utrechtse hoogleraar sociologie, professor Groenman, een subsidie verleend voor een cultuur-sociologisch onderzoek van het populaire lied. Het onderzoek wil nagaan of de veranderingen in het populaire lied een weerspiegeling vormen van de wijzigingen in de leef- en denkwijze gedurende de laatste vijftig jaar. Ook zal worden onderzocht waarom sommige liedjes zogenaamde top-hits worden, en dan dikwijls plotseling weer verdwijnen.”
Machtig boeiend onderzoek. Ben zo benieuwd naar zijn aanpak. Brede enquêtes onder schoolgaande jeugd of diepte interviews met Willem O Duys, Jo Vincent, Anneke Grönloh? Ga er maar aanstaan met je ZWO-geld. Om het geheugen een beetje op te poken. Top 1 hits in 63 waren: ‘Paradiso’ van Anneke Grönloh; ‘The Next Time’ van Cliff Richard; ‘Soerabaja’ van Anneke Grönloh; ‘Buona Notte’ van Rocco Granata; ‘Lucky Lips’ van Cliff Richard; ‘Cimeroni’ van Anneke Grönloh; ‘(You're the) Devil in Disguise’ van Elvis Presley; ‘Tes tendres Annees’ van Johnny Hallyday; ‘If I Had a Hammer’ van Trini Lopez.

Foto: The Blue Diamonds en Anneke Grönloh op weg naar Indonesië (Hugo van Gelderen, Anefo) 

523 - uit het radionieuws van 6-3-1963: parkeren

Verrassend bericht om 7 uur s-ochtends. Minister van Binnenlandse Zaken Toxopeus heeft verklaard dat hij de suggestie afwijst om gemeenteraden in te schakelen bij de benoeming van burgemeesters. Stel je voor, dan zouden we nu die hele kermis rond het profiel, de sollicitaties, de gesprekken en het ‘lekken’ allemaal moeten missen.
Amsterdam, horen we om 13.00 uur, buigt zich over de parkeerproblematiek. “Van de parkeerruimte in de binnenstad wordt ruim twee-derde ingenomen door auto’s die de hele dag blijven staan. Over enkele jaren is er voor bezoekers geen plaats meer vrij. Het Amsterdamse bedrijfsleven zal daarom moeten kiezen tussen zichzelf en zijn klanten.” Als suggesties worden gegeven aparte rijbanen voor openbaar vervoer, parkeerterreinen aan de rand van de stad en een grote parkeergarage onder de Singelgracht. Goede voorstellen destijds, ze zijn allemaal verwezenlijkt.
Een uitbraak van kinderverlamming in de Betuwe leidde tot extra inentingscampagnes. Die blijken aan te slaan. Het ANP: “In het dorp Opheusden zijn gisteravond ongeveer 400 kinderen en 200 volwassenen ingeënt. Het aantal gevaccineerde kinderen is hiermee meer dan verdubbeld.”  s-Avonds horen we dat ook in Kesteren ongeveer 400 spuiten zijn gezet. “Naar schatting 20% van de kinderen beneden 18 jaar is niet tegen polio gevaccineerd. Een aantal ouders verzet zich om principiële redenen tegen vaccinatie.”
Ik moest begin jaren 80 een lezing over historisch boerderij-onderzoek geven voor de Historische Kring Kesteren. Toen ik klaar was en ik dankwoord en boekenbon in ontvangst had genomen wou ik inpakken en vertrekken. Ho stop. Eerst gingen de ogen toe, werd gezamenlijk een dankgebed uitgesproken en werd de Here gebeden om een veilige thuisreis voor de spreker. Dat gebed is verhoord, de spreker en zijn Kever zijn heel thuis gekomen. 

Foto: parkeren op de Herengracht (z.j.)  (Stadsarchief Amsterdam) 

522 - uit het radionieuws van 5-3-1963: boerenprotest

Dominant vandaag is de gerechtelijke ontruiming van drie boerderijen in Hollandscheveld (Drenthe) omdat deze zogenaamde ‘vrije boeren’ hun bijdragen aan het Landbouwschap weigeren te betalen. Om 13.00 uur horen we dat er veel politie op de been is om de ontruiming in goede banen te leiden. Om 19.00 uur is het gepiept: “De ontruiming van de eerste boerderij in Hollandscheveld is zonder ernstige incidenten verlopen. Er deed zich een probleem voor toen de landbouwer zijn mesthoop wilde meenemen als roerend goed. De deurwaarder wist geen raad met dit vraagstuk, maar een vertegenwoordiger van het Landbouwschap vond in het burgerlijk wetboek een bepaling waaruit blijkt dat een mesthoop door zijn bestemming een onroerend goed is.” Om 20.00 uur blijkt dat het toch onrustig is geworden. “De rijkspolitie heeft na de ontruiming met gummistokken en traangasbommen een menigte belangstellenden moeten verdrijven. Jongelui bekogelden de politie met sneeuwballen, stenen en stukken hout. Ook de auto van de burgemeester van Hoogeveen moest het ontgelden.” Om 22.30 uur wordt over ernstige ongeregeldheden gesproken. “Een van de twee politieagenten die de wacht hielden werd met een dakpan in de nek geslagen en werd met bloedende wonden weggebracht. De auto van de gemeentepolitie werd in de sloot geduwd. Daarop verscheen voor de tweede keer vandaag de karabijn-brigade van de Rijkspolitie die charges uitvoerde. Enkele inwoners van Hollandscheveld liepen verwondingen op. Zij hebben in het donker een goed heenkomen gezocht.”
Om middernacht horen we dat het nu rustig is ter plaatse.

Boerenprotest als aanjager van een nieuwe populistische politieke partij. De Boerenpartij van boer Koekoek, zelf afkomstig uit Hollandscheveld, wist dit incident maximaal uit te buiten en zat een paar maanden later met drie zetels in de Tweede Kamer.

Foto: Gerechtelijke ontruiming in Hollandscheveld, 5 mrt 1963  (Joop van Bilsen, Anefo) 

521 - uit het radionieuws van 4-3-1963: gifbelt

De Franse mijnwerkers gaan staken, ze willen 11% meer loon en beter pensioen. De Gaulle heeft een decreet uitgevaardigd waarmee het staken voor mijnwerkers wordt verboden op straffe van geldboetes en/of gevangenisstraf. De mijnwerkers lappen dit aan hun laars en ontvangen sympathie van andere sectoren zoals het transport en de bouw. Vakbonden rijden met auto’s door de staten en roepen met luidsprekers en pamfletten de mijnwerkers op thuis te blijven. Met succes, want 96% is thuisgebleven. De mijnwerkers zijn natuurlijk ook opportunisten, de koude van de afgelopen maanden heeft tot een tekort aan kolen geleid. Bij uitstek de tijd om je eigen onmisbaarheid in loonsverhoging om te zetten. Geen idee wie dit gaat winnen. De Gaulle treedt pas in 1969 af.
Dat de kou hard aankomt horen we om 20.00 uur. Het ANP: “De lange winterperiode zal de nationale economie van ons land mogelijk een schade toebrengen die groter is dan de overstromingsramp, tien jaar geleden, aldus de heer De Koster, voorzitter van het werkgeversverbond. Vooral de bouwnijverheid is ernstig getroffen. Hij raamde achterstand in de bouw op drie-en-een-halve maand, twee-en-een-halve maand door de vorst, en een maand door het grote aantal branden.”
Dit heeft allemaal niets te maken met de brand in de vuilnisbelt van Broek in Waterland. Gisteren heeft het ‘Corps Mobile Colonnes’ 27 uur met 100 stralen staan spuiten, maar zonder resultaat. “De Belangengemeenschap voor Stopzetting van de Vuilnisstortplaats in Broek in Waterland wil nu de Minister van Defensie vragen de genie te sturen.” Ik vermoed dat het hier om de later zo beruchte Volgermeerpolder gaat. Men ging toen anders om met afval.

Foto: De vergiftigde vuilnisbelt bij Broek in Waterland, 1980  (Hans van Dijk, Anefo)  Twee foto's, zelfde plek, zelfde tijd, zelfde fotograaf. Ik vermoed dat hij het olievat heeft omgeschopt. Waarom ? We zien nu een afzender op de bodem. Nooit weg, zulke informatie. 

520 - uit het radionieuws van 3-3-1963: opnieuw Sjoukje !

Deze zondag 60 jaar geleden moet Sjoukje Dijkstra op het WK kunstrijden op de schaats in Campina d’Ampezzo haar kür rijden en guess what: ze wint  Ze wordt opnieuw wereldkampioene. Het ANP maakt er in drie bulletins uitgebreid melding van. Met een enorm puntenverschil blijft ze voor op haar rivalen, de andere toppers zoals Regine Heizer, Nicole Hassler, Wendy Griner en Petra Burke.
Op zoek naar mooie foto’s blijkt dat die er van 1963 niet zijn. Wel van 1962 en 1964, maar wat maakt het uit. Ze zijn allemaal hetzelfde.
De vroege jaren 60 = Sjoukje Dijkstra.

Foto:  'Op het erepodium vlnr Regine Heitzer, Sjoukje Dijkstra en Petra Burke.'   (1964, Harry Pot, Anefo) 

519 - uit het radionieuws van 2-3-1963: 2x ter dood veroordeeld

De kou is half december ingevallen, nu is het 2 maart en wat horen we op het ANP-nieuws: “Schaatsenrijden. De wedstrijdtocht over het IJsselmeer is gewonnen door Jan van der Hoorn. Hij deed over het parcours van 166 kilometer 6 uur en 28 minuten. In Medemblik komen nog steeds toerrijders binnen die 40, 75 of 100 km hebben gereden. Er waren 4500 deelnemers ingeschreven.” Wat een winter.
Anderen ontvluchten de kou. Om 13.00 uur op het radionieuws: “De minister van OKW, mr Cals, is vanmorgen met zijn echtgenote naar Madrid vertrokken. Aan de zuidkust van Spanje zal het echtpaar van een tweeweekse vakantie gaan genieten.” Heel apart om dat op het radionieuws te horen. Ik betwijfel of Jo Cals dit kon waarderen.

België heeft een zekere reputatie van klungeligheid, die werd bevestigd toen Marc Dutroux, de meest gehate misdadiger sinds lang, op klaarlichte dag uit een politieauto stapte en in het bos verdween. Deze, van 60 jaar geleden is ook een aparte: “Het gerechtshof in Aarlen heeft een 57-jarige Belg, René Hébrant, ter dood veroordeeld. Hij werd beschuldigd van drie moorden, twee roofovervallen en een groot aantal diefstallen. De doodstraf wordt in België wel uitgesproken maar niet ten uitvoer gelegd. Het was de tweede keer dat Hébrant ter dood werd veroordeeld. In 1943 werd dit vonnis tegen hem uitgesproken wegens soortgelijke misdrijven, maar hij werd in 1960 vrijgelaten wegens goed gedrag.”
Zou dit een record zijn, twee keer in je leven ter dood veroordeeld? Of is 3 keer ook denkbaar?

Foto:  IJspret op de Gouwzee, voorjaar 1963  (Jac de NIjs, Anefo) 

518 - uit het radionieuws van 1-3-1963: schoenen poetsen

Wij zijn gewend aan klimaatrecords die keer op keer worden gebroken. Zestig jaar geleden werden ook records gebroken, maar ze boezemden nog geen angst in qua klimaatcrisis. Het ANP: “De wintermaanden die achter ons liggen zijn bijna de koudste geweest in 250 jaar. De gemiddelde temperatuur in De Bilt was drie graden onder nul. Alleen in 1829 was het een-tiende graad kouder.” Ik wist niet dat ze 200 jaar geleden al zulke metingen deden.

Later in dit bulletin horen we dat in Engeland “opschudding is ontstaan door een foto in de dagbladen, waarop een Britse korporaal de schoenen poetst van een Russische generaal. De man wiens laarzen zijn gepoetst is de commandant van de Russische luchtmacht in West-Duitsland. Alle ochtendbladen hebben de foto gepubliceerd en schrijven dat het Engelse prestige een slag heeft gekregen. Het Britse Ministerie van Defensie is het daar niet mee eens en noemt het poetsen van de Russische schoenen een normaal gebaar van beleefdheid jegens een bezoeker.”
Ik ga ervan uit dat de generaal de laarzen aan had toen ze werden gepoetst, en ja, dan ontstaat een beeld van opvallende onderdanigheid van de poetser jegens de gepoetste. Ik herinner me dat ik voor het eerst schoenpoetsers in actie zag in Istanbul toen ik daar als hippie in 1974 naar toe was gelift. Ik schrok van dat beeld, zo’n jongetje op zijn knieën voor een man op een stoel die onverschillig de krant leest. Maar het went snel, zeker als die jongetjes tot vervelens toe vragen of ze jouw schoenen niet eens zullen poetsen.

Foto:  Schoenpoetsen op de Dam, Heitje voor en Karweitje 1960  (Willem van Rossem)

517 - uit het radionieuws van 28-2-1963: vingerhoedjes

In de gemeente Opheusden is een serieuze uitbraak van kinderverlamming gaande. Het gemeentebestuur heeft besloten op 5 en 6 maart een extra inenting te organiseren. Of dit helpt wordt betwijfeld omdat veel inwoners zich principieel verzetten tegen vaccinatie.

Later in hetzelfde bulletin een mal bericht. “De Westduitse industrie heeft vorig jaar 7 miljoen vingerhoeden geproduceerd en de helft daarvan naar het buitenland verkocht. De fabrikanten komen in het geweer tegen de stelling dat het vingerhoedje uit de mode is. Ze worden gemaakt in dertig soorten en twaalf maten.”
Wat moet je met zulk nieuws?    Ja, in onze ogen is het grappig want het ding zal wel in onbruik raken, nu er geen sokken meer worden gestopt of jassen worden gekeerd. Het wachten is op een vingerhoedjesmuseum. Op internet bestaat dat al. Ik zocht een foto en zag honderden modellen in zilver, koper, brons, hout, sommige uit de vroege middeleeuwen.

Foto: vingerhoed, met het opschrift 'Cataline Blavoet 1595'  (Museum Rotterdam)

516 - uit het radionieuws van 27-2-1963: desertie

Gevarieerd nieuws vandaag. Om 13.00 uur: “De Shah van Perzie heeft meegedeeld dat bij de komende parlementsverkiezingen ook vrouwen mogen stemmen. Tot nu hebben religieuze leiders zich hier tegen verzet. De Shah is van mening dat het in overeenstemming met de grondwet is en met de Islam.”
In Hongarije is al gestemd: 99% van de stemmen ging naar ‘Het Vaderlands Volksfront’, de enige partij die meedeed. 300.000 van de 7-miljoen stemgerechtigden zijn thuisgebleven. Daar zit, 6 jaar na de mislukte opstand, de schrik er blijkbaar nog goed in.
Verder binnenlands nieuws: De regering wil het aantal schuilplaatsen verhogen van 47.000 naar 67.000. “Minister Toxopeus schrijft dat als Nederland in een oorlog betrokken zal raken, het een beperkte oorlog met kernwapens zal zijn. Zo zal het mogelijk zijn het maatschappelijk leven behoorlijk op gang te houden.”
De film The War Game komt pas in 1966 uit. Ik denk dat als excellentie Toxopeus deze film had gezien, hij zijn brief anders had geformuleerd.
Heel apart nieuws om 18.00 uur: “De krijgsraad heeft een 20 jarige dienstplichtig soldaat uit Zwaagwesteinde wegens desertie veroordeeld tot 4 maanden gevangenisstraf. Hij was vorig jaar, na verlof, niet naar zijn onderdeel teruggekeerd en liep zo uitzending naar Nieuw Guinea mis. Volgens een psychiatrisch rapport was de soldaat volkomen ongeschikt voor uitzending naar de tropen.” Hierna volgt de zin “Gebleken is dat de houding van zijn moeder een grote rol heeft gespeeld bij het besluit tot desertie” maar die zin heeft de nieuwslezer doorgestreept. Relevante informatie, waarom dan toch niet voorgelezen? Iets om over na te denken.

Foto: Soldaten worden uitgezwaaid als ze met de Zuiderkruis vertrekken naar Nieuw Guinea, 1962  (Harry Pot, Anefo) 

515 - uit het radionieuws van 26-2-1963: ontwaken na 5000 jaar

Het ANP, s-avond om 6 uur: “In Amsterdam is het stoffelijk overschot gevonden van de vrouw die bekend stond onder de naam ‘Zwarte Jeanne’. Het lag in de Riekerhaven waarvan het ijs enkele dagen geleden is gebroken. De vrouw was vermist sinds 3 december van het vorig jaar.” Eric Slot, de samensteller van de Amsterdamse Moordatlas, geeft een verhandeling over de levensloop van Zwarte Jeanne. Daar word je niet vrolijk van.
De Mariner II, het ruimteschip dat maanden onderweg was om in de buurt van Venus te komen stuurt nu signalen terug naar moeder aarde. Het is er 430 graden Celsius en om haar as draaien kost Venus 250 dagen. Dus één dag op Venus duurt 250 dagen. Lastige omstandigheden om te leven.
Maar zeg nooit nooit. Kijk maar, het leukste bericht vandaag horen we om 13.00 uur: “Russische geologen zijn er in geslaagd twee hagedissen wakker te maken die een winterslaap van 5000 jaar achter de rug hadden in de bevroren grond van noord-Siberië. Eén leefde na zijn ontdooiing nog drie weken, de ander nog een hele zomer.”
Leuk verhaal, ook als het niet klopt. Zijn er nog van die gasten die zich in een capsule hebben laten invriezen met het idee dat ze er over een jaar of honderd weer fris en fruitig uitstappen? De Fokke Obbema van dan komt vast langs voor een interviewtje.

Foto: de Lacerta Viridis uit de Iconographia Zoologica z.j. (Special Collections, University of Amsterdam)