714 - uit het radionieuws van 18 oktober 1963: kat in de ruimte

“De Ierse regering voert besprekingen met de leiders van Ulster over de mogelijkheid van een Ierse hereniging. Dit moet in eerste ronde dienen om diepgewortelde verdenkingen en vooroordelen weg te nemen.” Leuk voorstel, maar mislukt, kunnen we concluderen.
Frankrijk, doet weer van zich spreken. Laatst werd de eerste Franse atoombom opgeleverd. Vandaag een nieuwe stap in hun ruimtevaartprogramma. Het ANP: “Frankrijk heeft met succes een kat in de ruimte gebracht en het dier veilig naar de aarde laten terugkeren.”
Félicette heette de kat. Daar is het wel bij gebleven, wat betreft de Franse ‘aérospatiale’.
Majesteit, prins en prinses, op bezoek in Thailand, bezochten vandaag erevelden bij de Burmaspoorweg en de brug over de River Kwai. Het ANP: “De brug, door geallieerde krijgsgevangenen gebouwd, werd in tegenstelling tot wat de film suggereert, nooit opgeblazen en is nog steeds in gebruik.” Kijk, dat wist ik niet.
Waar het helemaal misgaat is diep in de Sahara. Algerije en Marokko vechten een bloedig grensconflict uit. Maar Koning Hassan en de kersverse president Ben Bella geven geen krimp. Ik zocht het op en zag hoe verschrikkelijk groot Algerije is: bijna 2,4 miljoen km². Dat zegt niemand wat, als je het niet omrekent naar voetbalvelden. Doe ik niet, ik houd het op 580 keer Nederland.

Foto: Félicette, the first cat in space, 1963 (Ron Frazier)

713 - uit het radionieuws van 17 oktober 1963: geboortebeperking

Limburg op kop. Het ANP: “De Staatsmijnen in Heerlen krijgt een rekenmachine die ruim 5 miljoen gulden heeft gekost. Het is de snelste machine in Nederland. Het apparaat kan per seconde 40.000 optellingen met vele decimalen uitvoeren. Het kan ook magnetische banden verwerken waarop 50 miljoen cijfers worden gecodeerd.” Waarom juist de Staatsmijnen zo’n ding willen, zeggen ze er niet bij.

De economie draait overuren, er is een groot tekort aan arbeidskrachten. Eén geruststelling: “Aan de vrije zaterdag of de 45-urige werkweek zal niet worden getornd.”

De Kamer vraagt of de regering zich wil uitspreken over geboortebeperking, dit naar aanleiding van wat Monseigneur Bekkers heeft gezegd. “De overheid past terughoudendheid en voorzichtigheid, zegt minister Veldkamp. Vermeden moet worden dat de indruk ontstaat dat geen respect bestaat voor grote gezinnen.”
Over preventieve voorlichting bestaan in de kamer twee standpunten. De PvdA wijst naar de huisarts. Anderen vinden dat “deze langzamerhand de pakezel van alle maatschappelijke moeilijkheden wordt. Zij geven de voorkeur aan de kerken waar het de voorlichting betreft.” Dat lijkt me inderdaad het beste, die hebben eeuwen ervaring in family-planning.
Als ‘ongepland ongelukje’ mag ik zelf trouwens blij zijn dat 10 jaar eerder preventie nog zondig en onoorbaar was. Anders had ik niet bestaan. 

Foto: Kinderrijk gezin (bron: Christenleven.blogspot)

712 - uit het radionieuws van 16 oktober 1963: ponstypistes gezocht

Het ANP houdt van cijfers en statistieken. Ik ook, dat treft. Vandaag horen we dat er dit jaar 86 mensen honderd jaar of ouder zijn. Dat zijn er nu bijna 2600.
Hare Majesteit heeft, op bezoek in Thailand, aldaar een eredoctoraat in de politieke wetenschappen ontvangen. “Het menselijk geslacht zal om zijn voortbestaan de handen ineen moeten slaan, zei Koningin Juliana. Zij pleitte voor de bewustwording dat men tot elkaar is gekomen in een onverbreekbare broederschap van heel het mensdom.” Ja, Juul had het beste met ons voor.

Om 18.00 uur een raar bericht: “De behoefte aan vrouwelijke arbeidskrachten is aanleiding dat de Rijkscentrale voor mechanische administratie, het zogenoemde ‘computercentrum’, binnenkort een ponskaartenafdeling zal vestigen in Gorkum. Het werk in het centrum is zo toegenomen dat er een tekórt aan meisjes is ontstaan voor de Hollerith-apparaten.” Dit klinkt behoorlijk cryptisch, wat moet de gemiddelde luisteraar in 1963 hiervan gedacht hebben.
Nog onbegrijpelijker onder het kopje Zwemmen: “Herman Willemse is derde geworden in een wedstrijd voor professionals die in het Suezkanaal is gehouden. Hij had een achterstand van ruim een half uur op de winnaar, de Egyptenaar Zeitoun.” Geen idee wat die jongens daar professioneel hebben uitgespookt, maar een half uur achterstand suggereert serieuze afstanden.

Foto: Ponstypistes aan het werk, 1960 (public domain)

711 - uit het radionieuws van 15 oktober 1963: 'schijt'

Van-alles-wat nieuws, vandaag. Zoals over de mazzel van kapitein Smit wiens parachute pas op 50 meter hoogte open ging: “Met een flinke klap sloeg hij door het kunststoffen dak van een bedrijf en viel op een berg vodden van drie meter hoog.” Als je zo iets in een film ziet, zet je hem af.
Of over een 20-jarige Amsterdammer “die heeft bekend meer dan 10-duizend dubbeltjes uit telefooncellen te hebben gestolen. Dat deed hij door de sloten van de kastjes te forceren waarin de dubbeltjes werden opgevangen.” Dit type misdaad is uitgestorven, de laatste telefooncel staat waarschijnlijk in het Openluchtmuseum.
Ook uit de tijd: “de Noorse tanker Aske is vannacht op de Neeltje Jan Roggeplaat in de Oosterschelde aan de grond gelopen. De schipper had niet de Oosterschelde maar de Westerschelde willen opvaren.” Allemaal onschuldige fait-divers, ons gebracht door de radionieuwsdienst ANP. 
Om 20.00 uur toch iets om over na te denken. “De voorzitter van het Verbond Veilig Verkeer vindt de toename van het aantal ongelukken beangstigend. Maar verkeersvoorlichting en propaganda leiden tot niets als het CBS met al zijn cijfers geen antwoord kan geven op vragen als: ‘Wat dacht de verkeersovertreder?’ en ‘Wat deerde hem?’      Nou, dat weet ik wel. ‘Schijt’ dacht de fietser, en opnieuw reed hij door rood.

Foto: Verkeerslicht op afstand bediend, 1960 (Ben van Meerendonk, IISG)

710 - uit het radionieuws van 14 oktober 1963: strontium in de botten

Vorige week meldde het ANP dat garnalenpellers in staking waren gegaan. Vandaag kwam het vervolg: “De staking van de garnalenpellers in Stellendam is geëindigd. Het loon wordt met 5 cent verhoogd tot 20 cent per ons gepelde garnalen.” Een loonsverhoging van 33%, chapeau!

“Een Russisch passagiersvliegtuig met 52 inzittenden heeft bij de stad Leningrad een noodlanding gemaakt op de rivier de Newa. Alle inzittende konden het toestel veilig verlaten. Volgens persbureau Tass is het aan de piloots tegenwoordigheid van geest te danken dat veel mensenlevens zijn gespaard.” Je hoort zelden over succesvolle noodlandingen op het water. Als het wel lukt is het gelijk sensationeel, zoals die op de Hudson in 2009. Ze zullen die piloten toch wel leren hoe dat moet. Zoals de El Al Boeing, die op de Bijlmer crashte, die had ook op het IJmeer kunnen landen, zou je zeggen.

“Britse geleerden hebben geconcludeerd dat als gevolg van kernproeven in 1961 en 62 de hoeveelheid Strontium-90 in de beenderen van heel jonge kinderen in Engeland aanmerkelijk is toegenomen.” meldt het ANP. Slecht nieuws, vooral voor de Britten, die staan toch al wankel op hun benen. Maar ook voor ons. Die straling houdt niet op bij Hoek van Holland. 

Foto: Engelse ziekte ontstaat door een tekort aan vitamine D en Calcium (vitamine-info.nl) 

709 - uit het radionieuws van 13 oktober 1963: Nazi goud

Het ANP: “De Koningin, de Prins en de Sjah zijn van de Kaspische zee teruggereisd naar Teheran voor een galafeest vanavond ter gelegenheid van de 25ste verjaardag van keizerin Farah Diba.”
Vijfentwintig, dan is ze jonger dan Bea. De sjah is 44. Stel dat hij met een diepe buiging en een nette ring op Soestdijk om de hand van Bea had gevraagd. Had gekund, hij was dik met Benno.

Paus Paulus heeft een gebed uitgesproken voor de duizenden doden die omkwamen bij het overstroomde stuwmeer in Noord-Italië. Here God-Jezus, Christus te paard, wat heb Je me nu weer geflikt. Hoe moet ik dit weer recht praten, zal hij hebben gebeden. Maar dat meldt het ANP niet.

“In Oostenrijk heeft de regering opdracht gegeven het geheim van de schat in het meer van Toplitz te ontsluieren. In dit meer zouden Duitse SS-ers onder meer 10-duizend kilo goud hebben laten zinken.” meldt het ANP. Dat soort broodjes aap duiken blijkbaar ieder decennium op en geven dan onrust, zoals laatst met die Nazi-trein vol goud die ergens in Polen in een verlaten spoortunnel zou zijn geparkeerd. Allemaal kletskoek natuurlijk (totdat die wordt gevonden). Zeg nooit nooit.

Foto: Nazi goud trein.   z.p./z.j.    (akg Imagase, Paul Botzengardt)

708 - uit het radionieuws van 12 oktober 1963: begraven of cremeren

Veel royalty deze dagen, vooral vanwege de 12 dagen durende zegetocht die Juul, Benno en Bea maken door Perzië, samen met de Sjah en Farah Diba. Iedere dag een rijtoer met duizenden wuivende mensen langs de weg. Verder het hele boekje: antiquiteiten, volksdansen, kaviaar eten. Maar niets menselijks is hun vreemd. Het ANP: “Na aankomst in Ramsar, een plaatsje aan de Kaspische Zee, ging de koningin snel naar de tandarts die haar van haar kiespijn verloste.”
Om 22.30 uur horen we dat: “Het dorp Dousadj zal voortaan Beatrix heten. De regering in Teheran wil daarmee haar dankbaarheid uiten voor de hulp die Nederland onder leiding van de prinses biedt voor de wederopbouw na de aardbeving.”
Dat is niet doorgegaan. Mijn zoektocht op google-maps was tevergeefs.

Meer down-to-earth zijn de berichten van de Vereniging voor Crematie, die haar tweejaarlijkse bijeenkomst houdt. “Vorig jaar werden in Nederland 47 op de 1000 overledenen gecremeerd. In Engeland waren dat 400 op de 1000, in Denemarken 320. Volgens voorzitter Wolbeek verandert de houding van sommige kerken. Hij merkte op dat opheffing van het verbod op crematie op de agenda van het Vaticaans Concilie is geplaatst.” Dat was toen. Inmiddels wordt 70% van dood Nederland gecremeerd, las ik.

Foto:  Begrafenis in 1948 (Ben Merk, Anefo)

707 - uit het radionieuws van 11 oktober 1963: Edith Piaf

De Russen zijn ons weer voor. Het ANP: “Russische geleerden zijn erin geslaagd atomen te fotograferen. Radio Moskou heeft meegedeeld dat de atomen op de foto’s lijken op een sterrenbeeld.” Dit laat de luisteraar in de vroege ochtend wel met vragen achter. Bijvoorbeeld welk sterrenbeeld? Waterman, Ram, Vissen?
Later op dag: “In Stellendam is een staking uitgebroken onder garnalenpellers en -pelsters. Zij eisen 5 cent meer per ons, omdat in andere plaatsen ook meer wordt betaald. De pelbazen zeggen dat de garnalen daar kleiner zijn.” De wereld is niet eerlijk. Ik wilde mijn partner een keer verrassen met een pondje verse ongepelde Hollandse garnalen. Werd ze niet blij van. Wist ik veel.

Het slechte nieuws komt vandaag uit Parijs waar op 47-jarige leeftijd Edith Piaf is overleden. “Ze werd in 1916 als Edith Gassion geboren in een Parijse achterbuurt, zong vanaf haar zevende in cafés en op straat en verwierf toen haar blijvende bijnaam ‘straatmus’. Midden jaren 30 brak ze door en stond ze in Olympia.”  Haar heengaan krijgt een extra dramatische wending als haar goede vriend schrijver, ontwerper en filmmaker Jean Cocteau, aan een hartverlamming sterft als hij over haar dood verneemt. Zo beleeft cultureel Frankrijk vandaag een enorme aderlating.

Foto: Edith Piaf zingt in ons land, december 1962 (Eric Koch, Anefo)

706 - uit het radionieuws van 10 oktober 1963: polder pioniers

In alle nieuwsbulletins komt vandaag de ramp aan de orde die zich in Noord-Italië heeft voltrokken. 100 Kilometer noord van Venetië is door een aardschok een stuk berg in een stuwmeer gegleden. De vloedgolf die daar op volgde sloeg over de 270 meter hoge Vajont stuwdam en vernietigde in zijn tocht door het dal van de Piave twaalf dorpen. Het dodental schiet alle kanten op van aanvankelijk 800 tot 4000, eind van de middag.
Ik zag op Google dat de Vajontdam nog bestaat, het stuwmeer is leeg en er is een museumpje.

Verder binnenlands nieuws: “Biddinghuizen krijgt zijn eerste bewoners. Een rijksjachtopziener met vrouw en vier kinderen trekt vandaag in één van de zes huizen die deze week gereed zijn gekomen.” Dat wordt pionieren, maar het wordt beloond. Nu heb je er Walibi en ieder jaar 65.000 bezoekers die €300 neertellen voor een weekendje Lowlands. Wie wil dat niet.

Tot slot nog het wekelijks ANP-shotje dankbaarheid dat we in het vrije westen mogen wonen: “In de Sovjet republiek Oezbekistan zijn elf personen ter dood veroordeeld die zich zouden hebben schuldig gemaakt aan het stichten van particuliere bedrijven en het oplichten van de staat.”
Te vroeg geboren, die gasten. Dertig jaar later zat heel Rusland in ‘biznizz’.

Foto: Eerste huwelijk in Oost-Flevoland. Eef Peereboom en Aalze de Jong op de dijk van Oostelijk Flevoland, 1959. (Wim van Rossem, Anefo)

705 - uit het radionieuws van 9 oktober 1963: Huub Oosterhuis

“Marcus Bakker volgt Paul de Groot als fractievoorzitter van de CPN in de Tweede Kamer.” Het begin van het eind van een tijdperk. De Groot had sinds 1938 de touwtjes strak in handen bij de CPN, niet tot ieders genoegen. Het zou nog tot 1978 duren voor zijn rol helemaal was uitgespeeld.
Heel ander nieuws uit Rome: Het Vaticaans Concilie gaat er mee akkoord dat de mis mag worden opgedragen in de volkstaal, voor ons in het Nederlands. Voortaan zingen we niet meer over het Agnus Dei maar over het Lam Gods. Een hele verbetering. Dit akkoord gaf ruim baan aan Huub Oosterhuis en kornuiten, die helemaal los gingen op deze wazigheid, met evergreens als ‘Ik ben de wijnstok, mijn vader de wijngardenier, gij zijt de ranken, dus blijf in mij, ik blijf in u, dan vindt hij vruchten hier.’ Je moet er wel echt in geloven, anders beter direct naar huis.
Ook in Friesland is een barrière genomen. Het ANP: “In het gereformeerde verpleeghuis in Sneek is vanmiddag brand uitgebroken. In allerijl moesten vijftien kraamvouwen en een tiental baby’s worden geëvacueerd. Ze zijn overgebracht naar een Rooms-Katholiek ziekenhuis in de buurt.”   Hosanna. De geloofsbeginselen zijn tijdelijke terzijde geschoven, de RK-gastvrijheid is aanvaard.

Foto: Huwelijk van studentenpastor Huub Oosterhuis met mejuffrouw M. Melief in de kapel van de studentengemeente, 1970 (Rob Mieremet, Anefo)

704 - uit het radionieuws van 8 oktober 1963: hondenvlees

Binnenkort zal het in Duitsland verboden zijn honden en katten te slachten en het vlees te verkopen. Het ANP: “Om de bijzondere plaats, die honden en katten in de menselijke samenleving innemen zijn het slachten en het gebruik van hun vlees bijzonder weerzinwekkend en laakbaar, staat in het nieuwe wetsvoorstel.” Interessant. Wat vinden we van de plaats die kippetjes, konijntjes, lammetjes, geitjes en biggetjes in de menselijke samenleving innemen? Hier gaat dat beslist schuiven.
Elders zijn ze makkelijker. Ik zag in een ver land hoe ze op de markt een filet van een levende vis afsneden en verkochten. De gehalveerde vis mocht verder zwemmen in de kom, tot zich een koper voor zijn andere filet aandiende. En hij zwom.

“In Alkmaar wordt herdacht dat 390 jaar geleden 200 Alkmaarders het Spaanse leger verjoegen. De feestrede werd uitgesproken door tweede kamerlid dr. Berkhouwer.” Aha, een bekende naam, VVD-er Cees Berkhouwer, niet vrij van eigenwaan. Ik herinner me dat hij terloops vertelde dat hij de dag graag begon met het lezen van een paar bladzijden uit de bijbel, in het oud-Grieks. Hij dronk nogal, maar werd echt uitgelachen toen hij op een receptie er met een kaas en een fles wijn vandoor ging. ‘Houd den dief’ riep een Belg en dat werd vereeuwigd. Ja dan ga je.

Foto: dog meat in Hanoi (Miran Rijavec)

703 - uit het radionieuws van 7 oktober 1963: vlieguren

Luguber nieuws om 7 uur: “In de Westerschelde drijven honderden halve varkens. Ze behoorden tot de lading van een Pools schip, dat bij Antwerpen doormidden is gebroken. Het had 300 ton bevroren vlees aan boord. Het vlees is ongeschikt voor consumptie.” Zou ik ook zeggen, als ik daarover zou gaan. Maar hoezo ongeschikt? Een bevroren varken dat een halve dag in zout Scheldewater drijft van 15 graden? Goed doorbakken, zou ik zeggen.

Om 13.00 uur horen we: “Nederland heeft het goedkoopste parlement van Europa. Nederlanders betalen per hoofd van de bevolking 48 cent per jaar voor het parlement. Britten 56 cent, Duitsers 67 en Oostenrijkers 90 cent. Luxemburgers zijn in Europa het duurst uit met 3 gulden 22.” Voor Nederland niet echt iets om trots op te zijn. Je krijgt het parlement dat je verdient.

Tot slot: feest op Schiphol waar de vlieguurpenningen zijn uitgereikt. “Er was één vlieger aan wie de gouden speld met twee briljanten is toegekend: gezagvoerder Bosman met 20.000 KLM-vlieguren. Twee stewardessen, de dames Esbach en Raymakers, kregen gouden spelden voor 10.000 vlieguren. Gezagvoerder Ravenhill werd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau benoemd.” Waarom staat er niet bij.

Foto: Gezagvoerder Ravenhill in gesprek met de stewardessen Esbach (l) en Raymakers (r), 7 okt 1963 (Harry Pot, Anefo)

702 - uit het radionieuws van 6 oktober 1963: de maffia

Veel zondagse sportuitslagen. Deze viel me op “Zwemmen: Judith de Nijs uit Hilversum heeft in Israël een lange afstand wedstrijd gewonnen over het meer van Galilea. Ze zwom de 4,5 kilometer in 1 uur en 4 minuten. Er deden 2500 zwemmers en zwemsters mee.” Zwemmen, 224 meter onder zeeniveau. Geen idee of dit iets jaarlijks was. Nu is er geen spoor van terug te vinden.

“In het Brabantse Schijndel is onder de vloer van een veestal een aarden pot met 150 gouden en zilveren munten uit de 17e en 18e eeuw gevonden. De waarde wordt geschat op 1200 gulden.” Er zal nog wel ongelooflijk veel van waarde onder de grond liggen. Mensen verstopten hun geld of juwelen op de gekste plekken vroeger, en nog steeds. Ik speel heel soms met een metaaldetector, maar dat vraagt meer geduld dan ik heb.

Tot slot een bericht dat de zondagsrust verstoort. Het ANP: “De voormalige koning van de onderwereld in Engeland, Jack ‘Spot’ Comer, heeft voor de Britse televisie verklaard dat de Maffia ook in Engeland de leiding heeft over alle misdaad. ‘Maak uzelf niet wijs dat de terreur van de Maffia alleen in Amerika welig tiert. Wat daar gebeurt, gebeurt ook hier, dagelijks’ zei hij."
Het ANP schrijft maffia met een hoofdletter. Dan weet ik genoeg.

Foto: Crime scene 1955 (Los Angeles Police Department archives)

701 - uit het radionieuws van 5 oktober 1963: scholiereninspraak

Rusland heeft een probleem, de graanoogst is mislukt. Alles en iedereen krijgt de schuld. Even was het vanwege “wanbeleid op de staatslandbouwbedrijven”. Toen had het slechte weer het gedaan en vandaag horen we dat een groot tekort aan kunstmest de oorzaak is. Inmiddels heeft de Sovjet Unie 9 miljoen ton graan uit Canada en Australië aangekocht en met baar goud betaald. De roebel staat blijkbaar niet zo sterk.

Verder binnenlands nieuws: “Driehonderd leerlingen van het Eerste Christelijk Lyceum in Haarlem mogen vier dagen niet op school komen of zich daar in de buurt ophouden. Aanleiding is het gedrag van de jongelui, gisteren. Na een toespraak van een van de candidaten voor het bestuur van de leerlingenvereniging tijdens de pauze, zijn de jongens en meisjes niet naar hun leslokalen teruggegaan. Aangestoken door verkiezingskoorts trokken ze in optocht door de stad.” Strenge rector, hoog tijd voor wat inspraak.
Zelf deed ik in de tweede klas (dan ben je 13) een gooi naar een plaats in het ‘schoolparlement’. Tevergeefs, ondanks de aanstekelijke leuze op alle muren ‘Geen gezeik, kies van Wijk’. Ik werd daar twee maanden geleden nog aan herinnerd. Een onbekende zei ineens: ‘hé ik zat bij jou op school. Geen gezeik, kies van Wijk.’

Foto: Biologieles in het Christelijk Lyceum Haarlem 1960 (Beeldcollectie gemeente Haarlem)

700 - uit het radionieuws van 4 oktober 1963: postzegels verzamelen

Een staatsgreep in Honduras, een echte dit keer met inmiddels 120 slachtoffers. Vaak hoor je over een ‘verijdelde’ coup, maar dan vermoed ik dat de machthebber de oppositie te opdringerig vindt en in het cachot gooit, omdat ze zogenaamd een staatsgreep voorbereidden.

Het zijn de hoogtijdagen van de woningnood, wanneer niet eigenlijk. De regering komt met creatieve voorstellen om het werken in de bouw aantrekkelijk te maken: “Bouwvakkers moeten voorrang krijgen bij woningtoewijzing, jongens in de bouw worden vrijgesteld van militaire dienst, overuren worden extra betaald en de 13-duizend naar Duitsland pendelende bouwvakkers moeten teruggehaald.” Onderwijl zoekt men noodoplossingen. Het ANP: “In Haaksbergen zullen voor Spaanse werknemers 50 tot 70 kampeerwagens worden opgesteld. De caravans zullen ieder 4 tot 5 slaapplaatsen hebben.” 
Met 5 mannen in een caravan, ik moet er niet aan denken.

“De PTT gaat een nieuwe serie postzegels uitgeven, ontworpen door de heer Oxenaar uit Den Haag.”  Als de nieuwslezer uitlegt wat er op staat afgebeeld komt me dat bekend voor. Rond die tijd nam ik (10) de hobby ‘postzegels verzamelen’ over mijn broer (13), inclusief alle zegeltjes die hij tot dan had verzameld. En kijk, ik heb ze. En nog veel meer juweeltjes die, o wonder, vanzelf oud en zeldzaam worden.

Foto: 4 zegels ter herdenking van 150 jaar Koninkrijk der Nederlanden 1813-1963, ontwerp Ootje Oxenaar (eigen opname)

699 - uit het radionieuws van 3 oktober 1963: in het ziekenhuis

Het ANP om 7uur: “De militaire hulp van de Verenigde Staten aan Zuid-Vietnam bij de strijd tegen de communistische verzetsbeweging kan tegen het eind van 1965 zijn voltooid.” Dat zegt Kennedy nadat hij is bijgepraat door minister McNamara en generaal Taylor, beiden net terug uit Saigon. Hoe anders kan het lopen.
In de ANP-serie ‘Hoe erg het is het in het Oostblok’ vandaag een nieuwe aflevering: “Een Russische boerin in Tsjia is veroordeeld tot één jaar gevangenisstraf omdat ze brood voerde aan de varkens en de kippen. De broodprijs wordt in Rusland laag gehouden door regeringssubsidies.” Dus, hoed u voor de Russen.
Ontspannend nieuws om 13.00 uur: “In het Sophia-kinderziekenhuis in Rotterdam is een jonge Orang Oetang uit Blijdorp met succes aan een breuk geopereerd. De 2½ jarige Job is een paar uur na de ingreep alweer naar huis gegaan.” Die tijd is voorbij, geen wilde beesten meer op de operatiekamer.
Zelf ben ik ook aan een breuk geopereerd, in het oude Prinsengrachtziekenhuis. Liggend in een raar groen hempje zonder achterkant moest ik zolang wachten dat mijn lief melig werd en aan de knoppen van het bed ging draaien. Toen het bed op zijn hoogste stand stond en ik de TL-buizen kon losdraaien zei ze ik ga koffie halen.

Foto: Operatiezaal van het Prinsengrachtziekenhuis ca. 1930 (Stadsarchief, collectie J.Merkelbach)

698 - uit het radionieuws van 2 oktober 1963: Veilig Verkeer

“Het koninklijk paar en prinses Beatrix zijn vanochtend vroeg de luchtreis begonnen naar Perzië voor een staatsbezoek van 12 dagen aan de Sjah en keizerin Farah.” Juul en Benno reizen in het regeringsvliegtuig en Bea in een Friendship van de koninklijke luchtmacht. Blijkbaar willen ze voorkomen dat bij een crash in een klap Irene de tent moet runnen.
In eigen land maakt men zich zorgen over de onveiligheid in het verkeer. “In 1962 waren er voor het eerst meer dan 200-duizend verkeersongevallen met 2-duizend doden en 30-duizend ernstig gewonden. Het Verbond voor Veilig Verkeer noemt als voornaamste middel tot verbetering de opvoeding van de weggebruiker.” Ambitieuze gedachte. Zestig jaar later klagen we meer dan ooit over het horkerige, asociale gedrag van vooral de ander. Dat leidt tot spotjes op tv met de oproep ‘lief’ te zijn voor elkaar. Brrr.
In de 2e Kamer gaat het over de arbeidskrapte, wat leidt tot een oefening ‘out of the box’ denken. Het ANP: “Ook wil men bezien of de gehuwde vrouw meer dan voorheen in het arbeidsproces kan worden betrokken door bijvoorbeeld een snellere invoering van het beginsel van gelijke beloning van mannen en vrouwen.” Nog zo’n ambitieus plan dat 60 jaar later nog op afronding wacht.

Foto: auto-ongeluk op de Kalkmarkt te Amsterdam, 1961 (Joop van Bilsen, Anefo)

697 - uit het radionieuws van 1 oktober 1963: Piet Jongeling, GPV

Feest in Brabant: “De spoorlijn tussen Tilburg en Breda bestaat 100 jaar. De president van de Nederlandse Spoorwegen opende een speciale tentoonstelling. Een eeuw geleden vond men het nieuwe traject zo belangrijk dat het hele kabinet de openingsfestiviteiten meemaakte.”
In 1870 lag er al een compleet spoorwegnet. Ik zie op een kaartje dat je met de trein heel het land door kon, van Goes tot voorbij Groningen, van Den Helder tot Maastricht, van Den Haag naar Enschede, alles verzorgd door acht verschillende Spoorweg Maatschappijen.

“In Emmeloord is het rentambt Noordoostpolder ingesteld, dat in plaats komt van de Rijksdienst IJsselmeerpolders. De eerst benoemde rentmeester, ingenieur Schuiringa, zal het beheer voeren over 72-duizend hectare grond, 18-honderd boerderijen en 4-duizend winkels en woningen.” Klinkt exotisch, als een grootgrondbezitter in het 19-eeuwse Rusland.

’s-Avonds een bericht waar mij de logica van ontgaat. Het betreft de algemene beschouwingen over de miljoenennota. Het ANP: “De heer Jongeling van het Gereformeerd Politiek Verbond pleit voor het richten van de Nederlandse ontwikkelingshulp op de eigen ontwikkelingsgebieden in Suriname en de Nederlandse Antillen. Zijn opvatting is dat de oplossing van alle moeilijkheden alleen gevonden kan worden in de eerbied voor Gods woord.”
‘En het woord is vlees geworden’, hoorde ik iedere zondag. Daar kon ik toen al geen chocola van maken.

Foto: Piet Jongeling GPV, 1963 (Eric Koch, Anefo)

696 - uit het radionieuws van 30 september 1963: suiker 1 cent duurder

“President Kasavoeboe van Kongo heeft het parlement naar huis gestuurd.” Hij vindt dat ze bij het ontwerpen van de Kongolese grondwet in gebreke zijn gebleven. Hij wil nu een referendum organiseren. Ja, dat is de oplossing, maar niet heus.
“Verder buitenlands nieuws. Amerika heeft een kunstmaan gelanceerd die in de ruimte volledig wordt aangedreven door kernenergie. De satelliet zal minstens 900 jaar om de aarde cirkelen en pas daarna uit haar baan vallen. De Amerikanen benadrukken dat de kleine kerncentrale aan boord geen gevaar voor de mens oplevert.”  Hoe zouden ze bij die 900 jaar komen. Hij blijft eeuwig rondcirkelen óf er gebeurt ‘iets’ dat het ding ‘uit de baan laat vallen’. 900 jaar klinkt ver weg, maar vergeleken met eeuwig is het niks.
Verder bericht het ANP de hele dag over de loon- en prijspolitiek. Het lijkt wel een economie les. De vakbonden willen 8 à 10% loonsverhoging, maar de regering voorziet dan zodanige prijsverhogingen dat Nederland onherroepelijke in een inflatiespiraal terechtkomt. Wordt vervolgd, zoveel is duidelijk.
Een eerste inflatie signaal om zes uur? “De suiker wordt met ingang van morgen 1 cent per kilo duurder.” Loos alarm, dit is geen gevolg van hoogconjunctuur, het is omdat de suikerbieten er bar slecht bijstaan dit jaar.

Foto: Vrachtwagen met 7 ton bieten door de brug gezakt, Barger Compascuum 24 nov. 1965. NB het ijs. (Ron Kroon, Anefo)

695 - uit het radionieuws van 29 september 1963: school afgebrand

“Een felle brand in Amsterdam heeft vannacht een scholencomplex van drie barakken met elk acht leslokalen aan de Jan Tooropstraat volledig in de as gelegd. Omwonenden hebben kort voor het uitbreken van de brand twee ontploffingen gehoord. Volgens de scheikundeleraar kan dit niet in het scheikundelokaal zijn geweest. Naar de oorzaak van de brand wordt een onderzoek ingesteld.” Die leraar zag de bui al hangen, dadelijk heb ik het gedaan. Later op de dag horen we dat de brand op vier plekken is aangestoken.
In Rome is het Vaticaans Concilie heropend, 2400 kardinalen en bisschoppen hebben terugkomdag, negen weken lang. Het ANP somt een paar vraagstukken op die moeten worden behandeld. “Het licht van de natuurwetenschappen neemt toe, maar duisternis daalt over de kennis van God.” Of deze: “Als de katholieke kerk schuldig is aan de afscheiding van de andere kerken, zei de Paus, vragen wij daarvoor vergiffenis.” Daar zijn papen onverbeterlijk in, vergiffenis vragen.
Verder veel sport, deze zondag. Zoals kanovaren: “Op het Zwet in Wormer zijn de Nederlandse clubkampioenschappen gehouden. Qua Vadis uit Koog aan de Zaan werd nationaal kampioen. De titelhouder van vorig jaar, De Geuzen uit Zaandam, werd tweede.” Zo te zien een specialiteit van Zaankanters, dat kanovaren.

Foto: School aan de Jan Tooropstraat geheel afgebrand, 29 sep. 1963 (Jac de Nijs, Anefo)