953 - uit het radionieuws van 24 juni 1964: vleeseters

Toen ik gisteren las dat HM Juul de hele middag vanaf haar bordes naar 25 autobussen vol bejaarden heeft staan zwaaien, dacht ik wat een goeierd is het toch. Ik was niet de enige. Het ANP: “De Rijksuniversiteit in Groningen heeft koningin Juliana het eredoctoraat in de sociale wetenschappen verleend als eerbetoon voor een modern koningschap met een sterk sociale inslag.” Haar grote hart werd herkend en gewaardeerd, blijkbaar.
Verder binnenlands nieuws. In Utrecht komt vandaag het grootste vleesschandaal sinds jaren voor de rechter. “Een slager, een veehandelaar en een landbouwer werden veroordeeld wegens het clandestien slachten van gestorven kalveren, schapen en varkens. Het vlees, soms besmet met typhus bacillen, kwam via slagerijen, broodjeswinkels en cafetaria bij het publiek. Nu de vleesprijzen flink zijn opgelopen zien knoeiers hun kans schoon om een goede prijs te maken voor kadavers.”
Het ANP schrikt er niet voor terug om het nieuws vrij plastisch onder woorden te brengen. Graag veel over ‘kadavers’ praten, dan vliegt het aantal vegetariërs omhoog.
Tot slot, ook over gezondheid: “Volgend jaar zullen in Amerika alle sigarettenpakjes voorzien moeten zijn van een duidelijke waarschuwing dat het roken van sigaretten schadelijk is voor de gezondheid en de dood door kanker ten gevolgen kan hebben.”
Dus daar toen al. Dat waarschuwen is bij ons pas begin jaren 90 langzaam op gang gekomen.

Foto: Slagerij Noordeloos op de Albert Cuypstraat, 1961 (heeft niets te maken met in de tekst genoemde rechtszaak) (Ben van Meerendonk, collectie IISG)

952 - uit het radionieuws van 23 juni 1964: het jaarlijks bejaardendefilé

“De Sovjet Unie wil in Zweden grote hoeveelheden buis met wijde doorsnee kopen voor olie- en gasleidingen. Dat zei Chroestjov tijdens zijn tafelrede bij het staatsdiner met de Zweedse regering. De Verenigde Staten beschouwen dit soort wijde buis als strategisch materiaal en willen daarom niet leveren.”
Een uur later: “De Zweedse politie heeft kort voor aankomst van premier Chroestjov een man gearresteerd die wordt verdacht van gevaarlijke activiteiten. De man zou plannen hebben gehad om de Russische premier te ontvoeren.”
Dat is wel apart. Een moordaanslag, alléé, een rookbom voor wat aandacht, okay. Maar Chroestjov ontvoeren, dat is wel een ambitieus project.
“Om half negen gisterochtend is de 192-miljoenste Amerikaan geboren.” Goed om te weten denk ik dan, het zijn er nu ongeveer 335 miljoen. Maar dan gaat het ANP verder met het volgende: “op het ogenblik wordt in Amerika iedere 7 seconden iemand geboren, elke 17 seconden sterft iemand, om de anderhalve minuut komt een immigrant aan en dat elke 23ste minuut vertrekt een emigrant.” Wat moeten we daarmee? Wat een zinloze informatie.
Dan liever ons eigen binnenlandse nieuws met echt belangwekkende cijfers: “Dertien honderd bejaarden uit alle delen van het land hebben vanmiddag deelgenomen aan het jaarlijkse defilé voor Hare Majesteit de Koningin op paleis Soestdijk. In 25 autobussen en meer dan 100 auto’s reden de bejaarden langs het bordes.” Kijk daar heb je wat aan, zulk nieuws.

Foto: Bejaarden begroeten Juul vanuit de bus tijdens het jaarlijks bejaarden defilé, 23 juni 1964 (Jac de Nijs, Anefo)

951 - uit het radionieuws van 22 juni 1964: De zomer is begonnen

Bij ons zomert het. Het ANP: “Vanaf volgende week zal iedere zondag een helikopter van Hoek van Holland tot Zandvoort langs de kust gaan vliegen met reddingsmateriaal aan boord.”
Aan de andere kant van de wereld vriest het dat het kraakt. “De hevige koudegolf in Zuid-Afrika heeft dit weekeinde aan twintig mensen het leven gekost. Ongelukken op de gladde wegen eisten vijftien mensenlevens. Vijf Zuidafrikanen zijn doodgevroren.”
Verder deze maandag veel van het type nieuws dat ons snel zou vervelen. Ter voorbeeld: “Premier Inönu van Turkije heeft in Washington een onderhoud van een uur gehad met president Johnson. Over de inhoud van het gesprek zijn geen mededelingen gedaan.”   “Premier Chroestjov is vanmiddag in Stockholm aangekomen. De Zweedse autoriteiten hebben uitgebreide voorzorgsmaatregelen getroffen.”   “De minister van Buitenlandse Zaken zal, in gezelschap van mevrouw Luns, van 6 tot 14 juli een officieel bezoek brengen aan de Sovjetunie. Dit op uitnodiging van zijn Russische ambtgenoot, de heer Gromiko.”   “De eerste minister van Griekenland, de heer Papandreou, is voornemens een bezoek aan Londen te brengen, waarschijnlijk begin juli.”
Reuze interessant natuurlijk, maar erg veel wijzer word ik er niet van.
Wat hout snijdt hoor ik om 18.00 uur: “Bij de opening van het driedaags congres van de West Europese Unie in Rome waarschuwde de Italiaanse premier Moro voor ‘uitwassen van het nationalisme’ omdat deze de eenheid van Europa in de weg staan.” We zijn 60 jaar verder en waar heeft de EU het meest last van: uitwassen van nationalisme.

Foto: Volendammer met kinderen op het strand.   (Jac de Nijs, Anefo)

950 - uit het radionieuws van 21 juni 1964: Zondag, rustdag

“Voetbal. Het Spaanse nationale elftal is Europees kampioen geworden. Het versloeg vanavond in Madrid, in de finale van het Europese toernooi voor landenploegen, Rusland met 2-1. Meer dan 100-duizend mensen woonden de wedstrijd bij. Onder hen was het Spaanse staatshoofd generaal Franco. Zijn aanwezigheid bij de finale tussen Spanje en Rusland wordt gezien als een teken van ontspanning in de betrekkingen tussen de twee landen, die sinds de burgeroorlog zeer gespannen zijn geweest.” Goed dat Spanje won. Bij verlies had Franco er een paar tegen de muur gezet.
Heel anders gaat het in Griekenland, waar de competitie voor onbepaalde tijd is stil gelegd. “Tijdens de bekerwedstrijd tussen Panathinaikos uit Athene en Olympiakos uit Piraeus braken ongeregeldheden uit. De ongeveer 25-duizend toeschouwers vertrouwden de 1-1 uitslag niet, renden het veld op en sloegen alles kort en klein. Vier politiemannen raakten gewond.”
Ook in Afrika lopen de gemoederen op: “Premier Kenyatta van Kenia meent dat de regering van Zuid-Afrika uit de weg moet worden geruimd, zelfs als het nodig zou zijn daarbij bloed te vergieten. Hij zei dat op een anti-Zuid-Afrikaanse demonstratie in Nairobi waarbij de regering Verwoerd symbolisch werd begraven.” Krachtig statement, zullen we maar zeggen.

Foto:  Zondagmiddag aan de Kralingseplas (Henk Lindeboom, Anefo)

949 - uit het radionieuws van 20 juni 1964: 'Biënnale niet passend'

Spierballentaal uit de VS: “Amerika is bereid een grote oorlog met China te riskeren als dat nodig is om Zuidoost Azië te behoeden voor communistische overheersing. Als China en Noord-Vietnam hun buren niet met rust laten, ziet de toekomst er somber uit.” Dat kwam dus helemaal uit. De Vietnamoorlog was een ramp voor iedereen daar.
Veel luchtiger stapt Chroesjtsjov door het leven die met vrouw en dochters een paar weken een staatsbezoek doet aan Scandinavië. Het ANP: “Premier Chroetsjov heeft in Kopenhagen een bezoek gebracht aan de effectenbeurs.” Moet je nagaan dat twee jaar geleden (zie Oud-nieuws 168 van 3 maart 1962) in Moskou twee mensen de doodstraf kregen vanwege ‘deviezen speculatie’. Daar zijn ze op een gemiddelde effectenbeurs helemaal niet vies van.
Dan de kunsten, altijd spannend in de sixties. “In Venetië is vanmiddag de 32ste Biënnale geopend in een storm van controversen. President Segni van Italië heeft vanmorgen bericht verhinderd te zijn om de opening te verrichten. De patriarch van Venetië, kardinaal Urbani, heeft rooms-katholieke geestelijken verboden de expositie te bezoeken. Sommige werken zijn volgens hem ‘niet passend’.” Wat hij ‘niet passend’ vindt vermeldt het ANP niet. Maar toch, effectieve reclame, iedereen wil zien wat daar loos is. Ik herinner me een fototentoonstelling in Groningen van Serrano met op het affiche een naakte vrouw die een jongen in de bek piest. Schande, grote schande, maar het was nog nooit zo druk in Groningen als toen in 1997.

Foto: Werk van Rauschenberg op weg naar de Biënnale, juni 1964  (©Ugo Mulas Heirs)

948 - uit het radionieuws van 19 juni 1964: 'de ontwapening'

In de VS doet de republikeinse presidentskandidaat Barry Goldwater van zich spreken. Vandaag heeft hij bekend gemaakt tegen het wetsontwerp voor burgerrechten te stemmen. Het ANP: “Senator Goldwater is het vooral oneens met het voorstel dat zwarten toegang moeten krijgen tot alle hotels, restaurants en andere openbare gelegenheden in de Verenigde Staten.”
Later horen we dat het debat over het wetsvoorstel is stopgezet en uitgesteld omdat “een felle woordenwisseling was ontstaan tussen afgevaardigden uit noordelijke en uit zuidelijke staten.” Een verdeeld land blijkbaar, nog steeds.
Om 16.00 uur: “De premier van de Nederlandse Antillen, de heer Jonckheer, heeft zich bij zijn vertrek uit ons land bijzonder verheugd getoond over de oprichting van de Antilliaanse Luchtvaart Maatschappij, de ALM.” Die ken ik niet, en het klinkt weinig levensvatbaar. Even opzoeken. Valt nog alles mee: de ALM kwam in 1979 in de rode cijfers, en werd in 2002 opgeheven.
Bijna dagelijks in het nieuws, al maanden, is 'de ontwapening’. “De Amerikaanse afgevaardigde op de ontwapeningsconferentie in Geneve, Foster, meent dat vooruitgang kan worden geboekt, te beginnen met de vernietiging van bommenwerpers.”
Dat is het betere onderhandelen. Je hebt een hoop schroot staan, en dan doe jij de geste om dat op te ruimen. Zo, Sovjet Unie, wat stellen jullie hier tegenover? Hè, hè?

Foto: oude bommenwerpers in Arizona (Defense Visual Information Distribution Service)

947 - uit het radionieuws van 18 juni 1964: pro Chinese elementen

Om 8 uur: “De Oost-Duitse communisten hebben opdracht gekregen hun partij te zuiveren van pro-Chinese elementen.” Hier één zinnetje op het radionieuws, daar wellicht leidend tot huiszoekingen en arrestaties. Hoe kom je op het spoor van ‘pro-Chinese elementen’. Laat dat maar over aan de Stasi van Erich Mielke, die de club leidde van 1957 tot 89. Als ze zich niet vrijwillig melden wijst hij ze wel aan, die elementen.
Dan hebben wij niets te klagen. Alhoewel: “De voorzitter van het Nederlands Katholiek Vakverbond, de heer Middelhuis, vindt dat de arbeiders te weinig waardering hebben voor wat de laatste jaren op sociaal-ekonomisch gebied is bereikt. Bij sommige arbeiders heerst volgens hem een apathische en zure stemming. De vakbeweging streeft niet alleen naar stoffelijke welvaart. Zij schenkt ook aandacht aan maatschappelijke kwesties en menselijke waardigheid.” Wonderlijke strategie van deze Middelhuis. Meestal vermindert de zuurgraad niet echt door te zeggen dat men niet zuur moet doen.
Tot slot het weer. Het weer doet raar. “Door hevig onweer boven Noord-Brabant zijn vanavond drie boerderijen afgebrand. Twee boerderijen in Venhorst en Veen en een kalvermesterij in Castelre waarbij 58 mestkalveren om het leven kwamen.” Heel naar, maar minder dramatisch dan die duizendtallen die je tegenwoordig hoort bij stalbranden.
En “Zuid-Afrika beleeft de hevigste sneeuwval van deze eeuw. Gemiddeld sneeuwt het er een keer in de vijf jaar.” Ver weg misschien, maar toch. Daar hebben ze ook weer (maar niet Peter Kuipers Munnike). 

Dit is Oud-nieuws 946. Meer op www.devrolijkejaren60.nl Foto: DDR turntraining 1956 (Bundesarchive, Löwe)

946 - uit het radionieuws van 17 juni 1964: het old-boys-network

“De nieuwe bank, die is ontstaan door het samengaan van de Nederlandse Handelsmaatschappij en de Twentsche Bank, gaat de naam dragen Algemene Bank Nederland.” PvdA voorman dr. Vondeling plaatste kanttekeningen bij deze concentratieverschijnselen zoals bij de nieuwe ABN en AMRO-banken. “Hij illustreerde zijn ongerustheid met een uitvoerige lijst van kommisariaten, die de direktieleden en de commissarissen van deze banken bij andere bedrijven bekleden.” Een terechte ongerustheid, lijkt me, maar het is vechten tegen de bierkaai. Hier zie je het old-boys-network ontstaan. 
Verder heel divers nieuws vandaag: “In het Italiaanse plaatsje Copertino heeft een vissersvrouw het leven geschonken aan een baby van bijna 10 kilo, een meisje. Moeder en kind maken het goed.” Hier heb ik even geen beeld bij.
En dan “In Italië zijn de afgelopen 10 dagen 40 mensen om het leven gekomen door noodweer. Vandaag werden 7 personen door de bliksem gedood.”
Alsof het vandaag om records gaat: “Binnen de afgelopen 24 uur zijn drie boksers overleden na knock-out. De slachtoffers vielen in Manilla, Londen en Sydney, alle drie door hersenbeschadiging.”
Dichter bij huis: “In de Noord-Franse plaats Etaples zijn 4000 munten gevonden uit de tweede en vierde eeuw van onze jaartelling.”    Dat is nog de Romeinse tijd. In één vondst munten met zo’n tijdsverschil is niet direct logisch. Alsof wij wat euro’s in de grond verstoppen, samen met wat guldens uit 1850. Misschien gingen de muntjes toen langer mee, kan ook.

Foto: 17 juni 1964. De heer Burgerhout (links), voormalig directeur Twentsche Bank, thans commissaris bedient de president van de nieuwe ABN-combinatie, de heer Van de Wall Bake (rechts).  (Jac de Nijs, Anefo).

945 - uit het radionieuws van 16 juni 1964: 47 kg vlees per jaar

“Vijf leerlingen van middelbare scholen hebben het jaarlijks concours voor de Franse taal gewonnen, dat wordt georganiseerd door de Alliance Française. De opdracht was een opstel over het thema ‘waarom Frans leren?’. De vijf winnaars gaan acht dagen naar Parijs.”
Wat er niet bijstaat is of ze dat opstel in het Frans of in het Nederlands hebben gemaakt. Ik vermoed in het Nederlands. 
Ik ben blij dat ik vroeger Frans, Duits en Engels heb gehad op school, en ik brabbel nog best een woordje mee in die talen. Maar vraag me niet een brief (of een opstel) te schrijven in Frans of Duits, dat wordt een ramp. Engels schrijven durf ik wel aan, maar zodra een native speaker mijn Engels corrigeert gaat altijd alles weer op de schop.
Een raar bericht om 6 uur: “Het Nederlands Bijbelgenootschap heeft vorig jaar 4-duizend bijbels uitgevoerd naar Indonesië. Verder 1200 Nieuwe Testamenten en meer dan een miljoen bijbelgedeelten.” Een paar duizend bijbels is natuurlijk peanuts voor een land met 100 miljoen inwoners. Maar ‘een miljoen bijbelgedeelten’, wat moeten we daar onder verstaan? 
Duidelijker taal later in dit bulletin. Het ANP: “De consumptie van vlees per hoofd van de bevolking is dit jaar ongeveer gelijk gebleven aan die van vorig jaar: 47,5 kilo.” Is dat veel? Wat blijkt, de gemiddelde vleesconsumptie is gedaald. De laatste 20 jaar schommelt die tussen de 38 en 39 kilo per jaar, zegt ‘Wakker Dier’ en die ronden niet af naar beneden.

Foto: Afbeelding van ‘de Tegel Boetiek’

944 - uit het radionieuws van 15 juni 1964: Franz Ferdinand

In Sarajevo begint de herdenking van de moord op aartshertog Frans Ferdinand, die 50 jaar geleden de eerste wereldoorlog ontketende. “Voor Joegoslavië had deze daad uiteindelijk tot gevolg dat het land onafhankelijk werd.” Zo heb ik er nooit naar gekeken. De Joego’s kunnen dus met vreugde terugkijken naar de Grote Oorlog, omdat deze hun de onafhankelijkheid bracht.
“De vroegere aartsbisschop van Kaapstad, dokter Joost den Blank, heeft in Londen een petitie ontvangen met 91-duizend handtekeningen voor de vrijlating van politieke gevangenen in Zuid Afrika.” Die heb je nu zo bij mekaar via sociale media, maar dat was toen andere koek. Langs de deur, bij de kerk, in het winkelcentrum, liefst in de regen met zo’n pak A4-tjes waarboven stond ik ben tegen dit of dat en daaronder plaats voor 8 mensen met hun naam, woonplaats en handtekening. Volgende blaadje.
Hoe anders kan het gaan. “Vijf jongeren uit de stichting ‘Door de Eeuwen Trouw’ zijn vanochtend door de Baarnse politie aangehouden toen ze voor Paleis Soestdijk een spandoek ontrolden. Ze wilden Hare Majesteit vragen te bemiddelen om de ter dood veroordeelde leider van de Zuid-Molukse onafhankelijkheidsbeweging, doctor Soemokil, vrij te krijgen en asyl in Nederland te verlenen. De vijf zullen voor de kantonrechter worden gebracht omdat demonstraties voor het paleis zijn verboden.” 
Tot slot Duitsland. Daar heeft een oud-admiraal zijn zorgen geuit over de mentaliteit in het Duitse leger: er wordt traditioneel ‘gedrild’, democratische waarden worden gebagatelliseerd, een staat in de staat dreigt. “Als deze tendens niet ophoudt zal een strijdmacht ontstaan met de wapens van morgen maar in de geest van gisteren.” Poeff, als een Duitse admiraal dat zegt …

 Foto: Aartshertog Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophie, kort voor hun dood. Sarajevo, 28 juni 1914 (public domain)

943 - uit het radionieuws van 14 juni 1964: ontspanning

Hoe absurd het er in de VS aan toe gaat. Dominee Martin Luther King zit gevangen in Florida omdat hij heeft gepoogd een restaurant binnen te gaan dat uitsluitend toegankelijk is voor blanken. “Vandaag is hij op borgtocht vrijgelaten en zal hij een ere-doctoraat in ontvangst nemen van de Yale-Universiteit.”
Binnenlands nieuws. “De musiciloog professor Bernet Kempers heeft gepleit voor een opleiding aan de conservatoria voor pianostemmers. Bovendien zou hij ‘pianostemmen’ een verplicht bijvak willen maken voor pianisten.”
Ik vrees dat zijn voorstel het niet heeft gehaald. Kunstopleidingen zijn niet zo te porren voor het onderricht in de technische aspecten. Mijn partner heeft 5 jaar geschilderd op een kunstacademie, maar moest later bij een meubelmaker leren hoe ze een doek moest opspannen. 
In Duitsland heeft een groep mensen een week in een ondergrondse bunker doorgebracht om na te gaan hoe overlevenden van een kernaanval er na een week aan toe zijn. “Volgens de medische leider is de proef volledig geslaagd. Twee mensen hebben opgegeven omdat het hun te zwaar werd. Van de 142 deelnemers waren 60 doktoren.” Wat een idiote proef. Als het ANP had gemeld dat de helft uit demente bejaarden bestond, dan ik het wel aardig gevonden.
En waarom die onrust, er heerst ontspanning: “De Russische premier Chroesjtsjov is uit Moskou vertrokken voor een bezoek van drie weken aan Noorwegen, Zweden en Denemarken. Zijn vrouw en zijn drie dochters gaan mee.” Gezellige boel. Niks bunker.

Foto: Chroesjtsjov en Soekarno steken een rokertje op (zonder jaar, creative commons)

942 - uit het radionieuws van 13 juni 1964: incompatibilité des humeurs

Twee items vandaag met een zekere actualiteitswaarde: “De bestedingen in de gezondheidszorg in ons land zijn in tien jaar verdrievoudigd, tot meer dan twee miljard, ongeveer 5% van het nationaal inkomen. Men wijt de snelle groei aan de toename van de welvaart, het roken van sigaretten, overvoeding en onvoldoende lichaamsbeweging.”
Nu gaat 112 miljard euro naar de zorg, dat is 26% van alle overheidsbestedingen. Je hebt geen glazen bol nodig om te voorspellen dat dit nog meer wordt.
Het andere item: “Vorig jaar waren er in ons land ruim 144-duizend vreemdelingen van 80 verschillende nationaliteiten. Sinds 1 januari 1957 hebben 2100 vreemdelingen om toelating in Nederland verzocht, van wie ongeveer 2000 werden toegelaten.” Drie keer niks dus.
Heel ander onderwerp. Het ANP meldt dat uit een nu vrijgegeven briefwisseling tussen Roosevelt en Churchill blijkt dat Roosevelt generaal De Gaulle helemaal niet zag zitten en Churchill adviseerde met hem te breken. “Churchill schreef terug dat ook hij niet veel met generaal de Gaulle op had, maar dat zijn leiderschap van het Franse bevrijdingsfront op dit moment de beste oplossing was.” En dan: “Een Amerikaanse perschef heeft meegedeeld dat de publicatie van deze briefwisseling tussen president Roosevelt en Churchill in geen enkel verband staat met de huidige betrekkingen tussen Amerika en Frankrijk.”
Ja, ja. Het toeval wil dat die op dit moment belabberd zijn. De Gaulle zit Amerika continu op alle fronten dwars.

Foto: Vlnr Franklin D. Roosevelt, Charles de Gaulle, Winston Churchill, Casablanca, 14 jan.1943 (H.A. Mason, public domain)

941 - uit het radionieuws van 12 juni 1964: brand, brand

Je bent in één klap wakker bij het nieuws van 7 uur: “Een Duits militair straalvliegtuig heeft boven Texel een oefenbom verloren. In de polder de Hemmer boorde het projectiel zich diep in de grond op enkele tientallen meters van een landbouwerszoon.”
Aparte woordkeuze, landbouwerszoon. Ze halen het beroep van zijn vader erbij om niet te hoeven verklaren wat die jongen daar deed op dat tijdstip. Als ze hadden gezegd bakkerszoon, of zoon van de burgemeester, dan zegt heel Nederland, wat deed die jongen daar?
In Zuid-Holland gaat het ook mis: “Daar zijn vanmiddag twee kerken volkomen uitgebrand. In Haastrecht ging de Nederlands Hervormde kerk verloren, en tegelijkertijd brandde in Zoeterwoude de Rooms Katholieke kerk af.” Ik weet niet wat ze fout hebben gedaan, maar de straffe Gods was niet mals daar in Zuid-Holland. Leg dat maar eens uit aan de goegemeente.
Om half elf: “Nijmegen krijgt er een nieuwe stadswijk bij voor 35-duizend inwoners. De uitbreiding komt in het 425 hectare grote gebied, de Duckenburg. Met de bouw wordt in 1966 begonnen; het plan is het terrein in 10 jaar vol te bouwen.”
Ik heb het net op google-maps bekeken. Het is zo’n wijk met eindeloos vertakte woonerven, genaamd Malvert, Lankhorst, Aldenhof, Tolhuis en zo verder. Heerlijk wonen op Malvert 3347, of Tolhuis 4439, wel even zoeken om er te komen.
Woonerven, daar zijn de stedenbouwers weer van teruggekomen.

Foto: Bij de kerkbrand in Haastrecht kwam het carillon naar beneden, juni 1964 (Harry Pot, Anefo)

940 - uit het radionieuws van 11 juni 1964: 'genoeg van Rusland'

Om 13.00 uur: “De directies van de Amsterdamse Bank en de Rotterdamse Bank hebben besloten samen te smelten.” Hier is de AMRO-bank in de maak. Het ANP vervolgt: “Een week geleden werd bekend dat ook besprekingen over een fusie gaande zijn tussen de Nederlandse Handelsmaatschappij en de Twentsche Bank.”  Dat wordt de ABN. De rest is geschiedenis.
"In het Zuid-Afrikaanse Pretoria zijn acht Afrikaanse nationalistische leiders schuldig bevonden aan sabotage. Onder hen Nelson Mandela. De maximum straf is de doodstraf. De rechter zal morgen vonnis wijzen.”  Hij kreeg uiteindelijk levenslang en kwam in 1990 vrij. Maar stel je voor dat hij toen was terechtgesteld. Dan hadden we een hoop gemist.
Het viel me eerder op, het ANP draait volop mee in de Koude Oorlog retoriek. Vandaag twee keer lang aandacht voor een feitelijk onbelangrijk voorval: “Een Amerikaans echtpaar, dat vijf jaar in de Sovjet Unie heeft gewoond, is vanmorgen teruggekeerd naar de Verenigde Staten. Bij hun vertrek uit Moskou verklaarde de man dat hij genoeg heeft van het leven onder het communistisch regiem in Rusland. Het echtpaar heeft al zijn bezittingen verkocht om de terugreis naar Amerika te kunnen betalen.”
Zo weet ik er nog wel een paar. Stel je voor dat alle emigranten die na vijf jaar genoeg hebben van het leven in het kapitalistische Amerika, hun bullen verkopen en vertrekken, deze aandacht zouden krijgen.
Foto: Group of sunbathers, Moscow 1964 (Thomas Taylor Hammond, creative commons)

939 - uit het radionieuws van 10 juni 1964: een kosmonauten baby

De eerste vrouwelijke ruimtevaarder, de russische Valentina Teresjkova, heeft maandag een dochter gekregen. Moeder en kind maken het goed. Valentina Teresjkova trad zeven maanden geleden in het huwelijk met de russische ruimtevaarder Andrian Nicolajev.”
Die zeven maanden (een moetje?), hoe relevant is dat, dacht de redacteur. Hij streepte het door en zei: “De vader van de baby is de russische ruimtevaarder Andrian Nicolajev.”
Maar nu toch de aandacht op het tijdsverloop is gevestigd, is dat uit de eigen ANP-bulletins goed te reconstrueren. Als de zwangerschap normaal is verlopen heeft de conceptie 9 maanden geleden, dus begin september 1963 plaats gevonden. Na een maand merkt Valentina dat ze zwanger is, en ja, op 6 oktober bericht het ANP over de verloving van de twee kosmonauten. Weer een maand later, 1 november, meldt het ANP dat het stel morgen gaat trouwen en dat Chroesjtsjov op de bruiloft komt. Dus inderdaad, 7 maanden geleden. Maar terecht geschrapt, het ANP is geen roddelrubriek.
Wel brenger van goed nieuws: “President Johnson wil 1965 in het teken stellen van het streven naar opheffing van armoede en ziekte in de wereld en het banen van wegen naar een beter leven voor iedereen.” Daar kun je moeilijk tegen zijn. 
In ons land gonst het ook vandaag: “De regering zal alles doen wat menselijkerwijs mogelijk is, om de prijzen laag te houden.” Dat ‘menselijkerwijs’ is intrigerend. Als het mislukt, dan is het kennelijk de straf van God. Dan hebben jullie, onderdanen, niet hard genoeg gebeden. Moet ik het zo lezen?

Foto: Vrnl Nikita Chroesjtsjov, Valentina Tereshkova, Pavel Popovich en Yury Gagarin op het Lenin Mausoleum, 22 juni 1963 (V. Malyshev)

938 - uit het radionieuws van 9 juni 1964: de geestelijk gestoorde mens

We hebben nu af en toe overweldigende natuurrampen, 60 jaar geleden konden ze er ook wat van. "In de Amerikaanse staat Montana heeft zware regenval grote overstromingen veroorzaakt. Acht mensen zijn verdronken en tientallen bruggen en stuwdammen zijn bezweken."  En dichter bij huis: “De zware stormen die Italië vannacht hebben getroffen hebben aan zeker 14 mensen het leven gekost, 16 worden vermist en tientallen werden gewond. Het zijn de ergste stormen sinds jaren.”
Binnenlands nieuws: “Dit jaar zullen voor de dienstplicht worden ingeschreven de 147.000 jongemannen die in 1946 zijn geboren, het recordjaar wat het aantal geboorten betreft. Het jaar erop waren het er al 19-duizend minder. Men verwacht dat 60% in werkelijke dienst zal komen, 20% wordt afgekeurd en nog eens 20% valt af door uitstel, vrijstelling of gewetensbezwaren.”
Dat zijn dus de echte ‘oer-boomers’, nu mannen van 78.
Tot slot een opbeurende mededeling: “De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Volksgezondheid doctor Bartels heeft in Zevenaar een sluisinternaat voor geestelijk-gestoorden geopend. De staatssecretaris vroeg meer begrip voor de moderne opvatting dat de geestelijk-gestoorde een mens is en wel een ziek mens.”
Wat waren hier de opties? Die Bartels heeft er voor doorgeleerd. Heel modern.

Foto: Behandeling van onrustige psychiatrische patiënten door verblijf van uren, weken of zelfs maanden in een badkuip met lauw water, de zogeheten permanente badbehandeling. Gesticht Brinkgreven te Deventer, 1907

937 - uit het radionieuws van 8 juni 1964: eindexamen Frans

In het Schotse Aberdeen is een ouderwetse tyfusepidemie uitgebroken. Er wordt gewezen naar een partij slechte corned beef uit Argentinië (altijd een ander de schuld geven), maar hoe dan ook, er liggen inmiddels 400 mensen in het ziekenhuis.
In Zuidoost Azië rommelt het voortdurend. Laos, Cambodja, Vietnam. De Amerikaanse minister van defensie, MacNamara, zei vandaag dreigend: “Stopzetting van militaire hulp aan Zuid-Vietnam brengt de veiligheid van het westen in gevaar.” Hoe en waarom staat er niet bij. Ik vrees dat bij ons velen dit land, van waaruit onze veiligheid wordt bedreigd, niet eens kunnen aanwijzen op de kaart.
Lekker clichébevestigend zijn vandaag de uitslagen van het NK Golf. “Het kampioenschap van Nederland in Wassenaar is gewonnen door Dudok van Heel. Van Erve Dorens werd tweede.” Zonder dubbele naam kom je er in Wassenaar niet tussen.
Tot slot een klein relletje met de zuiderburen: “De Nederlandse regering heeft België haar verontschuldigingen aangeboden voor de tekst van de eindexamenvertaling Frans voor HBS A en B, nadat daarover in het Belgische parlement vragen waren gesteld. In de Franse tekst die in het Nederlands moest worden vertaald stond onder meer dat de Vlamingen als volk vooruit gaan, terwijl de Walen in verval raken.” Te laat, het kwaad is geschied. Deze generatie HBS-ers zal de rest van hun leven denken dat Wallonië ‘une region en declin’ is. Toch wat geleerd, hein.

Foto: Lorentz HBS, eindexamen 1959 (Wouter Hagens, creative commons)

936 - uit het radionieuws van 7 juni 1964: tweehandig trekken

Het ANP om 13 uur: “Ze zijn weg. De Beatles uit Liverpool zijn vanochtend om half tien van Schiphol opgestegen. Het kwartet was alleen omringd door Schipholpersoneel en enkele tientallen mannen van de Rijkspolitie. Op de promenade stonden tweehonderd bewonderaars in de stromende regen toe te kijken.”
Dan om zes uur: “In Soest is een jongen per ongeluk dodelijk getroffen door een kogel uit de revolver van een politieagent.”   Okay? Kwam die kogel er vanzelf uit, zat iemand anders aan dat pistool?
We horen dat een jeugdige dief achterna werd gezeten en zich niets aantrok van waarschuwingsschoten die de agent loste. En dan vervolgt het ANP: “In een poging de vluchtende knaap te bereiken struikelde de politieman, waarbij hij per ongeluk een schot afvuurde. Toen hij de jongen had bereikt bleek deze dodelijk te zijn getroffen.”
Ja, hallo. Dat is wel heel toevallig, struikelen en dan de dief doodschieten. De Rijksrecherche onderzoekt de zaak, heet het dan.
Verder is dit een zondag als alle andere, met veel sportnieuws zoals: “De Amerikaan Louis Riecke heeft het wereldrekord tweehandig trekken in het zwaar-middengewicht gebracht op 147,5 kilo, een kilo meer dan het oude rekord van de Fin Kailajaervi.”
Het staat er echt, dit kan ik niet verzinnen.

Foto: Louis Riecke (USA Strength and Conditioning Coaches)

935 - uit het radionieuws van 6 juni 1964: de Beatles in Blokker

Breaking news om 11 uur: “De voormalige nazi-kamparts van Auschwitz Joseph Mengele is gepakt in Peru. De openbare aanklager in Frankfurt noemde de arrestatie van de oud-SS-er de belangrijkste vangst sinds Eichmann.” Ook in later bulletins grote euforie, totdat s-avonds wordt bekend gemaakt dat het allemaal op een misverstand berust.
Op meerdere plaatsen wordt vandaag op eervolle wijze D-Day herdacht, de bloedige landing van de geallieerde troepen op de kust van Normandië, precies 20 jaar geleden. Met één smetje: “Gisteravond heeft generaal Montgomery een felle aanval gedaan op generaal Eisenhower. Tijdens een televisie-uitzending van de BBC beweerde hij dat Eisenhower de strategie van de Normandische campagne nooit werkelijk heeft begrepen en dat daardoor de zaak is verknoeid.”
Daar broeit nog iets, zo te horen. “Eisenhower onthoudt zich van commentaar” meldt het ANP.
En dan om 16.00 uur: “De Beatles hebben vanmiddag een triomftocht gemaakt over de Amsterdamse grachten, de Amstel en het IJ. De belangstelling was overweldigend, ernstige incidenten hebben zich niet voorgedaan. Bij het eerste optreden in Blokker waren uitgebreide ordemaatregelen getroffen. 250 medewerkers van de organisator en 100 rijkspolitiemannen hielden de opgewonden bezoekers zoveel mogelijk in toom.”
‘s-Avonds verandert de sfeer. In het laatste bulletin meldt het ANP: “Vanavond is het in Blokker tot woeste taferelen gekomen. Duizenden bewonderaars bestormden het podium. Alleen met de grootste krachtinspanning kon een ware veldslag worden voorkomen.” Wel een sensatie, natuurlijk. Maar voor de muziek hoef je niet te gaan. 5000 gillende meiden, daar komt niemand overheen.

 Foto: De Beatles op Schiphol, 5 juni 1964. Meisjes in klederdracht heten de vier welkom. Wat een vondst. (Harry Pot, public domain)

934 - uit het radionieuws van 5 juni 1964: Beatles zijn in het land

De Beatles zijn geland, de fans gefopt. Het ANP: “De Beatles gingen via een achteruitgang de Rijksweg op en verdwenen ongezien in de richting Amsterdam. Bij het Doelenhotel was zoveel politie op de been dat de bewonderaars nauwelijks meer dan een glimp van hun idolen hebben kunnen opvangen.”
Nederland scoort op alle fronten: “In Beiroet is mejuffrouw Elly Koot gekozen als Miss Europa 1964. Aan het concours namen in totaal 17 meisjes deel.” Ook heel succesvol, miss Betty Stöve: “In het tournooi in de Engelse plaats Havant heeft zij drie finales bereikt, het dames-enkel, het dames-dubbel en het gemengd-dubbel.” Betty is nogal aanwezig, kun je zeggen.
Om 13 uur goed nieuws over de werkloosheid, die is lager dan ooit tevoren: “De arbeidsreserve daalde tot 18.000 mannen.” Kennelijk tellen vrouwen letterlijk in die tijd niet mee.
Om half elf een opmerkelijk bericht. Het ANP: “De intelligentie van de gemiddelde Nederlander stijgt van het 12e tot het 20ste levensjaar en blijft daarna gelijk tot op ongeveer 32-jarige leeftijd. Vervolgens gaat het intelligentiepeil dalen, na het 65ste ligt het lager dan bij een 12-jarige. Dit blijkt uit een onderzoek van doctor Verhage die vandaag in Groningen promoveerde op het proefschrift ‘Intelligentie en leeftijd’. De vrouwelijke proefpersonen leverden bij het onderzoek een lagere prestatie dan de mannelijke en inwoners van de steden zijn gemiddeld intelligenter dan de plattelandsbevolking.”
Laat de BBB of de Partij 50plus het niet horen. En zeker niet mijn kleinzoon van 12, die krijgt dit niet te lezen.

Foto: Beatles in Nederland, de politie had grote moeite om het publiek in bedwang te houden, 5 juni 1964 (Hugo van Gelderen, Anefo)