357 - uit het radionieuws van 21-9-1962: sfeer in huis
De VS hebben vandaag in Nevada hun 51e kernproef verricht, de Russen hebben er boven Nova Zembla weer een laten ploffen. Dagelijkse kost inmiddels. In de Verenigde Naties heeft de Sovjet minister van Buitenlandse Zaken, Gromyko, gezegd dat hij een derde wereldoorlog niet onvermijdelijk acht. De dubbele ontkenning, om je visie wat extra gewicht mee te geven. Ook in Rusland.
Nee dan liever het nieuwsbulletin van 18.00 uur waarin we horen dat de vrouw van onze minister van Binnenlandse Zaken, mw Toxopeus-Hufkens, in Rotterdam de 15e Femina-beurs heeft geopend. Het ANP: “Mevrouw Toxopeus was van mening dat er op deze beurs heel wat nuttige dingen te zien zijn, maar zij waarschuwde tegen de tendens deze materiële dingen te gaan zien als het doel van het leven. Zij verklaarde dan ook blij te zijn, dat er op de ‘Femina’ ook aandacht wordt besteed aan voorlichting op niet materieel gebied, zoals het scheppen van sfeer in huis.”
Dat is een hele diepe. We hebben het dus niet over schemerlampen, mimisets of een landschapje aan de muur. Dat is materieel. Nee, tips om de sfeer in immateriële zin goed te houden. Op een beurs? Stonden er dan stands van de NVSH, de AJC, de KPJ of De Bond van Grote Gezinnen? Dat waren nog eens sfeermakers.
Foto: Mw Toxopeus-Hupkens opent de 'Femina', 21 september 1962 (Erik Koch, Anefo, coll NA)
356 - uit het radionieuws van 20-9-1962: het huishoudboekje
Opvallend bericht op het radionieuws van 18.00 uur. “Doctor Kortenhorst, de voorzitter van de Tweede Kamer, heeft de vraag gesteld of het besef van verantwoordelijkheid voor het algemeen welzijn niet aan het verslappen is. Verdienstelijke kamerleden hangen hun politieke lier aan de wilgen en jonge ministers verlaten de politieke arena, waar het vroeger heel gewoon was het ministerschap af te wisselen met de functie van kamerlid.” Moet je nagaan, Cora van Nieuwenhuizen (juni 1963) moest nog geboren worden.
Eerder vandaag horen we over een partij van 18 miljoen sigaretten die in de Noordzee is gedumpt. Bestemd voor VS-soldaten in de BRD hadden ze 8 jaar in de opslag gelegen en waren muf geworden. Ik schat in dat we dat nu anders doen, en als niet, dan discreet en het niet op het radionieuws bekend maken.
Tot slot: het CBS wil het uitgavenpatroon van de Nederlander in kaart brengen en nodigt daartoe "10.000 landgenoten uit veertien dagen lang een huishoudboekje bij te houden.” In mijn opvoeding werd dit als een vanzelfsprekendheid gezien: heel precies bijhouden waar je geld heen gaat. Soms is er aanleiding toe, zoals wanneer je met zijn drieën een huishouden deelt. Op de foto een pagina uit het ‘huishoudboekje’ van Hans, Floris en Piet. Januari 1977.
355 - uit het radionieuws van 19-9-1962: Moniek Toebosch
Vandaag maakt het ANP bekend dat een prijs voor schone kunsten wordt uitgereikt aan Louis Toebosch (1916-2008), componist, muziekpedagoog en organist, vooral beroemd om zijn improvisaties. En ja, het is de vader van Moniek Toebosch (1948-2012). Zij had het dus niet van een vreemde, die opeenstapeling van talenten.
Ik ben een paar keer instant verliefd op haar geraakt, voor het eerst toen ik haar zag op het Festival Oude Muziek in Utrecht 1983, waar ze de optredens aan elkaar praatte, zong en gilde. Iedereen kreeg aan het eind bloemen, behalve Moniek. Ik zat op de eerste rij en stond in de startblokken om met wat bloemen uit een decorstuk het podium op te rennen en dit gemis goed te maken. Maar ik durfde niet. Tien jaar later zat ze te eten in restaurant ‘De Luwte’, waarvan het achterraam grensde aan onze tuin. Een stuk karton, met ‘Moniek, I love you’ zou eindelijk duidelijkheid scheppen. Maar opnieuw, te veel schroom. Zij kende geen enkele schroom. Kijk op het web naar Aanvallen van Uitersten. Niet te evenaren.
Om 20.00 uur horen we ander belangrijk nieuws. "De papieren rijksdaalder wordt vervangen door een nieuwe zilveren rijksdaalder. Hiervan zullen er in 1963 tien miljoen worden aangemaakt.” Ik zou mijn museum- en archiefachtergrond verloochenen als ik niet terstond bijgaande foto kon produceren. En wat blijkt, die zilveren bestond al. Mijn zware riks is van 1959. Die ander van 1979.
354 - uit het radionieuws van 18-9-1962: Prinsjesdag
Soms komt in het radionieuws zoveel onsamenhangends bij elkaar dat het geen toeval kan zijn. Gisteren is in Brussel, in de Wetstraat, een groot regeringsgebouw ingestort. Veel doden en gewonden. Het ANP bericht ieder uur over ‘het ingestorte regeringsgebouw’.
En dat op onze Prinsjesdag. We horen dat voor 1962 een nadelig saldo zal ontstaan dat vier keer zo groot is als geraamd. Voor 1963 wordt een tekort van 936 miljoen verwacht. Maar allee, we hebben het overleefd. Het meeste geld, 23% van de begroting, gaat naar OKW. Defensie is een goede tweede met 19%. En we gaan volgend jaar 90.000 huizen bouwen.
Dit alles onder leiding van vooral de KVP die aan de weg timmert. Het ANP om 8.00 uur: “Op uitnodiging van Comité Katholiek Amsterdam hebben 55 parlementariërs en leden van Provinciale Staten gisteren een bezoek gebracht aan Amsterdam en daar de Bijlmermeer en enkele krotwijken bekeken.” En dan volgt de zin: “De gemeente verleende haar medewerking aan deze excursie die een vertrouwelijk karakter droeg.” Wat betekent dat, meneer de nieuwslezer? 55 KVP-ers, valt dat onder het processieverbod?
Veel feitelijker is het nieuws om 22.30 uur als het ANP meldt dat in West-Duitsland op 54 jarige leeftijd Therese Neumann is overleden. “Zij vertoonde sinds 1926 elk jaar met Pasen stigmata verschijnselen. Zij kreeg dan onder meer bloedende wonden aan haar handen die overeenkwamen met de wonden die Christus kreeg bij zijn kruisiging.” Voor de KVP-ers: Vanavond een extra rozenhoedje, zou ik denken.
Foto: Therese Neumann (www.visionsofjesuschrist.com)
353 - uit het radionieuws van 12-9-1962: Kernproeven in de ruimte
In de ochtend meldt het ANP dat 32 Engelse vakbonden voorstellen een referendum te houden over de toetreding van Groot Brittannië tot de EEG. Het hangt in de lucht, maar het zal tot 1973 duren voordat het werkelijk gebeurt.
Om 18.00 uur horen we dat president Kennedy heeft verklaard dat de VS een voorsprong op de Sovjet Unie MOET hebben bij het verkennen van de ruimte en per se voor 1970 een man op de maan wil hebben. “Alleen dan kunnen we er voor zorgen dat de ruimte vrij blijft van wapens voor massale vernietiging. Het budget is nu drie maal zo hoog als het was in januari 1961: Vijf viertiende miljard dollar, dat is voor iedere Amerikaan 40 cent per week. De president zei dat de uitgaven nog zullen stijgen tot 50 cent per inwoner per week.”
Interessant, maar lastig te combineren met de vrijwel dagelijkse berichten dat de Sovjet Unie én de Amerikanen kernproeven doen op grote hoogte. Binnenkort weer een serie van drie, niet op 800 km hoogte maar op 160 km. “Zo zullen de stralingsgordels rond de aarde niet verder worden versterkt.”
Ik heb geen idee wat het effect is van zulke ontploffingen daar boven. Zij kennelijk ook niet, anders deden ze die proeven niet, maar het voelt behoorlijk onherroepelijk wat ze daar flikten. Dat geldt niet voor de eergister ontvreemde olifant van Boltini. Die is weer teruggebracht door Veritas-studenten uit Utrecht die een vrouwelijk lid voor haar verjaardag wilden verrassen. De politie vindt het geen goede grap en voorspelt dat deze olifant nog een staart krijgt.
Foto: Starfish Prime nuclear test op 400 km hoogte, 9 juli 1962; 1,45 megaton = 103 x kracht Hiroshima (public domain)
352 - uit het radionieuws van 11-9-1962: noviciaat met plagerijen
Het ANP opent om 7.00 uur met het bericht dat de fractie van de PvdA in de Amsterdamse gemeenteraad drs Den Uyl heeft voorgedragen als opvolger van wethouder De Roos. Ik heb Joop den Uyl hoog zitten, maar het is goed dat hij in Amsterdam niet op alle fronten zijn zin heeft gekregen. Dan had de stad er heel anders uitgezien.
Later in dit bulletin horen we dat o.a. Ellen Craamer (bekend van ‘Middellandse Zee’, beluister dit lied op YouTube) en Jules de Corte een Edison krijgen. Voor het internationale populaire genre ligt de lat ook hoog. In deze categorie gaan de beeldjes naar onder meer Ella Fitzgerald, Jacques Brel en Oscar Petersen.
Om 13.00 echt belangrijk nieuws: “Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet is in Leiden aan haar studententijd begonnen. Samen met enkele honderden andere meisjesstudenten zal zij zich onderwerpen aan de vele plagerijen die behoren bij het noviciaat. Prinses Margriet zal een algemeen oriënterende studie volgen in recht, economie en geschiedenis. Het is niet haar bedoeling examens af te leggen.”
Ik vind dat aardig gevonden, niet een studie kiezen, maar aan 'je studententijd' beginnen. Deze variant is voor Amalia geen optie meer. Na het hoer/sperma-emmer incident is het noviciaat met plagerijen bij het Corps een no-go geworden. Vreemd trouwens, er zijn tig andere studentenverenigingen waar je een leuke vrind kunt opdoen.
Foto: HKH Margriet in Leiden, september 1962 (Harry Pot, Anefo coll NA)
351 - uit het radionieuws van 10-9-1962: Montreux Declaration
Om 18.00 uur meldt het ANP dat bij circus Boltini een olifant is ontvreemd. “De olifant heet Baby. Het dier is de leider van een groep van vier olifanten, die dagelijks in het circus optreden. Sinds de verdwijning van Baby weigeren zij te eten. Het nummer is voorlopig geschrapt.” Duidelijk nieuws, heldere taal. Dank ANP voor dit bericht.
Om 20.00 uur heel ander nieuws dat ik een paar keer opnieuw moet lezen: “De internationale vereniging van wereldfederalisten heeft in Rotterdam een studiecongres gehouden. In een resolutie wordt een beroep gedaan op de Verenigde Naties op ieder continent een universiteit te stichten voor de oplossing van geschiedkundige knelpunten tussen landen en voor de coördinatie van het geschiedenisonderwijs. Als voorbeelden worden genoemd het verschil van opvatting tussen Engeland en Nederland over de afloop van de Engelse oorlogen en de onbekendheid in Spanje met de 80-jarige oorlog.”
Jemig. Is dit serieus? Gaan we het allemaal nog eens dunnetjes over doen?
Even googelen leert dat de club nog steeds bestaat. Opgericht in 1947 en gevestigd in Den Haag. Ze streven naar ‘Global Peace’ op basis van hun Montreux Declaration met als doelstellingen o.a. limitation of national sovereignty; enforcement of world law directly on the individual; creation of supranational armed forces.
Ik wens de dames en heren veel succes.
Foto: Circus Boltini 1962 (Jac. de Nijs, Anefo coll NA)
350 - uit het radionieuws van 9-9-1962: Meyer Sluyser
Puur voor de honger naar oude namen: vanmiddag is onder leiding van kolonel Boumedienne een grote troepenmacht Algiers binnen gereden, ter bevestiging van het gezag van de leider van de onafhankelijkheidsbeweging, Ben Bella. De bevolking juichte de troepen toe. President De Gaulle sloot, na een soort zegetocht door de Bondsrepubliek, vandaag zijn staatsbezoek aan dat land af met een toespraak tot duizenden jongeren. Het ANP: “Hij zei tot hen dat ze behoorden tot een groot volk, al heeft het in het verleden enkele grote misstappen begaan. Maar, zei De Gaulle, het heeft de wereld ook beïnvloed door zijn denken, wetenschap en kunst.” Hij gaat er makkelijker mee om dan menig ander, in die tijd en nog steeds, is mijn inschatting.
Van heel andere orde zijn de zorgen van VARA bestuurslid Meyer Sluyser die pleit voor de internationale vaststelling van ethische normen voor radio en tv. Dit is actueel vanwege de opkomst van commerciële tv in Engeland. In Nederland is dit probleem van normvervaging zijns inziens bezworen “door de democratische organisatie van de omroep, de aandacht van de pers én, aldus de heer Sluyser, ook het parlement houdt een oogje in het zeil.” Ik had graag met Meyer Sluyser een paar uitzendingen van Ongehoord Nederland bekeken of wat ranzigs bij RTL5 of SBS.
Foto: Meyer Sluyser signeert zijn boeken, november 1962 (Ben van Meerendonk, collectie IISG)
349 - uit het radionieuws van 8-9-1962: Nog één kerk
Zoals bekend zal de Nederlandse aanwezigheid op Nieuw Guinea na jaren soebatten de komende maanden aflopen. Maar natuurlijk niet nadat de goede werken zijn voltooid. In het 18.00 uur bulletin horen we dat vandaag in Hollandia de eerste steen is gelegd voor een kerk van de evangelisch christelijke gemeenschap, die vóór 1 december moet worden opgeleverd. Het ANP: “Het personeel van een Nederlands bouwbedrijf, geholpen door een aantal Papoea-arbeiders zal ‘s avonds en in het weekeinde doorwerken om de kerk op tijd af te krijgen. Het bouwwerk gaat bijna 200.000 gulden kosten en zal de grootste kerk van Hollandia worden.”
Die wil ik natuurlijk zien, maar dat lukt niet. Jayapura, zoals Hollandia nu heet, is rijk gezegend met kerken, ik tel er zo al 17. Maar de Evangelisch Christelijke haal ik er niet uit. En nergens een spoor, in geen enkel fotoarchief. Eén hit bij het KITLV, maar daar mag ik dan weer niet in (??).
Foto: 'churches Jayapura' op google maps
348 - uit het radionieuws van 7-9-1962: ombudsman m/v
Het ANP om 13.00 uur: “Nieuw Zeeland krijgt een zogenaamde ombudsman. Het huis van afgevaardigden heeft in die functie een 57 jarige heer benoemd die advocaat, militair, bestuursambtenaar en diplomaat is geweest. Hij krijgt tot taak klachten van particulieren over het optreden van overheidsinstanties te onderzoeken.”
Een mooie hint van de nieuwslezer aan de Nederlandse overheid, zou ik zo zeggen. Maar nee. Pas rond 1970 kwam bij ons het woord in zwang toen de VARA het programma Geachte Ombudsman op de buis bracht en Marcel van Dam het populair maakte.
De enige echte ‘Nationale Ombudsman’ als onderdeel van de Hoge Colleges van Staat is in 1982 in het leven geroepen, dus 20 jaar deze nieuwsuitzending.
Heel goed, nooit te hard van stapel lopen is ook mijn devies.
Foto: de eerste nationale ombudsman, prof. dr. Rang in 1983 (Rob Bogaerts Anefo coll NA)
347 - uit het radionieuws van 6-9-1962: 'gordel van smaragd'
Het ANP om 18.00 uur: “De tweede kamer is vanmiddag onder grote publieke belangstelling en te midden van microfoons en televisiecamera’s het debat begonnen over de nederlands-indonesische overeenkomst inzake Nieuw Guinea.” Alle fractievoorzitters krijgen het woord alsook de Kamerleden die een van de fractie afwijkend standpunt innemen. Het ANP doet heel uitgebreid verslag over de bespreking van het akkoord dat onder druk van de VS, de VN en een dreigende oorlog met Indonesië tot stand is gekomen en waarbij Nederland, bij monde van BuZa minister Luns nogal wat water bij de wijn heeft moeten doen. Dit leidt tot uiteenlopend commentaar.
De PvdA-fractieleider mr Burger nam Luns vooral diens verwijten aan Amerika kwalijk en “zag daarin een vorm van ongegrond anti-amerikanisme.” De PvdA die de ultieme atlanticus Luns anti-amerikanisme verwijt, het moet gekker worden.
De heer Bakker (CPN) zei dat de communisten altijd al gepleit hebben voor overdracht aan Indonesië. “Hij meende dat er geen enkele aanleiding is voor wat hij noemde een nationale huilbui.”
De heer Welter (KVP) keek hier toch anders naar. “De heer Welter verklaarde niet te kunnen meewerken aan wat hij noemde dit uit handen geven van het laatste kleinood uit de gordel van smaragd.” Goed hè, dit kamerlid Welter, oud bestuursambtenaar in Nederlands Indië en kort minister van financiën in het oorlogskabinet Gerbrandy, was ten tijde van dit debat 82 jaar oud.
Het gewone leven gaat ook door. In Arnhem wordt het 50 jarig bestaan van het Openluchtmuseum gevierd. De staatssecretaris van OKW bracht dank uit aan de stichters van het museum. “Zij hebben de beschaving van de plattelandsbevolking erkend als waardevol onderdeel van de cultuur.” Mijn gedachten gaan uit naar de FDF, de farmers defence force. Heel even maar.
346 - uit het radionieuws van 5-9-1962: Koude Oorlog
Opvallend weinig binnenlands nieuws vandaag. Van de 90 pagina’s tekst die de ANP redacteuren per dag bij elkaar tikken, gaan er deze woensdag maximaal 5 over ons eigen. De meeste aandacht gaat uit naar de strubbelingen tussen de VS en de USSR. Dat moet deprimerend zijn als, zoals vandaag, ieder uur zo veel tijd wordt besteed aan de spanningen tussen oost en west. Op vragen vanuit Republikeinse hoek moet Kennedy bevestigen dat de Russen korte afstand raketten hebben geleverd aan Cuba, en 3500 ‘technici’ die de Cubanen instrueren. Geen soldaten, dus geen paniek. In hetzelfde bulletin wordt bekend dat de secretaris van de Duitse SPD een spion blijkt. Wat later horen we dat Rusland in Oost-Duitsland langs de weg van Helmstedt naar Berlijn oefeningen is gestart met 10 (!) divisies, dus wellicht 150 of 200.000 manschappen. De ‘kwestie Berlijn’ is met alle gekibbel over grenspassages, vluchtelingen en schendingen van het luchtruim dagelijkse kost, evenals de kernproeven die de Russen graag in de dampkring houden. Zoveel inmiddels dat er een radioactieve laag rond de aarde is ontstaan waar ruimtevaarders zich zorgen over maken.
Je zou er sacherijnig van worden. En dat gebeurt, het maakt de mensen sikkeneurig en dwars. Dat horen we om 22.30 uur: “op het negende vocalistenconcours te ’s-Hertogenbosch heeft de jury van de vier eerste prijzen er maar één toegekend." Mag dat? Vond de arrogante jury het niveau te laag? Er is er, als er deelnemers zijn, toch altijd één de beste.
Wim T. Schippers werd een keer gevraagd of hij blij was met zijn eerste prijs. ‘Dit is helemaal niet mijn eerste prijs, ik heb wel vaker wat gewonnen, wat denkt u wel.’
Foto: Wim T. Schippers in 1968 (Pieter Jongerius, Anefo)
345 - uit het radionieuws van 4-9-1962: De Gaulle naar Duitsland
Beetje wrange samenloop van nieuws vandaag 60 jaar geleden. Om 13.00 meldt het ANP: “Op de vliegbasis Eindhoven is een straaljager van de Koninklijke Luchtmacht verongelukt. De piloot, een Belgische officier, is om het leven gekomen.” En dan om 20.00 uur, zonder een spier te vertrekken: “Op de vliegbasis Woensdrecht is een begin gemaakt met de gezamenlijke Belgisch-Nederlandse opleiding van militaire vliegers uit deze twee landen.” Het zal tijd worden, kun je dan zeggen, maar dat is niet kies. Ik dacht een moment dat dit alles zich op één en hetzelfde vliegveld had voltrokken, maar zo erg was het niet. Vliegveld Eindhoven en vliegbasis Woensel zijn twee namen voor hetzelfde. De vliegbasis Woensdrecht ligt 100 km westelijker, bij Bergen op Zoom. Dat je het maar weet.
Echt historisch, en ook ieder uur door het ANP gemeld, is het staatsbezoek dat president De Gaulle met vrouw, zoon Philippe en BuZa minister Couve de Murville, brengt aan de Bondsrepubliek. Met alle egards ontvangen door president Lübke én kanselier Adenauer. ’s-Avonds op het galadiner stelde Lübke bij de toast vast dat de Fransen en de Duitsers zich eindelijk hadden verzoend. De Gaulle meende dat “de vrije wereld behoefte heeft aan een nieuw Europa, dat zich in macht en welvaart kan meten aan de Verenigde Staten.”
Mee eens, Charles, gaan we doen.
Foto: De Gaulle en frau Lübke (Jens Gathmann, creative commons, share alike)
344 - uit het radionieuws van 3-9-1962: prins Norodom Sihanoek
Een feest van herkenning, die oude nieuwsbulletins. Maar het zijn natuurlijk vooral de boomers, de lui die in 62 droog achter de oren waren, voor wie al die namen, landen, kwesties bellen doen rinkelen. Anders zijn het, vrees ik, droge geschiedenislesjes zonder kop of staart. Ter voorbeeld het bulletin van 18.00 uur waarin prins Norodom Sihanoek ten tonele verschijnt. Dit staatshoofd van Cambodja “dreigt de hulp van communistisch China in te roepen als geen ander land Cambodja wil helpen zijn grenzen te beschermen” meldt het ANP. Hij zit bij mij in het zelfde vakje als prins Soevannah Phoema van Laos. Geen idee wie deze landen nu leidt.
Pijnlijk is, op dit zelfde geheugenschijfje, de directe herkenning van de berichten over Vietnam. Bij de schermutselingen, de acties, de operaties, wat dan ook gedurende de hele jaren zestig was het aantal slachtoffers aan Vietcong zijde steeds en opnieuw een veelvoud van de aantallen die aan Zuid-Vietnamese/Amerikaanse zijde vielen, lange tijd gevoelsmatig beschreven als ‘onze’ zijde. Ook vandaag in hetzelfde zes uur bericht: “Regeringsstrijdkrachten van Zuid-Vietnam hebben met hulp van vliegtuigen een aanval gedaan op een groep communistische guerrilla strijders die feestvierden ter gelegenheid van de onafhankelijkheidsdag van de Vietcong. Honderzestien guerrilla strijders werden gedood. Aan de zijde van de regeringsstrijdkrachten sneuvelde één man en werden veertien gewond.”
Ik geloofde dat allemaal. Wat een maf bericht, denk ik nu, met dat feest en zo.
Foto: JFK en prins Norodom Sihanoek in 1961 (White House Photos, public domain)
343 - uit het radionieuws van 2-9-1962: 'automobilisme'
Zelf ben ik helemaal niet van de formule 1 op Zandvoort en alle heisa erom heen, maar wat het ANP juist vandaag 60 jaar geleden over racerij in Engeland bericht kan ik niet onvermeld laten. “Automobilisme. In de race om de gouden beker van het circuit van Oulton Park in Engeland is onze landgenoot Carel Godin de Beaufort met een Porsche zevende geworden.” Was het autoracen destijds nog iets van de gegoede klasse? Ik herinner me Gerard van Lennep en later Gijs van Lennep die in de jaren 60 en 70 alles wonnen wat los en vast zat en er nog aardig over konden schrijven ook. Die waren niet van de straat. Maar deze Godin de Beaufort herinner ik me niet. Dus even googelen: Jonkheer Carel Pieter Antoni Jan Hubertus Godin de Beaufort, Heer van Maarn en Maarsbergen verongelukte in 1964 - 30 jaar oud - op de Nürburgring in Duitsland. In het harnas gestorven, heet dat geloof ik.
Het echte nieuws werd vandaag gedomineerd door een zware aardbeving in Perzië, die om 22.30 uur al meer dan 5000 slachtoffers telde. Om 23.55 uur meldt het ANP: “De Shah is van zijn vakantieverblijf aan de Kaspische zee onderweg naar Teheran. Zijn zuster, prinses Shams, leidt het reddingswerk.” It runs in the family, dat leiding geven. “Hare majesteit de koningin heeft in een telegram aan de Shah haar deelneming betuigd. Zij heeft een bedrag ter beschikking gesteld als bijdrage in de leniging van de eerste nood.”
Hoe staat er niet bij. Met een internationale postwissel van de PCGD?
Foto: Carel Godin de Beaufort traint in nr 13 op Zandvoort 1962 (creative commons, share alike)
342 - uit het radionieuws van 1-9-1962: het dichtst bevolkte land
60 jaar oude nieuwsberichten verrassen door de haast onschuldige berichtgeving over wat door het ANP nieuwswaardig werd bevonden. Zoals vanmorgen over de opnieuw oplaaiende schermutselingen in Zuid Vietnam waarbij 40 communistische guerrillastrijders werden gedood. “Twee Amerikaanse helikopters werden vanaf de grond door de rebellen neergeschoten. De inzittenden konden worden gered.” Makkelijk praten natuurlijk, voor iemand die weet hoe het afloopt.
Soms blijkt er niets nieuws onder de zon. Neem het item droogte in Italië: “Grote delen van Italië worden op het ogenblik geteisterd door droogte. In sommige gebieden heeft het nu al vier maanden niet geregend. Vooral de Po-vlakte heeft veel van de droogte te lijden.” Dat hakt erin. Ik leerde op school bij aardrijkskunde dat de Po-vlakte zó vruchtbaar was en het weer zó mooi dat ze daar twee keer per jaar konden oogsten. Wat een onvoorstelbare weelde. Dat gaat dit jaar (2022) opnieuw niet lukken.
Na alle narigheid over Algerië, Katanga en Berlijn laat het ANP ons om 20.00 uur weer zacht landen. “Op het nationaal federatief muziekconcours in Haarlo in Gelderland heeft de christelijke muziekvereniging Crescendo uit Overdinkel een eerste prijs behaald in de vaandelafdeling harmonie. Het korps kreeg 108 punten.” Zouden de redacteuren zo'n item er expres tussen gooien?
Kort voor middernacht horen we nog wat cijfers: “De aarde werd vorig jaar bevolkt door 3 miljard mensen. Nederland had in 1961 de grootste bevolkingsdichtheid: 342 personen per vierkante kilometer.” Kijk, dat sloot weer wel geheel aan bij de lesstof op school. Dat ‘wij’ het dichtst bevolkt waren vervulde me destijds met trots. Ieder droeg hieraan zijn steentje bij, ook ik.
Foto: Utrecht Overvecht 1968 (Frans van Rooden, creative commons)
341 - uit het radionieuws van 31-8-1962: 'Volk en Verdediging'
De dag opent om 7 uur met een opmaat en kort lesje aardrijkskunde: “De eilanden Trinidad en Tobago zijn vannacht onafhankelijk geworden. Ze vormen samen één staat binnen het britse gemene best. Engeland heeft de eilanden 165 jaar bestuurd. Op de twee eilanden wonen ruim 800 duizend mensen. De olie, suiker en rumindustrie zijn de voornaamste bron van inkomsten.”
Veel vager vind ik het binnenlandse nieuws verderop in dit vroege bulletin. Het ANP: “In Den Haag is de oprichting bekend gemaakt van de stichting Volk en Verdediging die meer onderling begrip wil kweken tussen de burgermaatschappij en de krijgsmacht. Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins heeft het regentschap van de stichting op zich genomen. Hij zei dat er wederzijds waardering moet zijn tussen het volk en de strijdkrachten.” Wat is hier aan de hand? Zijn er vervelende voorvallen geweest? Is er stemmingmakerij waarop dit een reactie is. Vooral dat 'onderling' en ‘wederzijdse' is intrigerend. Later horen we dat de voorzitter, mr. De Graaf, een tipje van de sluier oplicht. Hij verklaart “dat zal worden geprobeerd onverschilligheid en wanbegrip tegenover defensie weg te nemen.” Dus toch éénrichting verkeer. Defensie heeft, buiten bezwaar van de eigen begroting, een PR-bureau opgetuigd, met de Graaf achter het stuur en Benno op de bumper.
Om 13.00 uur nog een opvallend bericht uit het zuiden: “De Limburgse mijnen willen zuidslavische mijnwerkers aantrekken, nu de werving van arbeiders in Italië en Spanje minder gunstig verloopt. Er zijn al vertegenwoordigers naar Zuid Slavië gereisd.” Dit is een dikke drie jaar voordat Joop de Uyl in december 1965 aankondigt dat alle mijnen gaan sluiten.
Foto: ZKH de Prins neemt afscheid van een lid van de Binnenlandse Strijdkrachten 1945 (Willem vd Poll. Anefo coll NA)
340 - uit het radionieuws van 30-8-1962: Castro wil cash
Het ANP meldt in het 8 uur bulletin dat de Britse regering beslag heeft laten leggen “op een vrachtschip dat als basis had moeten dienen voor een onwettige commerciële radiozender die van buiten de territoriale wateren nieuws en muziek zouden uitbrengen.” De Britten hebben die piratenzenders blijkbaar lang tegen kunnen houden. Veronica startte in april 1960. Radio Caroline en Radio London kwamen beide pas in 1964 in de lucht.
Om 13.00 uur horen we dat de KVP het ontwerp-werkprogramma 1963 heeft geopenbaard, met de geweldige titel ‘De Wereld van Morgen’. Uitgangspunt is dat meer samenwerking met anderen noodzakelijk is, in eerste ronde met partijen wier opvattingen christelijke waarden doen veronderstellen. Als samenwerking niet mogelijk is zal de KVP ‘de ontmoeting’ nastreven. Je hoort hier waar über-paap Antoine Bodar zijn roots heeft liggen. Meer concreet heeft het ontwerpplan als beleidspunten onder andere meer kinderbijslag, belastingverlichting voor grote gezinnen en grotere vrijheid voor Rooms-Katholieken om processies te houden. Het lijkt wat folkloristisch geneuzel maar, mind you, bij de parlementsverkiezing van mei 1963 was de KVP met 50 zetels de grootste partij. Alle confessionelen tezamen (KVP, AR, CHU, SGP, GPV) hadden met 80 zetels een ruime meerderheid in de kamer.
Tegen middernacht een bericht over Cuba, waar de VS wil onderhandelen over de vrijlating van 1100 Cubaanse bannelingen die bij de mislukte invasie vorig jaar krijgsgevangen zijn gemaakt. Premier Castro wil cash, en wel “62 miljoen dollar in contanten.” De VS zien meer in een ruil tegen voedsel en medicamenten. Ze zijn natuurlijk bang dat Castro voor zulk geld een mooie partij kalashnikovs gaat kopen.
foto: Fidel Castro in 1962 (public domain)
339 - uit het radionieuws van 29-8-1962: desertie
Om 20.00 uur: “Vijf groter branden hebben in Californië twaalfduizend hectare bos in vlammen doen opgaan. In het zuiden is het vuur Los Angeles tot op 60 kilometer genaderd.” Toen dus ook.
Van eerder die dag lees ik een bulletin met het kopje ‘Dienstweigeraars’. Het ANP: “De Krijgsraad te Velde West, in Den Haag, heeft vandaag de zaken behandeld van drie Nederlandse militairen, die zich aan uitzending naar Nieuw Guinea hebben onttrokken. Twee van de soldaten, uit Amsterdam en Grootegast, kregen gevangenisstraffen die overeenkwamen met hun tijd in voorarrest, respectievelijk 10 en 11 weken. De auditeur-militair had vier maanden gevangenisstraf gevorderd, wegens desertie in oorlogstijd. De zaak tegen een derde soldaat, uit Zaandam, werd aangehouden voor een nader neurologisch onderzoek. Tegen hem was wegens opzettelijke ongehoorzaamheid, twee jaar geëist en ontslag uit militaire dienst.”
Raar is dat, ik mis de dienstplicht niet. Maar je moet wel constateren dat het destijds jongens van tussen 18 en 25 dwong tot een principiële keuze, meedoen of niet. En een keer een keuze maken, daarover nadenken en dan je standpunt verdedigen kan helemaal geen kwaad. Amen.
Dat de kwestie Nieuw Guinea niet alleen tot ellende leidt blijkt om half elf. “De Amsterdamse dierentuin Artis heeft een paar mooie aanwinsten, onder meer paradijs-hoppen, edelpapagaaien en een klauwier-kraai. De dieren zijn meegebracht door repatrianten uit westelijk Nieuw Guinea."
foto: Klauwier-kraai of Black Currawong (Elbert Alias, wikimediacommons)
338 - uit het radionieuws van 28-8-1962: de heffing van belastingen
Naast het voortdurende gesteggel over kernproeven, bovengronds dan wel ondergronds en de strijd in ‘Algerie’ horen we deze dinsdag een wonderlijk samenraapsel van nieuwsfeiten. Zo vernemen we om 13.00 uur dat op de Foerka-pas in Zwitserland drie straaljagers van de Zwitserse luchtmacht zijn neergestort waarbij alle drie de piloten zijn omgekomen. “De toedracht van het ongeluk is nog niet bekend.” Ik verwachtte als ervaren nieuwslezer dat hier later op de dag wel een vervolg op zou komen. Nee dus. Opvallend. Straaljagers storten neer, dat is bekend, maar drie tegelijk ??
In Amerika is een wet er door die het heffen van federale belastingen op het uitbrengen van een stem zal gaan verbieden. Kennelijk was dat in een aantal zuidelijke staten nog de gewoonte. “De grondwetswijziging beoogt de negerbevolking betere waarborgen te geven haar stem uit te brengen tijdens de presidents- en congresverkiezingen.” Ik begrijp dat dat als het aan de republikeinen ligt dit nu langs andere wegen weer opnieuw moet worden bemoeilijkt door in zwarte wijken de stembureaus gewoon op te heffen.
Om half elf ’s-avonds horen we dat per 1 oktober een loffelijk streven wordt ingezet dat helaas na 60 jaar nog steeds niet is voltooid. Op die datum treedt, zo meldt het ANP, de algemene wet inzake de rijksbelasting in werking. “Deze beoogt een vereenvoudiging van de regeling voor de heffing van belastingen.” De aanhouder wint, heet het. Maar meneer de Fiscus heeft nog een eindje te gaan inzake de beoogde vereenvoudiging, to put it mildly.
